Wychodnia piaskowca kwarcytowego „Siwy Kamień”.

Przykryte grubą warstwą osadów polodowcowych skały podłoża w Borach Dolnośląskich, rzadko odsłaniają się w postaci naturalnych wychodni. Ukryte w lasach znane są tylko miejscowym i zbieraczom runa leśnego. Nieliczne skałki i głazy zbudowane z kwarcytów lub piaskowców kwarcytowych, są bardzo rzadko opisywane w publikacjach książkowych i w internecie; często nie posiadają nawet własnych nazw. Poniżej zestawienie wychodni skalnych, które udało mi się odnaleźć i sfotografować, leżące po obu stronach Kwisy, w pasie pomiędzy Zebrzydową a Osiecznicą.

„Siwy Kamień” – choć objęty ochroną pomnikową od 1993 r. mało znany, często nie zaznaczony nawet na mapach. Jest to grupa skałek z piaskowca kwarcytowego o wysokości 2.2 m, położona w lesie Nadleśnictwa Węgliniec w oddziale 540, w pobliżu stawów na północny – zachód od Nowej Wsi – Bieniec.

GPS N 51°17′21.76″ , E 15°23′22.83″

Siwy Kamień leży teoretycznie przy niebieskim „Szlaku Puszczańskim”, ale przebieg szlaku jest niejasny, a oznakowanie w lesie jest bardzo kiepskie. Aby do niego trafić należy skręcić z drogi 357 do przysiółka Bieniec, przejechać pod wiaduktem kolejowym, skręcić w prawo i jechać aż do granicy lasu, gdzie parkujemy auto. Tu na rozwidleniu skręcamy w lewo, na następnym w prawo (jak pójdziemy prosto trafimy do Wielkiego Głazu, ale o nim później) i po 150 m w lewo, w nieco zarośniętą leśną drogę. Pomnik przyrody Siwy Kamień znajduje się niecały kilometr dalej, po lewej stronie.

Wspomniany wcześniej Wielki Głaz leży po prawej stronie drogi, przy leśnej przecince.

Przykryty częściowo igliwiem blok kwarcytu bolesławieckiego, ma w obwodzie ok. 4.5 m.

Wiatrowe Skały położone są ok. 1.5 km na północ od „Siwego Kamienia”,  w oddziale leśnym 508, przy pomniku z zatartymi napisami. Znajduje się tu wyrobisko, w pobliżu którego porozrzucane są różnej wielkości bloki skalne.

GPS N 51°17′49.41″ , E 15°23′00.34″

Idąc dalej 1.5 km na północ możemy odnaleźć kolejny blok z kwarcytu bolesławieckiego o nazwie Biały Kamień. Częściowo przykryty igliwiem ma w obwodzie przy ziemi 8 m.

GPS N 51°18′40.46″ , E 15°22′44.24″

Prościej dostać się do głazu od Małego Tomisławia; jadąc od Osiecznicy przy pierwszych zabudowaniach  Tomisławia (przystanek PKS)  skręcamy w prawo i jedziemy do granicy lasu. Głaz leży kilometr dalej, po prawej stronie.

Po drugiej strony Kwisy, na wschód od miejscowości Kierżno, leży wiele głazów z tutejszego piaskowca kwarcowego lub kwarcytu, wyglądem przypominających głazy narzutowe. Jednak nazwę tą przypisuje się materiałowi skalnemu przywleczonemu przez lądolód ze Skandynawii lub przynajmniej z sąsiedniego regionu. Ponieważ nie da się wykluczyć, ze skały te zostały odsłonięte i przeniesione na bliską odległość przez lodowiec, bezpieczniej nazywać je pseudoeratykami. Z braku nazw własnych, dla porządku głazy będą numerowane.

Głaz nr 1 – leży po prawej stronie leśnej drogi odchodzącej od torów kolejowych.

GPS N 51°16′00.69″ , E 15°27′13.11″

Głaz nr 2 w lesie bliżej autostrady A-4, trudny do odnalezienia bez GPS -u.

