Pomnikowa lipa przy kościele w Kroczycach (pow. zawierciański, śląskie).

Kroczyce to duża wieś (siedziba gminy) położona w powiecie zawierciańskim, w województwie śląskim. Zajmuje rozległą równinę u stóp najciekawszych fragmentów Wyżyny Krakowsko – Częstochowskiej, z m.in. malowniczą Górą Zborów. W centrum miejscowości, przy skrzyżowaniu drogi krajowej nr 78 z drogą wojewódzką 792 stoi kościół pw. św. Jacka i św. Marii Magdaleny z końca XIX w.

kościół w Kroczycach z pomnikową lipą

Obok kościoła, przy południowej wieży, rośnie okazała lipa drobnolistna. Drzewo to uzyskało status pomnika przyrody już w marcu 1954 r., obecnie obowiązująca podstawa prawna to Rozporządzenie nr 4/96 Wojewody Częstochowskiego z dnia 6 lutego 1996 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie uznania za pomnik przyrody.

pomnikowa lipa rosnąca przy kościele w Kroczycachpomnikowa lipa przy kościele w Kroczycach

Wiekowy egzemplarz cechuje się prostą sylwetką o wysokości 18 m i kulistą koroną zredukowaną od strony sąsiadującego z kościołem budynku.

Kroczyce - pomnikowa lipa

Kroczycka lipa posiada masywny pień o obwodzie 670 cm, szczególnie wydatny w odziomku i zwężający się ku górze.

Kroczyce - pień pomnikowej lipy

Do pnia przybito tablicę na której ujęto nieaktualne już rozmiary drzewa oraz znacznie zawyżony wiek okazu – 500 lat. Lipy o podobnym obwodzie liczą ok. 300 lat.

pień pomnikowej lipy z Kroczycpień pomnikowej lipy w Kroczycach

Kroczyce - tablica na pomnikowej lipie

Od strony budynku wnętrze pnia odsłania rozległy ubytek, który w przyszłości może zagrozić statyce drzewa.

Kroczyce - ubytek w pniu pomnikowej lipy

W pobliżu Kroczyc, ale już w gminie Włodowice, znajdują się dwa interesujące pomniki przyrody nieożywionej: „Skały Rzędkowickie” oraz „Zespół źródeł w Zdowie”. Zostaną one dokładnie opisane w kolejnych artykułach.

Pomnikowy dąb Bartek z Poręby (pow. zawierciański, śląskie).

Jadąc drogą krajową nr 78 z Siewierza do Zawiercia przejeżdżamy przez miasto o nazwie Poręba. W tej miejscowości znajduje się jeden z najokazalszych dębów szypułkowych w województwie śląskim, któremu nadano imię „Bartek”. Drzewo jest łatwe do odnalezienia, rośnie w centrum Poręby naprzeciwko cmentarza, tuż przy głównej drodze (po prawej stronie jadąc od Siewierza).

GPS N 50°29′15.4″ , E 19°19′25.3″

pomnikowy dąb Bartek w PorębiePoręba - dąb Bartek

„Bartek” był objęty ochroną już w okresie XX – lecia międzywojennego, po II wojnie światowej status pomnika przyrody uzyskał w 1953 r. na mocy Orzeczenia nr 00034 PWRN w Katowicach nr R.L. 13/162/53 z 12.12.1953 r. Uchwałą nr LIII/339/18 Rady Miasta Poręba z dnia 19 kwietnia 2018 r. nadano mu oficjalnie imię „Bartek”.

Poręba - pomnikowy dąb Bartek

dąb Bartek z Poręby

Pokrój opisywanego dębu jest typowy dla egzemplarzy wyrosłych na otwartej przestrzeni – stosunkowo niewielka wysokość (18 metrów), kulista korona osadzona na wysokości 6 – 7 metrów.

Poręba - dąb Bartek od strony cmentarza

Pień okazu mierzy w obwodzie 701 cm, posiada liczne guzy, zgrubienia oraz trzy duże otwory w odziomku. W wielu publikacjach oraz w sieci przypisuje się „Bartkowi” wiek przekraczający 700 lat – jednak dęby o takiej metryce mierzą w obwodzie ok. 10 metrów. Te same opisy określają go jako najstarsze drzewo województwa śląskiego. Jednak należy stanowczo dementować takie przekazy, „Bartek” nie jest ani najgrubszym, ani też najstarszym śląskim pomnikiem przyrody, a jego wiek można oszacować na ok. 400 lat.

Poręba - pień dębu Bartek na tle cmentarzadziuplasty pień dębu Bartek z PorębyPoręba - pień dębu Bartek od strony cmentarza

Najcenniejsze drzewo Poręby otoczono niewysokim płotkiem i oznakowano typową dla pomników przyrody tabliczką.

pień dębu Bartek z PorębyPoręba - dziuple w pniu dębu Bartek

Poręba - płotek otaczający dąb Bartek

W dziuplach „Bartka” można wypatrzeć jeszcze resztki betonowo – ceglanej plomby, którą ratowano niegdyś drzewo. Obecnie nie stosuje się już takich zabiegów konserwatorskich, stwierdzono bowiem, że przynoszą one więcej szkód niż pożytku.

betonowa plomba wewnątrz pniaresztki betonowej plomby na dębie Bartek z Poręby