Pomniki przyrody w Ławszowej (gm. Osiecznica).

Ławszowa to duża wieś w gminie Osiecznica (pow. bolesławiecki), ukryta pośród rozległych kompleksów leśnych Borów Dolnośląskich. Na rogatkach wsi witają przyjezdnych fantazyjne rzeźby – z miejsca mamy wrażenie że jesteśmy tu mile widziani.

Tablice informacyjne oraz drogowskazy na każdym większym skrzyżowaniu pomogą nam zapoznać się ze wszystkimi atrakcjami Ławszowej.

Przy tak skrupulatnym kierowaniu turystów po ciekawych miejscach Ławszowej, zdziwił mnie brak informacji na drogowskazach o pomnikowych drzewach rosnących na terenie wsi. A przecież sędziwe drzewa z pewnością są przedmiotem dumy mieszkańców, godnym szerszego upowszechniania i podziwiania. Najłatwiej odnaleźć pomnikowy dąb szypułkowy „Ogrodnik” o obwodzie 462 cm, rosnący w prawobrzeżnej części wsi, w pobliżu starego cmentarza z krzyżem pojednania w murze.

GPS N 51°23′32.65″ , E 15°25′04.56″

Na prawym brzegu Kwisy, około 800 m na południe od ostatnich zabudowań, po lewej stronie drogi oznakowanej jako ścieżka rowerowa, rosną dwa sędziwe dęby. Pierwszy, dość mocno uszkodzony, to dąb „Partyzantów”. Choć posiada stosowną tabliczkę, nie figuruje w rejestrze dolnośląskich pomników przyrody.

W pobliżu rośnie pomnikowy dąb „Sokół” o obwodzie 400 cm.

GPS N 51°23′01.89″ , E 15°25′51.76″

Kilkanaście okazałych drzew (w tym dwa pomnikowe dęby i jedna brzoza) rośnie w opuszczonej kolonii Budków (Hasenau, Zajęcze Błonia), znajdującej się na prawym brzegu Kwisy, ok 1,8 km na północ od ostatnich zabudowań. Dotrzemy tam skręcając w asfaltową drogę (pomiędzy budynkami 93 i 105) przechodzącą później w gruntową, prowadzącą na skraj lasu. Dalej mijamy niewielki staw i rosnący na zboczu ciekawy zrost sosny z dębem.

Po krótkim marszu droga wyraźnie opada z terasy nadzalewowej w dolinę Kwisy. Tam przy ruinach domostw (zdjęcia zrujnowanej osady tutaj), po prawej stronie traktu, rośnie oznaczony nieczytelną już tabliczką dąb – być może jest to „Jędrek” o obwodzie 360 cm.

GPS N 51°24′30.65″ , E 15°24′40.86″

100 m na północny – wschód od niego rośnie pomnikowy dąb szypułkowy „Wawrzek” o obwodzie 385 cm.

GPS N 51°24′32.39″ , E 15°24′43.46″

Poniżej, na skraju rozległej polany, stoi obłamana pomnikowa brzoza brodawkowata „Wiotka” o obwodzie 260 cm. Drzewo jest w opłakanym stanie i nie wiadomo czy jeszcze żyje. Duża to strata, bowiem na Dolnym Śląsku tylko 5 brzóz posiada status pomnika przyrody.

GPS N 51°24′37.01″ , E 15°24′38.26″

Piękne dęby składają się na aleję biegnącą środkiem polany.

Nieczytelną tabliczkę posiada dąb rosnący przy leśnej drodze, ok. 200 m na północny – wschód od pomnikowej brzozy.

GPS N 51°24′44.51″ , E 15°24′48.16″

Obok rosną jeszcze dwa równie okazałe dęby.

Dużą ilość pomnikowych drzew można podziwiać w opuszczonej wsi Luboszów (obecnie kolonia Ławszowej) zlokalizowanej w pobliżu autostrady A – 18. Będzie to temat kolejnego artykułu.

Wychodnia piaskowca kwarcytowego „Siwy Kamień”.

Przykryte grubą warstwą osadów polodowcowych skały podłoża w Borach Dolnośląskich, rzadko odsłaniają się w postaci naturalnych wychodni. Ukryte w lasach znane są tylko miejscowym i zbieraczom runa leśnego. Nieliczne skałki i głazy zbudowane z kwarcytów lub piaskowców kwarcytowych, są bardzo rzadko opisywane w publikacjach książkowych i w internecie; często nie posiadają nawet własnych nazw. Poniżej zestawienie wychodni skalnych, które udało mi się odnaleźć i sfotografować, leżące po obu stronach Kwisy, w pasie pomiędzy Zebrzydową a Osiecznicą.

„Siwy Kamień” – choć objęty ochroną pomnikową od 1993 r. mało znany, często nie zaznaczony nawet na mapach. Jest to grupa skałek z piaskowca kwarcytowego o wysokości 2.2 m, położona w lesie Nadleśnictwa Węgliniec w oddziale 540, w pobliżu stawów na północny – zachód od Nowej Wsi – Bieniec.

