Najstarsze drzewo w Polsce rośnie w Henrykowie Lubańskim – dużej wsi leżącej w województwie dolnośląskim, w powiecie lubańskim. Okaz jest raczej niepozorny i nie imponuje wielkością, bowiem najstarszym polskim drzewem jest cis pospolity. Rośnie przy ścianie szczytowej budynku gospodarczego posesji nr 293, zlokalizowanej w zachodniej części wsi, 3 km od głównego skrzyżowania szosy 296 z drogą biegnącą przez wieś (jadąc od strony Lubania skręcamy w lewo, od Węglinca lub z A – 4 w prawo). Dotarcie do wiekowego cisa ułatwią drogowskazy.
GPS N 51°10′16.82″ , E 15°13′06.33″
Dla turystów przygotowano parking oraz tablice z opisem cisa i atrakcji okolic.
Wiek opisywanego drzewa wg różnych źródeł oceniany jest na 800 – 1500 lat, przeważa jednak opinia o 1300 – letniej metryce.
Drzewo jest niestety w złym stanie zdrowotnym, pień niegdyś rozdzielający się na 3 strzały, został uszkodzony na początku XX w. i po wichurze w latach 1988 – 89. Obecny obwód wynosi 150 cm (wcześniej 5 m), wysokość okazu ok. 13 m.
03.10.2016 r. Od jakiegoś czasu coraz częściej było słychać głosy, że najstarsze drzewo w Polsce obumiera. Świadczył o tym nienaturalny, pozbawiony zieleni kolor igieł, które potem intensywnie opadały. Na szczęście w porę zareagowano na zagrożenie : zmieniono stosunki wodne w pobliżu cisa, dostarczając mu wodę prosto do korzeni, usunięto delikatnie wierzchnią warstwę ziemi zastępując ją specjalnym humusem, uniemożliwiono gryzoniom dostęp w pobliże korzeni, poszerzono ogrodzenie by uniknąć zadeptywania gleby wokół drzewa, zbudowano specjalne rusztowanie jako część przyszłej konstrukcji do utrzymania właściwego klimatu wokół drzewa. Wydaję się, że wykonane prace przyniosły efekty – na cisie pojawiły się świeże zielone igły. Więcej na temat ratowania cisa w artykule http://www.projekt-chemini.pl/2016/10/najstarsze-drzewa-rosna-u-mnie.html
Wzdłuż drogi prowadzącej do parkingu posadzono 4 cisy, dedykowane znanym osobom o imieniu Henryk lub Henryka. Szkoda że najstarsze w Polsce drzewo nie posiada jeszcze własnego imienia.
Wiele młodych cisów z „henrykowymi ” tabliczkami rośnie na skwerze przed kościołem oraz za murem otaczającym świątynię w Henrykowie Lubańskim.
Przy tej aktywności lokalnych działaczy w sadzeniu henrykowskich cisów, z czasem zaistnieje potrzeba powołania rezerwatu chroniącego te okazy :-). Ciekawe czy któreś z tych malutkich jeszcze cisów dożyje do nowego tysiąclecia ?
Cis henrykowski to niewątpliwy rekordzista 🙂 Trafił nawet do bazy Biura Rekordów – http://biurorekordow.pl/najstarsze-drzewo-polsce/
Szkoda, że notatka o henrykowskim cisie zawarta w owym Biurze Rekordów zawiera tyle błędów. Historia tego cisa nie sięga bowiem 1423 r. Skoro ma 1300 lat żył sobie już od bardzo dawna. Drugim w kolejności najstarszym drzewem w Polsce nie jest dąb Bolesław, lecz cis rosnący w Bystrzycy w gminie Wleń (dolnoślaskie), mający ponad 800 lat. Cytat: „tabliczka z godłem Polski i notatką, że drzewo stanowi chroniony prawem pomnik narodowy” – pomnik narodowy(?) – napisane było (zdjęcie wyżej), że to pomnik przyrody. Jagiełło ustanawiając ochronę cisa nie miał pobudek ekologicznych , chodziło mu o dostępność do znakomitego i cennego materiału na łuki i kusze jakim jest drewno cisa.