Pomnikowa lipa na rynku w Głuchołazach (pow. nyski, opolskie).

Głuchołazy to miasto o długiej historii zlokalizowane w województwie opolskim, w powiecie nyskim, jest siedzibą gminy miejsko – wiejskiej. Położenie u podnóża Gór Opawskich, tuż przy granicy z Czechami, piękny park zdrojowy, mnogość zabytkowych budowli i świetne zagospodarowanie turystyczne to znakomite powody by odwiedzić perłę wschodniej części Sudetów.

Głuchołazy - widok z ul. Bohaterów Warszawy

Najważniejsze zabytki Głuchołaz skupione są w najstarszej części miasta otoczonej niegdyś murami obronnymi. Pozostałością po tych fortyfikacjach jest Wieża Bramy Górnej z XIV w. oraz fragmenty murów przy dawnym wójtostwie.

Głuchołazy - Wieża Bramy GórnejGłuchołazy - zespół dawnego wójtostwa

Barokowy kościół pw. św. Wawrzyńca został wybudowany z wykorzystaniem pierwotnej, zachodniej elewacji z pięknym, romańsko – gotyckim portalem z charakterystycznymi maskami, przedstawiającymi prawdopodobnie twarze zakonników.

fasada kościoła pw. św. Wawrzyńca w Głuchołazachwnętrze kościoła pw. św. Wawrzyńca w Głuchołazach

Niewątpliwą atrakcją – stanowiącą jeden z symboli miasta – jest rosnąca na rynku wiekowa lipa szerokolistna, ustanowiona pomnikiem przyrody już w 1957 r.

GPS N 50°19’01.6” , E 17°23’01.3”

Głuchołazy - pomnikowa lipa szerokolistna

rynek w Głuchołazach z pomnikową lipą

Głuchołazy - pomnikowa lipaGłuchołazy - pomnikowa lipa szerokolistna w rynku

Głuchołazy - pomnikowa lipa w rynku

Według miejscowej legendy lipę zasadzono w 1683 r. podczas przemarszu wojsk powracających spod Wiednia. Bardziej prawdopodobnie jest jednak, że rosnąca na głuchołaskim rynku lipa jest jednym z zachowanych do obecnych czasów Drzew Pokoju, które sadzono po zakończeniu wojny trzydziestoletniej, czyli po 1648 r.

rynek w Głuchołazach z pomnikową lipą szerokolistnąpomnikowa lipa w Głuchołazach

W połowie XX w. sędziwa lipa zaczęła powoli obumierać, we wnętrzu pnia powiększał się ogromny ubytek zagrażający stabilności drzewa. Pod koniec lat 80 – tych XX w. Lipę Pokoju poddano zabiegom konserwatorskim, niestety w październiku 1992 r. runęła pod własnym ciężarem.

pień pomnikowej lipy z GłuchołazówGłuchołazy - pnie pomnikowej lipy

Zachowane fragmenty pnia i kilka konarów pozostawiono i zabezpieczono, a pochylony fragment podparto drewnianym stelażem.

Głuchołazy - pozostałości po pniu pomnikowej lipyGłuchołazy - podpora pomnikowej lipy

We wnętrzu pnia dosadzono nowy egzemplarz lipy, który rozrastając się ma przejąć rolę starego drzewa.

Głuchołazy - pozostałości po pniu pomnikowej lipy szerokolistnej

W połowie XX w. obwód pomnikowej lipy wynosił 615 cm, a jej wysokość 23 metry. Wykonanie aktualnego pomiaru nie ma większego sensu, z punktu widzenia dendrometrii mamy do czynienia z trzema drzewami. Wiek okazu szacuje się na ok. 400 lat. Obok drzewa ustawiono tablicę, z treścią opisującą historię głuchołaskiej Lipy Pokoju.

Głuchołazy - tablica przy pomnikowej lipieGłuchołazy - treść tablicy przy pomnikowej lipieW Głuchołazach znajduje się jeszcze jedno pomnikowe drzewo, o którym warto przy okazji wspomnieć. Jest nim dąb szypułkowy o nazwie „Wawrzyniec” rosnący przy ul. Zdrojowej.

ul. Zdrojowa w Głuchołazach - pomnikowy dąbpomnikowy dąb z ul. Zdrojowej w Głuchołazach

Drzewo mierzy w obwodzie 400 cm, wysokość okazu to 25 metrów, pomnikiem przyrody zostało uznane na mocy Uchwały nr XXVII/290/13 Rady Miejskiej w Głuchołazach z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie uznania drzewa za pomnik przyrody.

Głuchołazy - pień pomnikowego dębupień pomnikowego dębu z Głuchołazów

Dąb szypułkowy „Jerzy” z Mąkoszyc (gmina Lubsza, opolskie).

Mąkoszyce to wieś położona w gminie Lubsza (pow. brzeski, opolskie), oddalona od Namysłowa o 20 km i 16 km od Brzegu. Miejscowość otoczona jest lasami chronionymi w formie Stobrawskiego Parku Krajobrazowego, północna część sioła leży na Obszarze Chronionego Krajobrazu „Lasy Stobrawsko – Turawskie”. Jedynym pomnikiem przyrody w Mąkoszycach jest okazały dąb szypułkowy, rosnący na tyłach szkoły przy ul. Pocztowej 6, w pobliżu zabytkowych zabudowań folwarcznych. Dojście do drzewa jest możliwe ścieżką biegnącą pomiędzy bankiem a blokiem mieszkalnym.

