Gmina Dziadowa Kłoda położona jest we wschodniej części województwa
dolnośląskiego, w powiecie oleśnickim. Dominującą funkcją gminy (mimo dość przeciętnych gleb) jest rolnictwo – użytki rolne obejmują tu ponad 75% ogólnej powierzchni, lasy – niecałe 19%. Gmina jest uboga w ustawowe formy ochrony przyrody: znajdziemy tu dwa użytki ekologiczne i kilka pomników przyrody. Cennym obiektem przyrodniczym jest Arboretum Leśne im. prof. Stefana Białoboka w Stradomii Dolnej.
Do niedawna jedynym pomnikiem przyrody w gminie Dziadowa Kłoda była aleja lipowa zlokalizowana w miejscowości Radzowice. Początek alei znajduje się przy kościele i ciągnie się do granicy lasu, wzdłuż drogi do wsi Kwaśnina.
Status pomnika przyrody aleja uzyskała w 2004 r. na mocy Rozporządzenia Nr 24 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 17 września 2004 r. Ochroną ustawową objęto wtedy 38 szt. drzew z gatunku lipa drobnolistna o obwodach 175 – 495 cm. Uchwałą Rady Gminy Dziadowa Kłoda z 2011 r. zmniejszono liczbę drzew w alei do 35 szt., kolejną Uchwałą z 2016 r. o podobnym brzmieniu status pomnika przyrody utraciła jeszcze jedna lipa – obecnie liczba chronionych okazów wynosi 34 szt.
Stan zdrowotny większości drzew jest niezadowalający. Powszechne są ubytki w pniach przesłoniętych przez odrosty i samosiew, w koronach występuje duży posusz i porażenie jemiołą. Zarówno aleja, jak i poszczególne drzewa nie zostały w żaden sposób oznakowane.
Koniec pomnikowej alei znajduje się na skraju lasu, przy skrzyżowaniu dróg gruntowych, chociaż dorodne lipy porastają obrzeże dalszej drogi do Kwaśniny.
Na mocy Uchwały nr XXII/148/20 Rady Gminy Dziadowa Kłoda z dnia 25 listopada 2020 r. status pomnika przyrody uzyskało 5 drzew. Ze względów formalnych (projektu uchwały nie przedstawiono do konsultacji Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska – wymóg ustawowy) Wojewoda Dolnośląski unieważnił ten akt prawny. Poprawiona Uchwała z dnia 29 stycznia 2021 r o numerze XXV/160/21 nie zbudziła już wątpliwości prawnych i 5 dębów szypułkowych rosnących na terenie Nadleśnictwa Syców uzyskało ochronę pomnikową. Pierwszy z nich o nazwie „Eremita” przy leśnej drodze w pobliżu Arboretum Leśnego w Stradomii Dolnej.
GPS N 51°15′34″, E 17°40′19″
Drzewo mierzy w obwodzie 396 cm, wysokość okazu 25 metrów.
Dwa dęby szypułkowe o nazwie „Strażnicy Lasu” rosną ok. 850 m na wschód od ostatnich zabudowań Stradomii Dolnej. W sąsiedztwie pomnikowych drzew znajduje się staw i linia energetyczna.
GPS N 51°14′55″, E 17°41′46″
Drzewa mierzą w obwodzie 460 i 480 cm, wysokość dębów 28 metrów.
Dość trudny do odnalezienia jest pomnikowy dąb o nazwie „Pustelnik” rosnący w kompleksie leśnym na wschód od zabudowań wsi Dziadów Most.
GPS N 51°14′26.6″, E 17°38′17.8″
Pomnikowy okaz rośnie w towarzystwie drugiego – niemal bliźniaczego drzewa – dlaczego więc do ochrony powołano tylko jeden egzemplarz? Nazwa „Pustelnik” podobnie jak w przypadku opisanego wyżej „Eremity” wydaje się być też nietrafiona. Według Uchwały dąb mierzy w obwodzie 413 cm, pomiar wykonany przez Pawła Lenarta dał wynik 424 cm; wysokość okazu 25 metrów.
Ostatni pomnikowy dąb o tajemniczej nazwie „Czarnuch” zlokalizowany jest na terenie leśnym, ok. 260 m na północny – wschód od samotnego gospodarstwa należącego do wsi Dziadów Most, w pobliżu granicy gminy.
GPS N 51°14′45.8″, E 17°36′21.2″
Drzewo mierzy w obwodzie 430 cm, wysokość okazu 26 metrów.
Zapraszam również do lektury dwóch artykułów Pawła Lenarta: w pierwszym opisał aleję lipową w Radzowicach, w drugim pomnikowe dęby w gminie Dziadowa Kłoda.