GPS N 51°17′21.76″ , E 15°23′22.83″

Siwy Kamień leży teoretycznie przy niebieskim „Szlaku Puszczańskim”, ale przebieg szlaku jest niejasny, a oznakowanie w lesie jest bardzo kiepskie. Aby do niego trafić należy skręcić z drogi 357 do przysiółka Bieniec, przejechać pod wiaduktem kolejowym, skręcić w prawo i jechać aż do granicy lasu, gdzie parkujemy auto. Tu na rozwidleniu skręcamy w lewo, na następnym w prawo (jak pójdziemy prosto trafimy do Wielkiego Głazu, ale o nim później) i po 150 m w lewo, w nieco zarośniętą leśną drogę. Pomnik przyrody Siwy Kamień znajduje się niecały kilometr dalej, po lewej stronie.

Wspomniany wcześniej Wielki Głaz leży po prawej stronie drogi, przy leśnej przecince.

Przykryty częściowo igliwiem blok kwarcytu bolesławieckiego, ma w obwodzie ok. 4.5 m.

Wiatrowe Skały położone są ok. 1.5 km na północ od „Siwego Kamienia”,  w oddziale leśnym 508, przy pomniku z zatartymi napisami. Znajduje się tu wyrobisko, w pobliżu którego porozrzucane są różnej wielkości bloki skalne.

GPS N 51°17′49.41″ , E 15°23′00.34″

Idąc dalej 1.5 km na północ możemy odnaleźć kolejny blok z kwarcytu bolesławieckiego o nazwie Biały Kamień. Częściowo przykryty igliwiem ma w obwodzie przy ziemi 8 m.

GPS N 51°18′40.46″ , E 15°22′44.24″

Prościej dostać się do głazu od Małego Tomisławia; jadąc od Osiecznicy przy pierwszych zabudowaniach  Tomisławia (przystanek PKS)  skręcamy w prawo i jedziemy do granicy lasu. Głaz leży kilometr dalej, po prawej stronie.

Po drugiej strony Kwisy, na wschód od miejscowości Kierżno, leży wiele głazów z tutejszego piaskowca kwarcowego lub kwarcytu, wyglądem przypominających głazy narzutowe. Jednak nazwę tą przypisuje się materiałowi skalnemu przywleczonemu przez lądolód ze Skandynawii lub przynajmniej z sąsiedniego regionu. Ponieważ nie da się wykluczyć, ze skały te zostały odsłonięte i przeniesione na bliską odległość przez lodowiec, bezpieczniej nazywać je pseudoeratykami. Z braku nazw własnych, dla porządku głazy będą numerowane.

Głaz nr 1 – leży po prawej stronie leśnej drogi odchodzącej od torów kolejowych.

GPS N 51°16′00.69″ , E 15°27′13.11″

Głaz nr 2 w lesie bliżej autostrady A-4, trudny do odnalezienia bez GPS -u.

GPS N 51°16′19.27″ , E 15°26′56.89″

Głaz nr 3 – po południowej stronie autostrady, 300 metrów od wiaduktu z drogą biegnącą pod A – 4.           GPS N 51°16′21.93″ , E 15°26′42.26″

 Głaz nr 4 – 300 m dalej przy drodze biegnącej wzdłuż autostrady.

Głaz nr 5 – o fantazyjnym kształcie, po północnej stronie autostrady, na wzniesieniu po lewej stronie, zaraz za wspomnianym wcześniej wiaduktem.

GPS N 51°16′24.88″ , E 15°26′19.88″

Głaz nr 6 – przy drodze gruntowej  wzdłuż autostrady, naprzeciwko głazu nr 4. Dobrze widoczne wygłady eoliczne ( związane z piaskiem niesionym przez wiatr ).

GPS N 51°16′32.87″ , E 15°26′57.32″

Głaz nr 7  na północ od szkółki leśnej, GPS N 51°16′52.60″ , E 15°26′53.14″.

Głaz nr 8 – przy strumieniu płynącym w pobliżu szkółki leśnej.

GPS N 51°16′44.97″ , E 15°26′26.68″

Wiele porozrzucanych głazów można odnaleźć w lesie na prawo od drogi 350 Osiecznica  – Bolesławiec, w pobliżu nieczynnych kamieniołomów.

GPS N 51°18′38.59″ , E 15°27′11.12″

Zupełnie inny charakter mają malownicze wychodnie skalne o nazwie „Dzban” i nieformalnie „Pupa Słonia”, położone nad zalewem w Osiecznicy. Zbudowane z piaskowców kredowych, zostały odsłonięte przez Kwisę, która ma powyżej przełomowy odcinek.

Najprościej, choć nie najkrócej do skałek można dojść od mostu na Kwisie między Osiecznicą a Kliczkowem. Od niewielkiego parkingu leśna droga doprowadzi nas do zapory, i dalej wzdłuż jeziora do samych skałek. Spacer w jedną stronę zajmuje 20 minut.

Odnajdywanie opisanych wyżej wychodni skalnych i głazów, można świetnie połączyć z grzybobraniem – przecież sezon na grzyby trwa w pełni. A więc bierzemy koszyk, nożyk, GPS -a i w drogę. Życzę owocnych poszukiwań.