Pomnikowy żywotnik olbrzymi z Klesna (gm. Drezdenko, lubuskie)

Żywotnik olbrzymi (Thuja plicata) to drzewo iglaste z rodziny cyprysowatych pochodzące z zachodniej części Ameryki Północnej. W rodzimych stronach dorasta do 40 – 60 metrów i osiąga wiek 300 – 700 lat. Drewno tego żywotnika jest lekkie i bardzo trwałe, odporne na działanie grzybów i szkodliwych owadów. W Polsce nie ma znaczenia gospodarczego, jest sadzony jako drzewo ozdobne. Igły są zimozielone, łuskowate, o długości 2 mm, silnie pachną po roztarciu i przylegają do pędów.

żywotnik olbrzymi - łuskowate liście i szyszki

Do Europy został sprowadzony w 1853 r., egzemplarze posadzone jeszcze w XIX w. osiągnęły już wiek 100 – 150 lat i niektóre z nich w Polsce zostały objęte ochroną pomnikową. W rejestrze GDOŚ figuruje 71 pojedynczych okazów żywotnika olbrzymiego o statusie pomnika przyrody oraz 17 grupowych pomników przyrody. Prawie połowa z nich (37 obiektów) rośnie na terenie Dolnego Śląska, w województwie lubuskim zaledwie 5 obiektów ale to właśnie tu znajduje się egzemplarz noszący miano najgrubszego polskiego okazu żywotnika olbrzymiego. Rekordowy egzemplarz usytuowany jest w rozległym kompleksie leśnym na obszarze administracyjnym wsi Klesno (gm. Drezdenko), przy dawnej leśniczówce w osadzie Dziuplina.

Dziuplina - budynek dawnej leśniczówki

Drzewo zostało powołane do ochrony pomnikowej na mocy Rozporządzenia nr 29 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Klesno - pomnikowy żywotnik olbrzymi

Odnalezienie żywotnika z Klesna nie należy do łatwych zadań. Z Drezdenka drogą nr 160 kierujemy się w stronę Dobiegniewa i po przejechanie ok. 6,5 km skręcamy w prawo, w leśną drogę naprzeciw parkingu, kierowani drogowskazem „Osada Dziuplina”.

drogowskaz do osady Dziuplina

Po przejechaniu prawie dwóch kilometrów wypatrujemy stojącego po lewej stronie drogi poniemieckiego drogowskazu i w tym miejscu skręcamy w prawo. Po kolejnych 100 metrach znajdziemy się na polanie z zabudowaniami dawnej leśniczówki.

niemiecki drogowskaz na trasie do pomnikowego żywotnika

Dziuplina - otoczenie pomnikowego żywotnika

Pomnikowy okaz rośnie w sąsiedztwie czterech chudszych żywotników olbrzymich, ale o podobnej wysokości ok. 25 metrów. Dopiero gdy podejdzie się bliżej i przyjrzy się ich pniom, bez trudu znajdziemy ten właściwy, oznakowany właściwą tabliczką.

GPS N 52°54′27.6″ , E 15°47′36.2″

Dziuplina - pomnikowy żywotnik olbrzymipomnikowy żywotnik olbrzymi z Klesnapień pomnikowego żywotnika z Klesna

Pień tego drzewa na wysokości ok. 2 metrów rozwidla się na trzy mniejsze przewodniki. Prawdopodobnie mamy tu do czynienia ze zrostem trzech drzew, ale rozgałęziają się one powyżej pierśnicy (130 cm) i zgodnie z zasadami dendrometrii możemy okaz traktować i mierzyć jako jednopniowy.

Dziuplina - pień pomnikowego żywotnika olbrzymiegoDziuplina - pień pomnikowego żywotnikapnie pomnikowego żywotnika z Klesna

Pomiar obwodu dokonany pod koniec maja 2023 r. dał wynik 543 cm, w 2006 r. mierzył 520 cm, w 2013 r.  jego obwód wynosił 533 cm. Na podstawie tych danych można obliczyć średni przyrost grubości 1,35 cm/rok. Szacunkowy wiek opisywanego żywotnika to ok. 150 lat.