GPS N 51°16′19.27″ , E 15°26′56.89″

Głaz nr 3 – po południowej stronie autostrady, 300 metrów od wiaduktu z drogą biegnącą pod A – 4.           GPS N 51°16′21.93″ , E 15°26′42.26″

 Głaz nr 4 – 300 m dalej przy drodze biegnącej wzdłuż autostrady.

Głaz nr 5 – o fantazyjnym kształcie, po północnej stronie autostrady, na wzniesieniu po lewej stronie, zaraz za wspomnianym wcześniej wiaduktem.

GPS N 51°16′24.88″ , E 15°26′19.88″

Głaz nr 6 – przy drodze gruntowej  wzdłuż autostrady, naprzeciwko głazu nr 4. Dobrze widoczne wygłady eoliczne ( związane z piaskiem niesionym przez wiatr ).

GPS N 51°16′32.87″ , E 15°26′57.32″

Głaz nr 7  na północ od szkółki leśnej, GPS N 51°16′52.60″ , E 15°26′53.14″.

Głaz nr 8 – przy strumieniu płynącym w pobliżu szkółki leśnej.

GPS N 51°16′44.97″ , E 15°26′26.68″

Wiele porozrzucanych głazów można odnaleźć w lesie na prawo od drogi 350 Osiecznica  – Bolesławiec, w pobliżu nieczynnych kamieniołomów.

GPS N 51°18′38.59″ , E 15°27′11.12″

Zupełnie inny charakter mają malownicze wychodnie skalne o nazwie „Dzban” i nieformalnie „Pupa Słonia”, położone nad zalewem w Osiecznicy. Zbudowane z piaskowców kredowych, zostały odsłonięte przez Kwisę, która ma powyżej przełomowy odcinek.

Najprościej, choć nie najkrócej do skałek można dojść od mostu na Kwisie między Osiecznicą a Kliczkowem. Od niewielkiego parkingu leśna droga doprowadzi nas do zapory, i dalej wzdłuż jeziora do samych skałek. Spacer w jedną stronę zajmuje 20 minut.

Odnajdywanie opisanych wyżej wychodni skalnych i głazów, można świetnie połączyć z grzybobraniem – przecież sezon na grzyby trwa w pełni. A więc bierzemy koszyk, nożyk, GPS -a i w drogę. Życzę owocnych poszukiwań.

 

Pomnikowe głazy narzutowe w powiecie bolesławieckim.

Pomnikowe głazy leżące na terenie miasta Bolesławiec, opisałem w majowym artykule Pomnikowe głazy narzutowe w Bolesławcu. Poniżej zestawienie pomnikowych narzutniaków leżących na obszarze powiatu bolesławieckiego.

1. Brzeźnik – głaz „Pocztylion”   z różowego granitu.

Leży na poboczu drogi prowadzącej z Bolesławca do Nowogrodźca ( jedziemy najpierw drogą 94 z Bolesławca, za stacją paliw skręcamy w lewo, mijamy Brzeźnik, wjeżdżamy do niewielkiego lasku i po prawej stronie wypatrujemy głazu ). Obwód głazu 540 cm, wys.90 cm, najdłuższa oś 200 cm.

GPS N 51°14′03.69″ , E 15°28′22.55″

2. Mierzwin – głaz z różowo – szarego granitu, obwód 464 cm, długość 148 cm, szerokość 115 cm.

Położony przy żółto znakowanym szlaku turystycznym, przy niewysokim wale oddzielającym pastwiska. Jadąc od „Pocztyliona” jedziemy w kierunku Nowogrodźca, w Zabłociu skręcamy w lewo, w wąską ale wyasfaltowaną drogę do Mierzwina. Przed zabudowaniami wsi drogę przecina żółty szlak, należy skręcić w lewo i po 200 m odnaleźć eratyk. Często się zdarza, że szlak został przegrodzony przez rolnika siatką; należy wtedy wjechać do miejscowości, skręcić w lewo i jechać aż ujrzymy kaplicę Podwyższenia Krzyża Św. Skręcamy w lewo i jedziemy do końca asfaltu w pobliże średniowiecznego grodziska.Tam odnajdziemy żółty szlak biegnący wspomnianym wałkiem, odległość do głazu ok. 800 m.