GPS  N 50°56′28.4″ , E 17°38′03,3″

pomnikowy dąb Jerzy z Mąkoszycdąb Jerzy z Mąkoszyc

Opisywany dąb uzyskał status pomnika przyrody już w 1957 r. Obowiązująca podstawa prawna do jego ochrony to Rozporządzenie Nr 0151/P/38/05 Wojewody Opolskiego z dnia 26 października 2005 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

dąb Jerzy na tle szkoły w Mąkoszycachpomnikowy dąb na tle szkoły w Mąkoszycach

dąb Jerzy na tle kościoła w Mąkoszycach

Pomnikowy okaz otoczono dość wysokim, drewnianym płotem, na którym powieszono tablicę opisującą wszystkie parametry dębu i krótką historię miejscowości. Trzeba przyznać, że to jedna z niewielu tablic z konkretnym i merytorycznym tekstem z jaką miałem przyjemność się zapoznać podczas wieloletniej działalności – wielkie brawa!

płot otaczający pomnikowy dąb w Mąkoszycachtablica przed dębem Jerzy w Mąkoszycach

Na mocy Uchwały nr XXXIV/309/2022 Rady Gminy Lubsza z dnia 23 czerwca 2022 r. pomnikowy dąb uzyskał oficjalne imię „Jerzy”.

pień pomnikowego dębu z Mąkoszyctabliczka z imieniem dębu w Mąkoszycach

Pień „Jerzego” mierzy w obwodzie 660 cm (dane z Uchwały), wysokość drzewa 28 metrów, szacunkowy wiek – ok. 400 lat. Stan zdrowotny drzewa średni, na pniu widoczny jest rozległy ubytek, koronę ustabilizowano wiązaniami elastycznymi.

pień dębu Jerzy z Mąkoszyc

wiązania w koronie dębu Jerzy z Mąkoszyc

Drewniane budki przybite do pnia pomnikowego dębu mają służyć nietoperzom.

pień dębu Jerzy w Mąkoszycach

budki dla nietoperzy na pniu pomnikowego dębu

Ponadprzeciętne perły dendrologiczne kryją się w parku podworskim z pocz. XIX w. Jedno z wejść do założenia parkowego znajduje się na tyłach kościoła, obok remizy strażackiej. Po przekroczeniu parkowej bramy ujrzymy grupę wiekowych lip, przy których zlokalizowany jest grobowiec Landsbergów.

fragment parku w Mąkoszycach

Grobowiec Landsbergów w parku pałacowym

Z tego miejsca jest już widoczna (raczej po sezonie wegetacyjnym) sylwetka ogromnego platana klonolistnego – to najprawdopodobniej najgrubszy okaz tego gatunku w województwie opolskim.

park w Mąkoszycach - sylwetka platana o obwodzie 832 cm

Mąkoszyce - platan w parku o obwodzie 832 cm

ogromny platan w parku w Mąkoszycach

najgrubszy platan w mąkoszyckim parku

park w Mąkoszycach - dolna część platana o obwodzie 832 cm

Pomiar dokonany w połowie lutego 2023 r. dał wynik 832 cm (na wysokości 65 cm nad gruntem). Według danych zamieszczonych na stronie Rejestru Polskich Drzew Pomnikowych najgrubszy platan w woj. opolskim mierzy w obwodzie 728 cm (Opole, Plac Wolności), gigant z Makoszyc jest o ponad metr grubszy, co stawia go z pierwszej piątce najokazalszych platanów w Polsce! Na usta ciśnie się tylko jedno pytanie – dlaczego takie rekordowe drzewo nie jest pomnikiem przyrody!?

park w Mąkoszycach - pień platana o obwodzie 832 cmpark w Mąkoszycach - pień ogromnego platana o obwodzie 832 cmMąkoszyce - pomiar obwodu ogromnego platana

Ochroną pomnikową powinien zostać objęty również drugi parkowy platan o obwodzie 673 cm – to piękny i zdrowy okaz o wysokości ponad 30 metrów.
Mąkoszyce - platan w parku o obwodzie 673 cm

park w Mąkoszycach - platan o obwodzie 673 cm

park w Mąkoszycach - pień platana o obwodzie 673 cm

Trzeci platan – najchudszy z całej grupy – posiada niestety rozległy ubytek w dolnej części pnia.

park w Mąkoszycach - pień platana z dziuplą u podstawy

Warty uwagi jest również okazały dąb posiadający zdrowy pień o obwodzie 582 cm – w pełni zasługuje na status pomnika przyrody.

Mąkoszyce - dąb w parku o obwodzie 582 cmpark w Mąkoszycach - dąb o obwodzie 582 cmpark w Mąkoszycach - pomiar obwodu okazałego dębu

Nie pozostaje nic innego jak apelować do władz gminnych o poszerzenie listy pomnikowych drzew o okazy rosnące w mąkoszyckim parku.