Pomnikowy dąb na cmentarzu we wsi Gościnowo (gm. Skwierzyna, lubuskie).

Gościnowo to niewielka wieś położona w gminie Skwierzyna (pow. międzyrzecki, lubuskie), ok. 11 km na północny – zachód od Skwierzyny i 13 km na południowy – wschód od Gorzowa Wielkopolskiego. W centrum miejscowości, po przeciwnych stronach drogi biegnącej przez wioskę, znajdują się dwa cmentarze: starszy – ewangelicki – to teren zdewastowany i zarośnięty, zachowało się tylko kilka nagrobków i płyt, młodszy – katolicki – jest nadal użytkowany. Tu też ustawiono obelisk poświęcony dawnym mieszkańcom Gościnowa (niem. Alexandersdorf), żołnierzom poległym na różnych frontach w latach 1914–1920.

pomnik na cmentarzu w Gościnowie

Przy samym ogrodzeniu cmentarza znajduje się jeszcze jeden pomnik szczególnie ważny dla miłośników sędziwych drzew, czyli pomnik przyrody ożywionej. Jest nim potężny dąb szypułkowy o imponujących rozmiarach, bardzo dobrze widoczny z drogi.

Gościnowo - pomnikowy dąb od strony drogipomnikowy dąb z Gościnowapomnikowy dąb na cmentarzu w Gościnowie

Gościnowo - pomnikowy dąb od strony cmentarza

Drzewo uzyskało status pomnika przyrody już w 1966 r. na mocy Decyzji nr 86/66 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze z dnia 24 marca 1966 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody tworów przyrody ożywionej i nieożywionej. Obowiązującym obecnie aktem prawnym jest Rozporządzenie Nr 46 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Gościnowo - pomnikowy dąbGościnowo - pomnikowy dąb na cmentarzu we wsi Gościnowo

Pomiar obwodu pnia wykonany pod koniec maja 2023 r. dał wynik 662 cm. Różni się on od danych figurujących w RDOŚ – 620 cm i w centralnym rejestrze – tu podano aż 685 cm! Wysokość okazu ok. 20 metrów, szacowany wiek 300 – 350 lat.

Gościnowo - pomiar obwodu pomnikowego dębuGościnowo - pień pomnikowego dębu od strony cmentarza

Drzewo zostało oznakowane tabliczką starego wzoru, przybitą do pnia od strony drogi.

Gościnowo - pień pomnikowego dębu od strony drogiGościnowo - tabliczka na pniu pomnikowego dębu

Korona dębu została zredukowana, ślady po cięciach chirurgicznych powoli zarastają kalusem.

Gościnowo - ślady po cięciach w koronie pomnikowego dębu

Park we wsi Targowiska (gm. Miejsce Piastowe, podkarpackie).

Targowiska to wieś położona w Kotlinie Jasielsko – Krośnieńskiej, ok. 8 km na południowy – wschód od centrum Krosna. Jednym z cenniejszych zabytków w tej miejscowości jest dwór Gołaszewskich z XIX w. wybudowany na bazie wcześniejszej budowli o charakterze obronnym.

Zabytkowy dwór w Targowiskach, po lewej pomnikowy dąb

Dwór otacza rozległy park ze stawami na dnie szerokiego jaru i stromymi stokami od strony ul. Armii Krajowej i Dębowej. Drzewostan parku składa się wyłącznie z rodzimych gatunków – głównie dębów szypułkowych – niektóre z nich osiągnęły imponujące rozmiary. W większości publikacji, zarówno tych drukowanych jak i umieszczonych w sieci, znajdziemy informację o rosnących tu kilkudziesięciu lub nawet 130 pomnikowych drzewach. Jest to oczywista nieprawda wynikająca z niezrozumienia pojęcia drzewa o walorach pomnikowych, którego wymiary kwalifikują okaz do objęcia ochroną pomnikową i rzeczywistego pomnika przyrody, którego istnienie usankcjonowane jest stosownym aktem prawnym. W rejestrze pomników przyrody woj. podkarpackiego figuruje 17 egzemplarzy drzew rosnących na terenie założenia parkowego w Targowiskach – 14 dębów szypułkowych, 2 jesiony wyniosłe i jedna lipa drobnolistna. Najokazalszy pomnik przyrody – dąb o imieniu Kazimierz I – rośnie na skarpie, tuż poniżej dworu.

