Głaz narzutowy Tempelburg w pobliżu wsi Pławno (gm. Czaplinek, zachodniopomorskie).

Młodoglacjalny krajobraz gminy Czaplinek (pow. drawski, zachodniopomorskie) został uformowany podczas ostatniego zlodowacenia, zwanego północnopolskim, bałtyckim lub zlodowaceniem wisły. Ustępujący (ok. 16 tys. lat temu) z tego terenu lodowiec zostawił po sobie takie formy jak: jeziora, doliny rynnowe, kemy, wzgórza moreny czołowej, moreny denne. Pamiątkami po zlodowaceniu są tutaj również bardzo liczne głazy narzutowe, na obszarze gminy Czaplinek ochroną pomnikową objęto aż 22 eratyki. Największy z nich o nazwie Tempelburg znajduje się w odległości ok. 5 km na południe od centrum Czaplinka, pomiędzy miejscowościami: Pławno i Cichorzecze.

GPS N 53°31’26.6” , E 16°12’09.8”

1. Głaz Tempelburg

Na skrzyżowaniu dróg, w pobliżu pomnikowego eratyku, ustawiono drogowskaz. Niedaleko skrzyżowania znajduje się też niewielki parking, a bliżej głazu miejsce na ognisko i piknik.

drogowskaz do pomnikowego głazu narzutowegodrogowskaz do głazu Tempelburg

Warto zapoznać się z treścią kolorowej tablicy ustawionej przy pomnikowym eratyku. W zwięzłych słowach opisano krajobraz polodowcowy oraz leżący obok gigantyczny głaz.

otoczenie głazu Tempelburgtreść tablicy przy głazie Tempelburg

Opisywany głaz narzutowy uzyskał ochronę pomnikową na mocy Rozporządzenia nr 7/92 Wojewody Koszalińskiego z dnia 8 września 1992 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody. Status pomnika przyrody nieożywionej został podtrzymany Uchwałą nr VI/38/15 Rady Miejskiej w Czaplinku z dnia 26 lutego 2015 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody na terenie miasta i gminy Czaplinek. Eratyk oznakowano typową tabliczką przymocowaną do drewnianego słupka.

tabliczka pomnik przyrody przy głazie Tempelburg

Z formalnego punktu widzenia głaz Tempelburg leży na działce nr 58/1 w obrębie ewidencyjnym wsi Żelisławie, w oddziale leśnym nr 58b leśnictwa Wilczkowo (Nadleśnictwo Świerczyna).

2. Głaz Tempelburg3. Głaz Tempelburg4. Głaz Tempelburg

Wymiary pomnikowego głazu są imponujące: obwód wynosi 19.5 m, a wysokość nad powierzchnię gruntu to 3,5 m. Jak wspomniano wyżej to największy eratyk w gminie Czaplinek, jak i w całym Drawskim Parku Krajobrazowym. Materiałem budującym narzutniak jest granitognejs (w starszych opracowaniach podawano szary granit).

nierówna powierzchnia głazu Tempelburg

5. Głaz Tempelburg6. Głaz Tempelburg7. Głaz Tempelburg8. Głaz Tempelburg9. Głaz Tempelburg10. Głaz Tempelburg

Na górnej powierzchni głazu można odnaleźć napis „Tempelburg 1858” nawiązujący do przedwojennej nazwy Czaplinka. Nie brakuje też innych „inskrypcji” będących dziełem kamieniarzy – amatorów.

napis Tempelburg 1858

Z braku naturalnych wychodni skalnych na północy Polski naturalnym surowcem kamieniarskim były i są głazy narzutowe. Mniej masywne egzemplarze transportowano i obrabiano w całości, większe należało najpierw różnymi metodami rozłupać na mniejsze bloki. Wyraźny ślad po (na szczęście nieudanej) próbie rozsadzenia eratyku widać w jego górnej części.

ślad po próbie rozłupania głazuślad po próbie rozcięcia głazu

Lipa Dobrosława w Jaglicach (gm. Człopa, zachodniopomorskie).

Jedna z najgrubszych lip szerokolistnych w Polsce znajduje się w Jaglicach – niewielkiej wsi w gminie Człopa, w powiecie wałeckim (zachodniopomorskie). Drzewo jest łatwe do odnalezienia, rośnie przy głównej drodze w centrum miejscowości, obok budynku leśnictwa Zielony Stok (oddz.131h, Nadleśnictwo Człopa).

GPS N 53°04’25.9” , E 16°12’25.1”

lipa Dobrosława przy leśnictwie Zielony Stoklipa Dobrosława w Jaglicach

Drzewo zyskało miano pomnika przyrody na mocy Rozporządzenia nr 27/2004 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 29 października 2004 r. w sprawie uznania za pomnik przyrody. Nazwa lipy – Dobrosława – została wyłoniona w wyniku konkursu przeprowadzonego w 2005 r.

Jaglice - lipa Dobrosława

Dobrosława posiada typową dla tego gatunku koronę o wymiarach 22×20 metrów, szeroką, kopulastą, o charakterystycznym sercowatym kształcie.

lipa Dobrosława z Jaglic

Obok lipy ustawiono tablicę z tekstem opisującym parametry wiekowego drzewa.

lipa Dobrosławatablica przy lipie Dobrosławatreść tablicy przy lipie Dobrosława

Opisywany egzemplarz posiada główny pień o obwodzie 823 cm który na wysokości 3 m rozwidla się. Oprócz tego od północno – zachodniej strony, ze wspólnego korzenia wyrastają dwa dużo mniejsze pnie o obwodach bliskich 2 i 3 m. Wysokość drzewa to 25 metrów.

pień lipy Dobrosławaogromne pnie lipy Dobrosławapnie lipy Dobrosława

Stan zdrowotny okazu należy uznać za dobry, mimo rozległych ubytków we wnętrzu pnia i konarów. Lipa w 2005 r. została poddana zabiegom konserwacyjnym, w ich wyniku wydobyto z wnętrza drzewa dwie przyczepy żwiru i gruzu (po dawnej plombie wypełniającej dziuplę – takie zabiegi nie są obecnie stosowane, po latach stwierdzono, że przynoszą więcej szkód niż pożytku).

ubytki w konarach lipy Dobrosławadziuple w konarach lipy Dobrosława

Stabilność obfitej korony uzyskano dzięki zastosowaniu elastycznych wiązań linowych.

wiązania w koronie lipy Dobrosława

Lipa Dobrosława jest uważana za najgrubszą lipę rosnącą na terenie Lasów Państwowych.