Lipa drobnolistna ze Szczebrzeszyna – Szperówki (pow. zamojski, lubelskie).

Większość Polaków kojarzy Szczebrzeszyn jedynie z wierszem J. Brzechwy pt. „Chrząszcz”. A szkoda, bo jest to pod względem turystycznym niezwykle interesujące miasto (pow. zamojski, lubelskie), o długiej i ciekawej historii (prawa miejskie od 1352 r.). Przez wieki współistnieli tu ze sobą przedstawiciele różnych kultur i religii: katolicy, żydzi, kalwini, bracia polscy, prawosławni. Zachowały się po nich zabytkowe budowle: kościół katolicki, cerkiew i synagoga. Obecnie miasto promuje się jako Stolica Języka Polskiego, a o wierszu Brzechwy przypominają ustawione w kilku miejscach pomniki grającego na skrzypcach świerszcza, m.in: w rynku (obok ratusza) oraz przy ul. Klukowskiego, naprzeciw młyna.

Na przedmieściu Szczebrzeszyna (Szperówka) rośnie jedna z najgrubszych w Polsce lip drobnolistnych. Drzewo chronione jako pomnik przyrody zlokalizowane jest po prawej stronie drogi nr 74, prowadzącej ze Szczebrzeszyna do Janowa Lubelskiego, ok. 5,8 km od centrum miasta.

GPS N 50°42’44.6″ , E 22°54’46.3″

Opisywana lipa charakteryzuje się okazałą, szeroką koroną, typową dla tego gatunku.

Drzewo posiada kilka ogromnych pni zrośniętych u podstawy. Utrudnia to wykonanie prawidłowego pomiaru obwodu. W dostępnych publikacjach pojawia się wymiar 880, 884, a nawet 890 cm. Obwód mierzony na wysokości 10 cm nad gruntem dochodzi do 985 cm. Wysokość drzewa wynosi ok. 22,5 m, szacunkowy wiek 350 lat.

Wg rankingu najgrubszych polskich drzew prowadzonym przez stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych, szczebrzeszyńska lipa drobnolistna zajmuje drugie w obrębie swego gatunku, ustępując miejsca tylko uszkodzonej lipie z Cielętnik (woj. śląskie).

Park Miejski w Zamościu (lubelskie).

Położony w południowej części województwa lubelskiego Zamość to jedno z najpiękniejszych miast Polski. Powstało jako efekt realizacji wizji Jana Zamojskiego stworzenia miasta idealnego. Projekt od 1580 r. realizował włoski architekt Bernardo Morando w modnym wówczas stylu renesansowym. Dziś Zamość to drugie pod względem liczby mieszkańców miasto Lubelszczyzny, z ogromną ilością zabytków skupionych w centrum.

Zamość od początku istnienia otoczono fortyfikacjami obejmującymi ceglane mury z bastionami, wały i fosy. W kolejnych wiekach fortyfikacje wielokrotnie przebudowywano, dostosowując twierdzę do nowych metod prowadzenia obrony.

Postęp w dziedzinie artylerii wymusił likwidację twierdzy, rozbiórkę części umocnień usankcjonował rozkaz cara Aleksandra II z 21 listopada 1866 r. Znaczną część terenów pofortecznych przeznaczono na tereny zielone. Park Miejski został utworzony w okresie międzywojennym w latach 1919–1926 r. na miejscu Bastionu IV.

Aktualna powierzchnia założenia parkowego (wpisanego do rejestru zabytków) to ok. 11 ha, teren ograniczony jest ulicami J. Piłsudskiego (od wschodu), Akademicką i Królowej Jadwigi (od południa), Studzienną (od północy) oraz Ośrodkiem Sportu i Rekreacji (od zachodu). Główne wejście do Parku znajduje się przy ulicy Akademickiej.

Opisywany teren zielony charakteryzuje się zróżnicowaną rzeźbą terenu, do ważnych elementów kompozycyjnych należą: staw, kwiatowe partery i aleje wysadzane lipami, kasztanowcami i jesionami.

W drzewostanie parku dominują krajowe taksony liściaste, do ochrony pomnikowej powołano drzewa egzotycznych gatunków – szpaler pięciu orzechów szarych i parę korkowców amurskich. Orzechy szare rosną przy alejce prowadzącej wzdłuż stawu w południowej części parku, pierwszy egzemplarz (wyraźnie usychający) rośnie tuż przy moście, pozostałe cztery na zakręcie ścieżki. Orzech szary (Juglans cinerea) pochodzi z Ameryki Północnej, posiada duże liście (do 70 cm) i zebrane w grona jadalne owoce.

Obwód poszczególnych okazów mieści się w przedziale 178 – 246 cm, wysokość drzew 14 – 21 metrów.

 

Na brzegu, przy północno – zachodnim narożniku stawu, rosną dwa korkowce amurskie (Phellodendron amurense). Gatunek pochodzi ze wschodniej części Azji, charakteryzuje się pierzastymi liśćmi, po roztarciu pachnącymi terpentyną.

Obydwa okazy posiadają mocno pochylone, podparte pnie o obwodach 140 i 160 cm, wysokość drzew 11 i 14 metrów.

  Park Miejski w Zamościu - podpory pomnikowego korkowca amurskiego

Do niedawna pomnikiem przyrody był również Klon zwyczajny o obwodzie pnia 298 cm, rosnący na skraju parku od strony ul. Akademickiej. Drzewo obumarło i decyzją Rady Miejskiej z dnia 25 września 2017 r. (Uchwała nr XXXIII/427/2017) utraciło ochronę pomnikową.