Pomniki przyrody w Bielawie (pow. dzierżoniowski, dolnośląskie).

Bielawa to średniej wielkości dolnośląskie miasto (30 tys. mieszkańców) położone kilka kilometrów od centrum Dzierżoniowa. Zasadnicza część miasta leży na Przedgórzu Sudeckim, ale granice administracyjne obejmują również fragment Gór Sowich ze szczytem Kalenica (964 m n.p.m.). Zabudowania miasta rozciągają się na długości 8,5 km wzdłuż potoku Bielawica, od krawędzi Gór Sowich (Nowa Bielawa) aż pod przedmieścia Dzierżoniowa. Do 1924 r. Bielawa była bardzo dużą wsią, utrzymującą się z produkcji rolnej i tkactwa. Największy rozkwit miejscowości miał miejsce w XIX w. W krajobrazie ówczesnej Bielawy pojawiły się pierwsze manufaktury, a następnie olbrzymie hale z mechanicznymi krosnami produkującymi wyroby bawełniane. Zabudowę wsi uświetniły piękne wille i pałace bogatych fabrykantów, które otaczano ogrodami lub założeniami parkowymi. Zachowany do czasów współczesnych starodrzew tych parków, to dzisiejsze pomniki przyrody Bielawy.

Największy (ponad 9 ha) w Bielawie teren zieleni urządzonej – Park Miejski – to dawne założenie parkowe przylegające do zamku rodziny von Seidlitz – Sandreczki. W parku znajduje się staw, sieć alejek poprowadzonych przez rzadki, głównie liściasty drzewostan,  z dwoma pomnikowymi dębami. Jeden z nich rośnie w północno – zachodnim narożniku, obok budynku Parkowa 2a.

Drzewo mierzy w obwodzie 446 cm, w pobliżu dębu umieszczono dość oryginalną tabliczkę.

Drugi pomnikowy dąb o obwodzie 418 cm rośnie wewnątrz parku.

Przy wspomnianym wcześniej dawnym zamku (ul. Wolności 92) rośnie pomnikowa lipa szerokolistna o obw. 436 cm.

Grupa 4 pomnikowych miłorzębów znajduje się przed budynkiem przy ul. Wolności 117. Obwody poszczególnych drzew wynoszą 237, 228, 165, 190 cm.

Pomnikowe cisy rosną w otoczeniu Pałacu Bielawa przy ul. Piastowskiej 23/24.

Bardzo ciekawy drzewostan znajduje się w otoczeniu willi „Leśny Dworek” przy ul. Nowobielawskiej 89.

Ochroną pomnikową objęto 3 okazy drzew. Bliżej ogrodzenia, tuż obok siebie, rośnie pomnikowy jesion wyniosły (obw. 289 cm) i choina kanadyjska (obw. 227 cm).

Nieco wyżej znajduje się okaz jedlicy (daglezji) zielonej o obwodzie 300 cm.

Ciekawe założenia parkowe otaczają wille położone wzdłuż ul. Korczaka (Kamieniczki). To dawna dzielnica sanatoryjna Bielawy. Przy posesji nr 1-3 znajdziemy pomnikowy okaz cisa o obw. 106 cm.

Do niedawna tuż przy ścianie Hotelu Dębowy (ul. Korczaka 4) rósł pomnikowy buk o obw. 370 cm. Decyzją Rady Miejskiej  z dnia 24 lutego 2016 r. zniesiono ochronę pomnikową z tego drzewa i okaz wycięto. Dwa pomnikowe buki rosną wyżej, przy posesji nr 9. Pierwszy o pojedynczym pniu posiada mierzy w obwodzie 438 cm.

Drugi, wielopniowy okaz mierzy w obw. 196 cm (na wys. 1m).

Buk na Czerwonym Kamieniu (gm. Świerzawa, dolnośląskie).

Do niedawna gmina Świerzawa (pow. złotoryjski, dolnośląskie) mogła się pochwalić tylko jednym, ale jakże wyjątkowym pomnikiem przyrody. Mowa tu o Organach Wielisławskich – spektakularnej odsłonie geologicznej dokumentującej dawny wulkanizm – opisanych w jednym z pierwszych artykułów na tym blogu. Uchwałą Rady Miasta i Gminy Świerzawa z dnia 30 czerwca 2016 r. ustanowiono drugi pomnik przyrody, tym razem ożywionej. Drzewem powołanym do ochrony pomnikowej jest okaz buka pospolitego, któremu nadano nazwę „Buk na Czerwonym Kamieniu”. Nazwa pomnika przyrody nawiązuje do jego lokalizacji – buk rośnie na zachodnim zboczu stromego wzniesienia Czerwony Kamień (325 m n.p.m.), górującym nad Krzeniowem, czyli północną częścią wsi Nowy Kościół.

GPS N 51°05’29.88” , E 15°52’45.90”

Jak wspomniano wcześniej drzewo rośnie na stromym, zachodnim stoku Czerwonego Kamienia (240 m w linii prostej od szosy 328 Nowy Kościół – Jerzmanice ZdrójZłotoryja); powyżej trawersującego zbocze niebieskiego szlaku turystycznego.

Obok pomnikowego buka ustawiono tablicę opisującą jego obwód – 380 cm oraz wysokość – 35 m.

Czytelników zainteresowanych geologią zachęcam do odwiedzenia nieczynnego wyrobiska, znajdującego się pod wierzchołkiem Czerwonego Kamienia, nieco powyżej pomnikowego buka.

W tutejszych kamieniołomach pozyskiwano czerwono zabarwiony piaskowiec (stąd nazwa wzgórza) oraz żyły czarnych bazaltów. Ciekawe są miejsca kontaktu skał osadowych z wulkanicznymi, odsłonięcia brekcji i tufów wulkanicznych, porwaki (ksenolity) w zastygłej lawie. Wg Słownika Geografii Turystycznej Sudetów (Tom 7) – Pogórze Kaczawskie wyrobisko posiadało status pomnika przyrody nieożywionej.

Warto również wspomnieć o tym, że na wierzchołku Czerwonego Kamienia znajdowało się grodzisko kultury łużyckiej a w późniejszym czasie zamek. Dzięki pracy tutejszych mieszkańców przywrócono również wzgórzu walory widokowe.