Targowiska - pomnikowy dąb Kazimierz Ipark w Targowiskach - pomnikowy dąb Kazimierz Ipark w Targowiskach - dąb Kazimierz I

Drzewo mierzy w obwodzie 751 cm, wysokość dębu 30 metrów, szacowany wiek ok. 300 lat.

Targowiska - pień dębu Kazimierz ITargowiska - pień pomnikowego dębu Kazimierz I

Po przeciwnej stronie dworu znajduje się duże zgrupowanie pomnikowych okazów, najbliżej budowli rośnie dąb szypułkowy Kazimierz II o obwodzie 560 cm i wysokości 24 metry.

park w Targowiskach - pomnikowy dąb Kazimierz II, Franciszek i Marcin

park w Targowiskach - pomnikowy dąb Kazimierz IITargowiska - pień dębu Kazimierz II

Nieco dalej zlokalizowane są dwa pomnikowe dęby: na skarpie Franciszek o obwodzie 581 cm i nad brzegiem stawu Marcin o obwodzie 371 cm; wysokość drzew odpowiednio 31 i 29 metrów.

park w Targowiskach - dąb Franciszek, Marcin i Kazimierz IIpark w Targowiskach - pomnikowy dąb FranciszekTargowiska - pień dębu Franciszek

Idąc dalej trafimy na trójkę pomnikowych okazów: Lech mierzy w obwodzie 361 cm, Czech i Rus posiadają pnie o jednakowym obwodzie 540 cm.

Targowiska - pomnikowy dąb LechTargowiska - pień dębu LechTargowiska - pomnikowy dąb CzechTargowiska - pień dębu CzechTargowiska - pomnikowy dąb RusTargowiska - pień dębu Rus

Ostatnie w tym zgrupowaniu pomnikowe dęby to: Jerzy (obwód 450 cm) i Leszek (obwód 540 cm); wysokość drzew odpowiednio 29 i 25 metrów.

Targowiska - pomnikowy dąb JerzyTargowiska - pień dębu Jerzy

Targowiska - pomnikowy dąb LeszekTargowiska - pień dębu Leszek

Drugie zgrupowanie pomnikowych drzew w opisywanym założeniu parkowym znajduje się w górnej części parku, w okolicach boiska przy ul. Dębowej. W przeciwieństwie do pomnikowych okazów w dolnej części parku te w górnej nie zostały oznakowane stosownymi tabliczkami, to w znacznym stopniu utrudnia ich identyfikację. Nie ma wątpliwości z rozpoznaniem pomnikowej lipy drobnolistnej o nazwie Dominika – posiada charakterystyczną wielopniową sylwetkę.

Targowiska - pomnikowa lipa Dominika

Obwód pni wynosi 370 i 410 cm, wysokość lipy 25 metrów.

Targowiska - pnie lipy DominikaTargowiska - pnie pomnikowej lipy Dominika

Na skraju boiska, tuż przy do mocowania siatki, rośnie pomnikowy dąb Gerwazy o obwodzie 560 cm.

Targowiska - pomnikowy dąb Gerwazy

Targowiska - pień dębu Gerwazy

Obok boiska (na jego dłuższej osi) rośnie pomnikowy jesion wyniosły o nazwie Jan. Drzewo mierzy w obwodzie 460 cm, wysokość okazu 24 metry.

Targowiska - pomnikowy jesion JanTargowiska - pień jesionu Jan

Pozostałe dęby rosnące na stoku w zagłębieniu terenu: Protazy (450 cm), Bartek (380 cm) i Adam (450 cm) są trudne do identyfikacji ze względu na dużą ilość drzew w tej lokalizacji o podobnych rozmiarach i brak stosownego oznakowania.

Targowiska - grupa pomnikowych dębów w górnej części parkuTargowiska - pomnikowy dąb BartekTargowiska - pień dębu BartekTargowiska - pomnikowy dąb ProtazyWszystkie opisane wyżej drzewa uzyskały status pomników przyrody na mocy Rozporządzenia nr 22/07 Wojewody Podkarpackiego z dnia 14.05.2007 roku w sprawie ustanowienia pomników przyrody.