Pomnikowe drzewa przy Pustelni bł. Salomei w Grodzisku (gm. Skała, małopolskie).

Pustelnia bł. Salomei w Grodzisku wraz z sąsiadującym kościołem p.w. Wniebowzięcia NMP tworzą jeden z bardziej atrakcyjnych punktów turystycznych w północnej Ojcowskiego Parku Narodowego. To miejsce o wielowiekowej historii otoczone sędziwymi drzewami o statusie pomników przyrody. Turyści pieszy mogą do niego trafić kierując się znakowanym szlakiem czerwonym prowadzącym od zamku w Ojcowie w kierunku Pieskowej Skały, zmotoryzowani zaś drogą z miasta Skała do przysiółka Grodzisko.

GPS  N 50°13′46″, E 19°49′29″

Pierwsze pomnikowe drzewo – dąb szypułkowy – znajduje się na pagórze, tuż powyżej parkingu.pomnikowy dąb nad parkingiem w GrodziskuGrodzisko - pomnikowy dąb

Dąb mierzy w obwodzie 393 cm, wysokość okazu 21 metrów.Grodzisko - pień pomnikowego dębupień pomnikowego dębu w Grodzisku

Z pagóra z pomnikowym dębem widać dobrze wieżę kościoła pw. Wniebowzięcia NMP.

kompleks Pustelni bł. Salomei w Grodzisku

Kompleks zabytkowych budynków z Pustelnią bł. Salomei otoczony jest murem na którym posadowiono figury historycznych postaci związanych z tym miejscem. Na teren kościelny dostaniemy się przechodząc przez barokową bramę.

tablica Parafia Ojców-Grodzisko
wzgórze z kompleksem Pustelni bł. Salomei

Przy bramie rośnie pierwszy z trzech pomnikowych klonów jaworów.

pomnikowy jawor przed wejściem na teren kościoła NMP w GrodziskuGrodzisko - pomnikowy klon jawor

pomnikowy jawor przed wejściem na teren Pustelni w Grodzisku

Pozostałe dwa klony jawory chronione w formie pomników przyrody rosną na zboczu, tuż poniżej muru otaczającego kościół. Poszczególne okazy mierzą w obwodzie 324, 383, 390 cm, wysokość drzew odpowiednio 16, 20, 18 metrów.

Grodzisko - pomnikowy jaworkorona pomnikowego jawora

pomnikowy jawor przy murze otaczającym kościół NMP w Grodzisku

pomnikowy jawor rosnący na zboczu wzgórza z kompleksem Pustelni bł. SalomeiGrodzisko - pień pomnikowego jawora

Barokowy kościół pw. Wniebowzięcia NMP powstał na miejscu zespołu klasztornego z XIII w., w którym przebywała siostra Bolesława Wstydliwego – Salomea wraz siostrami klaryskami. W XIV wieku klaryski przeniesiono do Krakowa, a opuszczone budynki popadły w ruinę. Odbudowano je w XVII wieku w stylu barokowym przy okazji procesu beatyfikacyjnego Salomei.wnętrze kościoła NMP w Grodzisku

Za kościołem widać budynek z trzema domkami modlitwy czyli grotami – kaplicami, ze słabo zachowanymi freskami. Przed nimi w 1686 roku ustawiono granitowy obelisk upamiętniający zwycięską bitwę Jana III Sobieskiego pod Wiedniem. Stoi on na grzbiecie słonia wykutego z wapienia, z którego trąby dawniej tryskała woda.

kościół NMP w Grodziskuobelisk w kompleksie Pustelni bł. Salomei

Poniżej znajduje się punkt widokowy z panoramą na Dolinę Prądnika, obok schody prowadzące do niewielkiego domku – pustelni bł. Salomei, w której według tradycji żyła błogosławiona.

szosa 773 w Dolinie Prądnika

tablica przed pustelnią bł. Salomei

Źródło Tarnówki (Dzdzenicy) w Domaniewicach (gm. Wolbrom, małopolskie).

Zgodnie z definicją źródła są to naturalne, skoncentrowane, samoczynne wypływy wód podziemnych na powierzchnię terenu. W Polsce występują we wszystkich regionach geograficznych, jednak najliczniej na obszarach wyżynnych i górskich, zbudowanych ze skał węglanowych. Źródła, w odczuciu społecznym, dostarczają wody wysokiej jakości, określenie „woda źródlana” stanowi często synonim wody czystej, czasem wręcz uzdrawiającej. Z tego tytułu od zawsze istniała naturalna potrzeba ochrony źródeł, ujęć wodnych, studni itp. Obowiązująca obecnie Ustawa o ochronie przyrody z 2004 r. (oraz poprzednia z 1991 r.) dopuszcza ochronę źródeł w formie pomnika przyrody. Na obszarze Wyżyny Krakowsko – Częstochowskiej znajduje się wiele krynic objętych ochroną pomnikową, w samym powiecie olkuskim istnieje 6 pomnikowych źródeł. Jednym z najlepiej zachowanych naturalnych wypływów wód podziemnych na całym obszarze Jury jest stanowisko w Czarnym Lesie, na terenie wsi Domaniewice. Aby do niego trafić należy we wschodniej części Domaniewic skręcić w drogę oznaczoną na skrzyżowaniu drogowskazem „Dolina Wodącej”, po ok. 2,2 km jazdy w kierunku północnym docieramy na skraj lasu, tam w prawo i po 100 m znajdziemy miejsce odpoczynku z tablicą informacyjną.

GPS  N 50°24′50.7″, E 19°40′11.2″

miejsce odpoczynku przy źródle Tarnówkitablica przy źródle Tarnówki

Kilka metrów dalej przygotowano schody z barierką ułatwiające zejście do niszy źródłowej.

źródło potoku Tarnówka pomnik przyrody nieożywionej - źródło Tarnówkiźródło potoku Dzdzenicapomnikowe źródło potoku Tarnówkanisza źródliskowa potoku Dzdzenica

Z niszy wypływa woda o temperaturze 8 – 9°C, mineralizacja 300 mg/l, pH 7,4; wydajność źródła 10 – 25 l/s. Warstwę wodonośną stanowią górnojurajskie wapienie skaliste (malm).

nisza źródłowa potoku Tarnówkaźródło Tarnówki - miejsce wypływu wody

W wodach źródlanych skupia się duża populacja zimnolubnych form organizmów reliktowych o nazwie wypławek alpejski.

tablica przy źródle Dzdzenicy

Tarnówka (Sączenica, Dzdzenica, Struga z pod Domaniewic) jest potokiem o długości 13 km; w miejscowości Golczowice wpada do Białej Przemszy, ta łączy się z Czarną Przemszą tworząc Przemszę, która jest dopływem Wisły.

potok Tarnówka dwa metry poniżej źródłapotok Tarnówka (Dzdzenica)