Lipa krymska „Witosław” z Przyszowic (gm. Gierałtowice, śląskie).

Lipa krymska to gatunek drzewa nieznany w stanie dzikim, to prawdopodobnie mieszaniec Tilia cordata z Tilia dasystyla powstały ok. 1860 roku na terenie Półwyspu Krymskiego. Jest mrozoodporna, miododajna i odporna na mszyce, sadzona w parkach lub ogrodach jako roślina dekoracyjna. Posiada ciemnozielone liście, mocno błyszczące z wierzchniej strony i jaśniejsze od spodu. Prawdopodobnie najgrubsza lipa krymska w Polsce rośnie w miejscowości Przyszowice (gm. Gierałtowice, pow. gliwicki, śląskie), po prawej stronie drogi 921 (ul. Makoszowska) do Zabrza, tuż przy moście drogowym nad Kłodnicą.

GPS N 50°15’22.1″ , E 18°45’20.1″

lipa krymska Witosław - widok z drogiotoczenie lipy krymskiej Witosław z Przyszowiclipa krymska Witosław z Przyszowic

Mimo niepospolitych rozmiarów i lokalizacji drzewa przy ruchliwej drodze, opisywana lipa była nieznana miłośnikom przyrody niemal do końca XX w. Zwrócił na nią uwagę Witosław Grygierczyk – specjalista ochrony i pielęgnacji drzew z Gliwic. Z jego inicjatywy ten wybitny okaz został objęty w 1998 r. ochroną pomnikową i na mocy stosownego aktu prawnego nadano mu imię „Witosław”.

Przyszowice - pomnikowa lipa krymska WitosławPrzyszowice - pomnikowa lipa krymskapień pomnikowej lipy Witosław

Obwód pierśnicowy pomnikowej lipy 740 cm (kwiecień 2023 r.), wysokość drzewa 17 metrów. Pień oznakowany stosowną tabliczką jest wewnątrz jest całkowicie wypróchniały od podstawy do wierzchołka (rozległy ubytek kominowy).

pomiar obwodu pomnikowej lipy krymskiejpomiar obwodu lipy Witosław

Przyszowice - dziupla w pomnikowej lipie Witosławpień pomnikowej lipy krymskiej Witosław

W odległym o 6 km Chudowie rośnie niezwykła topola o nazwie „Tekla”, została opisana dokładnie w poprzednim artykule.

lj j

Pomnikowa topola „Tekla” z Chudowa (gm. Gierałtowice, śląskie).

Chudów (gm. Gierałtowice, śląskie) to wieś położona 13 km na południe od centrum Gliwic i zaledwie ok. 10 km od zjazdu z autostrady A-4 lub A-1. Obiektem dla którego warto zjechać z autostrady i zrobić przerwę w dalszej podróży jest częściowo odbudowany renesansowy zamek z XVI w. Warownię zbudowano z kamienia i cegły na planie prostokąta, z dziedzińcem centralnym, krużgankami, studnią i fosą. Zamek posiada status muzeum i jest sezonowo udostępniany do zwiedzania.

Zamek Chudów

70 m na północny – wschód od zamku rośnie unikalna pod wieloma względami topola kanadyjska. Drzewo nosi imię „Tekla” i od 1981 r. posiada status pomnika przyrody.

GPS N 50°13’28.0″ , E 18°46’22.8″

otoczenie topoli Tekla z Chudowa

topola Tekla - widok od południa

pomnikowa topola Tekla z Chudowa

Drzewo pomimo drastycznego ogłowienia odbudowało koronę i mierzy obecnie ok. 25 metrów wysokości.

topola Tekla - widok od zachodutopola Tekla z Chudowa

Obwód pnia „Tekli” w 2020 r. mierzył 750 cm – być może jest to najgrubsza jednopniowa topola kanadyjska w Polsce. Drzewo posiada ogromny ubytek wewnątrz pnia, który został „przesłonięty” zamontowanymi drzwiami, a po drugiej stronie okienkami o fantazyjnych kształtach. Nijak ma się to do sztuki arborystycznej, niemniej topola zyskała bajkowy wygląd i stała się kolejną atrakcją turystyczną Chudowa.

pień Tekli z Chudowadrzwi zasłaniające ogromną dziuplę w topoli Tekladrzwi w topoli Teklaokienko zasłaniające dziuplę w pomnikowej topolipień topoli Teklapień topoli Tekla z Chudowa

W dziupli „Tekli” zmieścił się niewielki stolik oraz trzy taborety – w ten sposób utworzono „domek Kubusia Puchatka”

wnętrze topoli Tekla

wnętrze pomnikowej topoli w Chudowie

zagospodarowana dziupla w topoli Tekla

Ochroną pomnikową powinien również zostać objęty ogromny głaz narzutowy, leżący obok mostu przerzuconego nad zamkową fosą.

ogromny eratyk przed zamkiem w Chudowie

Na terenie gminy Gierałtowice zlokalizowana jest jeszcze jedna perełka dendrologiczna, jest nią rekordowa lipa krymska ze wsi Przyszowice. Więcej o niej w następnym artykule.