Głazy narzutowe (inaczej eratyki, narzutniaki) to różnej wielkości fragmenty skalne przywleczone w plejstocenie przez lodowiec z terenów dzisiejszej Skandynawii. Eratyki o większych rozmiarach bardzo często są powoływane do ochrony pomnikowej i stanowią największą w kraju grupę spośród wszystkich pomników przyrody nieożywionej. Według danych GUS-u w 2024 r. status pomnika przyrody w Polsce posiadały 1104 głazy narzutowe. Ten największy – prawdziwy gigant o nazwie Trygław – znajduje się w powiecie białogardzkim, w miejscowości Tychowo (województwo zachodniopomorskie).
Głaz jest łatwy do odnalezienia, leży na terenie cmentarza komunalnego – dojazd i parking od ulicy Słonecznej. Jadąc główną drogą (nr 169) biegnącą przez miejscowość należy wypatrywać drogowskazu kierującego do Trygława.
GPS N 53°55’53.8” , E 16°15’39.6”
Według jednej z wielu legend związanych z eratykiem pod głazem ukryty jest posąg Trygława – pogańskiego boga boga czczonego dawniej na Pomorzu. Znakomity opis głazu znajduje się w gablotce umieszczonej przy cmentarnej alei, biegnącej tuż przy narzutniaku.
Jak wspomniano wcześniej Trygław jest największym eratykiem w Polsce, jego wymiary to: obwód – 44,7 m, maksymalna wysokość części nadziemnej wynosi 3,8 m, długość 16,9 m, a szerokość 11,2 m. Kubatura głazu (widoczna) wynosi 700 m³, przybliżona waga to 1,5 tys. ton. W publikacji „Tajemnice krajobrazów Pomorza Zachodniego” pod redakcją Zbigniewa Głąbińskiego można wyczytać że: wykonany podkop
przy podstawie głazu do głębokości 4 m nie osiągnął jego podstawy, wiercenie wykonane w 2002 roku w odległości 5 m od podstawy wykazało obecność skały na głębokości 6 m. Jego część podziemna zatem może być jeszcze większa niż ta, którą obserwujemy na powierzchni. Byłby to zatem największy głaz narzutowy na całym Niżu Europejskim.
Trygław przypomina kształtem olbrzymi bochen chleba, który spłaszcza się stopniowo w kierunku północnym i na długości ok. 16 metrów tworzy pochyłą, wygładzoną powierzchnię.
Materiałem budującym eratyk jest granitognejs o bardzo wyraźnej strukturze smużystej z dużymi oczkami skaleni i granatów oraz kwarcu. Głaz pochodzi ze Skandynawii, z rejonu Visby lub Uppsali w środkowej Szwecji, gdzie tego typu skały występują na
powierzchni.
Na szczycie opisywanego głazu w pierwszą niedzielę 1874 r. został ustawiony dębowy krzyż z figurą ukrzyżowanego Chrystusa, wykonaną z brązu. Tego samego dnia poniżej krzyża zainstalowano pamiątkową tablicę z niemieckimi napisami, których tłumaczenie znajduje się na sfatygowanej, blaszanej tablicy poniżej krzyża.
Trygław uzyskał status pomnika przyrody nieożywionej już w 1954 r. na mocy Orzeczenia nr 12 Prezydium WRN w Koszalinie z dnia 20 lutego 1954 r. Obecnie obowiązująca podstawa prawna do jego ochrony to Rozporządzenie nr 7/92 Wojewody Koszalińskiego z dnia 8 września 1992 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody.