Dziuplina - pomiar obwodu pomnikowego żywotnikaKlesno - pomiar obwodu pomnikowego żywotnika

obwód pomnikowego żywotnika

W odległości 200 metrów od pomnikowego żywotnika znajduje się kwatera myśliwska a przy niej dwa interesujące pomniki z płaskorzeźbami i napisami wykutymi na powierzchni głazów narzutowych.

Dziuplina - kwatera myśliwskaDziuplina - pierwszy pomnik przy kwaterze myśliwskiejDziuplina - drugi pomnik przy kwaterze myśliwskiej

Pomniki przyrody w gminie Jelcz – Laskowice.

Tereny gminy miejsko – wiejskiej Jelcz – Laskowice położone są we wschodniej części województwa dolnośląskiego, na pograniczu z województwem opolskim (ok. 25 km na południowy wschód od Wrocławia). Lasy zajmują 31% obszaru gminy; tutejszy drzewostan składa się głównie z sosny pospolitej, ale nie brakuje też dorodnych dębów szypułkowych (szczególnie w dolinie Odry), z których wiele ze względu na sędziwy wiek posiada status pomników przyrody. Dwa wspaniałe okazy można podziwiać na skraju dużego kompleksu leśnego pod miastem, przy drodze 455 do Oławy.

GPS N 51°00′30.13″, E 17°19′18.03″

Grubszy mierzy w obwodzie 635 cm, wysokość dębu 22 m; na pniu oprócz typowej tabliczki jest druga, informująca o pobraniu i przechowywaniu materiału genetycznego.

Drugi dąb mierzy w obwodzie 548 cm, wysokość drzewa 22 metry.

Bliżej miasta, lecz w pewnym oddaleniu od drogi 455 (ok. 100 m) rośnie kolejny, sędziwy dąb szypułkowy o statusie pomnika przyrody.

GPS N 51°00′46.53″, E 17°19′17.17″

Obwód okazu wynosi 655 cm, wysokość 23 metry.

Godny uwagi (i ochrony pomnikowej) jest również dąb rosnący w pobliżu, przy skrzyżowaniu.

Po lewej stronie lokalnej drogi prowadzącej do Janikowa, rosną w odległości ok. 150 m od siebie dwa pomnikowe dęby szypułkowe. Okaz zlokalizowany bliżej skrzyżowania z drogą 455 do Oławy mierzy w obwodzie 560 cm.

GPS N 50°59′54.59″, E 17°19′54.77″

Drugi dąb mierzy w obwodzie 452 cm.

GPS N 50°59′52.02″, E 17°20′02.37″

W Jelczu – Laskowice status pomnika przyrody posiada również lipa drobnolistna o nazwie „Matczyna Lipa”, rośnie obok strzelnicy, na przedłużeniu ul. Majowej.

GPS N 51°02′59.92″, E 17°20′27.37″

Okaz mierzy 450 cm w obwodzie, wysokość lipy 20 metrów.

Najstarszy w gminie dąb o nazwie „Słowianin” zlokalizowany jest w północnym krańcu wsi Dębina.

GPS N 51°03′24.02″, E 17°22′54.77″

„Słowianin” mierzy w obwodzie aż 706 cm, wysokość dębu 25 metrów.

Na skraju zarośniętego, poniemieckiego cmentarza w Dziuplinie rośnie dąb szypułkowy (obwód 466 cm), chroniony jako pomnik przyrody.

GPS N 51°03′35.17″, E 17°20′13.43″

Grupowym pomnikiem przyrody ogłoszono 13 drzew otaczających kościół w Miłocicach.

GPS N 51°02′48″, E 17°28′49″

Spośród 13 okazów 6 to jesiony wyniosłe, 4 lipy drobnolistne i 3 dęby szypułkowe. Obwód okazów w przedziale 140 – 320 cm, wysokość 16 – 28 metrów.

Pomnikami przyrody nieożywionej w gminie Jelcz – Laskowice są 2 głazy narzutowe, opisane dokładnie w poprzednim artykule.