N 51°13′15.59″ , E 15°28′22.55″

 3. Kraśnik Dolny – głaz „Nordyk” – różowo – szary granit średnioziarnisty.

Wjeżdżając do Kraśnika Dolnego od strony Bolesławca, należy skręcić w prawo przy przystanku autobusowym w wąską lokalną drogę prowadząca do kaplicy Najśw. Serca PJ. Głaz leży po prawej stronie, w zaroślach, 1.5 km od przystanku PKS, przy domu nr 100.

GPS N 51°17′53.23″ , E 15°37′07.44″

4. Bożejowice – głaz Rozbójników – o obwodzie 550 cm, wys. 1,2 m.

Leży w lesie, ok. 1 km na południe od kościoła. Lokalizację najlepiej odzwierciedla poniższy fragment mapy.

GPS N 51°14′17.08″ , E 15°32′46.09″

Na głazie widoczne są mało czytelne napisy, na drzewie obok tabliczka.

W rejestrze pomników przyrody wnosi się o zniesienie jego ochrony, ze względu na brak możliwości jego odnalezienia i silne zakrzaczenie terenu (?). Chyba chodzi o gęsto rosnące w otoczeniu krzewinki czarnej jagody, bo innych nie zauważyłem.

W pobliżu znajduje się drugi eratyk, jednak jest mało odsłonięty, tym samym ciężko określić jego wielkość.

5. Biernatów (gm. Gromadka)  – granitowy głaz narzutowy o obwodzie 440 cm, wys. 0.5 m.

Mało znany, bo ogłoszony pomnikiem przyrody w marcu 2011 r. Bardzo trudny do odnalezienia, gdyż znajduje się w samym środku Przemkowskiej Puszczy. Namiar GPS ktoś namalował na głazie, moja nawigacja podała takie dane :  N 51°27′07.05″ , E 15°42′22.02″

Eratyk leży poza szlakami rowerowymi i turystycznymi, na drodze pomiędzy słupkami oddziałowymi 194/195/172/173 i 195/196/173/174 (pododdział 195a). Dojście możliwe z miejscowości Biernatów (Leszno Górne), Wierzbowa, Piotrowice lub Wilkocin. W każdym przypadku to kilka kilometrów przez las lub wrzosowisko. Można też wysiąść na stacji PKP Studzienka i maszerować na północ ( początkowo czerwonym szlakiem ).

5. Warta Bolesławiecka – szczegółowy opis pomnikowych głazów w artykule „Głazy narzutowe w Warcie Bolesławieckiej”.

Ciekawe, choć niepomnikowe (dlaczego ?) są głazy „Rumiane” w Krzyżowej (gm. Gromadka). Wzdłuż gruntowej drogi do Lipian, mającej początek na tyłach kościoła, po obu jej stronach, leży kilkanaście eratyków prawdopodobnie usuniętych z okolicznych pól.

Inne, proponowane do ochrony pomnikowej głazy, leżą przy drodze gruntowej, 50 m przed przejazdem kolejowym w miejscowości Nowa Wieś – Bieniec. Pierwszy o obwodzie 4 m, obłamany, drugi 3.2 m; obydwa z czerwonego granitu.

GPS N 51°16′53.32″ , E 15°24′36.59″

Niezłą kolekcję głazów zgromadził właściciel posesji w Kierżnie, ok.100 m za kościołem, w miejscu gdzie niebieski szlak skręca w kierunku lasu.

Do wielu głazów nie objętych ochroną pomnikową z pewnością jeszcze nie dotarłem, więc lista jeszcze nie zamknięta. W lasach powiatu bolesławieckiego leży wiele, znanych tylko miejscowym głazów, z których część stanowi naturalne wychodnie skalne lub wyrwane i przywleczone przez lodowiec fragmenty skał lokalnego podłoża, noszące nazwę pseudoeratyków. Ale to już temat następnego artykułu.