Nowe pomniki przyrody w założeniu parkowym zamku Książ (m. Wałbrzych, dolnośląskie).

zamek Książ

Rozległe założenie parkowe przylegające do zamku Książ (m. Wałbrzych, dolnośląskie) obfituje w liczne egzemplarze drzew egzotycznych jak i rodzimych gatunków o walorach pomnikowych. Niewiele z nich rzeczywiście objęto ochroną pomnikową, w zależności od sposobu określenia granic parkowych możemy tu naliczyć raptem trzy pomniki przyrody: cis pospolity „Bolko” oraz dwie aleje lipowe. Wprawdzie aleje to pomniki wieloobiektowe liczące łącznie ponad 500 drzew, ale przy bogactwie książańskiego starodrzewia to kropla w morzu potrzeb. Końcowy fragment alei lipowej mającej początek przy parkingu na tyłach Palmiarni można podziwiać w okolicach mauzoleum Hochbergów.

fragment alei lipowej przy mauzoleum Hochbergówpomnikowa aleja lipowa w pobliżu zamku Książ

Wspomniane wyżej mauzoleum zostało wzniesione w 1734 r. i pełniło wówczas rolę pawilonu letniego w centralnej części ogrodu. W 1883 r. budowla została przekształcona w mauzoleum rodowe rodziny Hochbergów, w tym celu pod pawilonem wykuto obszerną kryptę.

otoczenie mauzoleum Hochbergów

mauzoleum Hochbergów

W pobliżu mauzoleum znajduje się wspaniała brama parkowa z 1740 r. przegradzająca Aleję Rodziny Hochbergów.

brama parkowa na terenie kompleksu zamku Książ

Tuż za nią, po lewej stronie, rośnie wspaniały okaz buka pospolitego – jedno z 6 drzew powołanych do ochrony pomnikowej na drodze Uchwały nr XXXI/327/21 Rady Miejskiej Wałbrzycha z dnia 28 stycznia 2021 r.

pomnikowy buk przy bramie parkowej zimąpomnikowy buk przy bramie parkowej latem

Buk mierzy w obwodzie 453 cm (w uchwale 454 cm), wysokość drzewa ok. 30 metrów, stan zdrowotny – bardzo dobry.

pień pomnikowego buka na tle bramy parkowejpień pomnikowego buka przy bramie parkowej

Trzy pomnikowe drzewa: lipa drobnolistna, buk i świerk pospolity – rosną na łące w jednym rzędzie, 30 metrów na prawo od alei lipowej schodzącej z mauzoleum Hochbergów w kierunku zamku.

grupa trzech pomnikowych drzew przy alei lipowej

Najwyżej położona jest pomnikowa lipa o obwodzie pnia wynoszącym 410 cm.

pomnikowa lipa latempomnikowa lipa zimąpomnikowa lipa na tle mauzoleum Hochbergów

pomnikowa lipa o obwodzie 409 cmpień pomnikowej lipy

Pomiędzy lipą a świerkiem znajduje się pomnikowy buk o obwodzie 401 cm (w Uchwale 412 cm).

pomnikowy buk latem

pomnikowy buk na tle pomnikowego świerkapomnikowy buk obok pomnikowego świerkapień pomnikowego buka zimąpień pomnikowego buka i świerka

Ostatni w rzędzie pomnikowych okazów świerk pospolity posiada pień o obwodzie 405 cm (w Uchwale 417 cm), posiada typowy dla tego gatunku strzelisty pokrój z prawidłowo wykształconą koroną.

pomnpień pomnikowego buka i świerkaikowy świerk latempomnikowy świerk zimąpomnikowy świerk na tle parkowego stawupomnikowy świerk na tle pomnikowego bukapień pomnikowego świerka

Na skraju zadrzewienia parkowego, 50 m powyżej pomnikowej lipy, rośnie grab pospolity o obwodzie pnia wynoszącym 305 cm.

pomnikowy grab na skraju zadrzewienia parkowego zimąpomnikowy grab na skraju zadrzewienia parkowego latempomnikowy grab zimąpomnikowy grab latempień pomnikowego graba latempień pomnikowego graba zimą

Ostatni w zestawieniu pomnikowy okaz to dąb szypułkowy o obwodzie 320 cm rosnący przy parkowym stawie, w pobliżu parkingu przy stadninie.

pomnikowy dąb latempomnikowy dąb zimąpień pomnikowego dębu

Można polemizować z faktem, czy wybór drzew wybranych w Uchwale do objęcia ochroną parkową był całkowicie trafny – w parku o tak bogatym drzewostanie można odnaleźć dziesiątki innych okazów do uhonorowania ich statusem pomnika przyrody. Należy mieć nadzieję, że to nie ostatni akt prawa miejscowego ustanawiający pomniki przyrody na tym obszarze. Ważną sprawą jest również właściwe oznakowanie powołanych do ochrony obiektów – mimo upływu prawie dwóch lat od uprawomocnienia się Uchwały drzewa nie zostały w żaden sposób nacechowane. Chyba duże, uprzemysłowione miasto stać na wykonanie i powieszenie kilku tabliczek, tym bardziej że przez błędy proceduralne drzew nie wpisano do centralnego rejestru pomników przyrody, ani do RDOŚ.

Zabytkowy park w Dalkowie (gm. Gaworzyce, dolnośląskie).

Dalków to wieś położona w powiecie polkowickim (gm. Gaworzyce, dolnośląskie), w centralnej części Wzgórz Dalkowskich – pasma wzniesień morenowych, będących częścią większej jednostki – Wału Trzebnickiego. W Dalkowie znajduje się lokalny węzeł szlaków pieszych i rowerowych, korzystając z nich trafimy do niezwykle malowniczych miejsc (Garb Kocich Gór, rezerwat Dalkowskie Jary). W centrum miejscowości znajduje się pałac wzniesiony w 1596 r., który w późniejszym czasie bywał wielokrotnie przebudowywany.

pałac w Dalkowie

Od zachodu do pałacu przylega założenie parkowe o powierzchni ok. 5 ha. Drzewostan parku jest bardzo bogaty pod względem gatunków egzotycznych i może nosić miano małego ogrodu dendrologicznego. Rozpoznawanie poszczególnych taksonów ułatwiają ustawione przy drzewach tablice, ogólnie park jest świetnie przygotowany do prowadzenia w nim zajęć dydaktycznych o tematyce przyrodniczej i historycznej (https://www.dendrofarma.glogow.pl/). Ochroną pomnikową w dalkowskim parku objęto 7 drzew: cztery buki pospolite, dwa dęby szypułkowe i jeden platan klonolistny. Wszystkie są dobrze wyeksponowane i opisane stylowymi tablicami. 

zabytkowy park w Dalkowiefragment parku w Dalkowie

Zwiedzając park od strony pałacu warto zwrócić uwagę na ciekawie uformowany okaz cisa pospolitego oraz rosnące za nim sędziwe graby pospolite

park w Dalkowie - cis i szpaler grabów

Mijając południowe skrzydło pałacu naszą uwagę z pewnością przykuje (szczególnie latem) grupa 3 pomnikowych buków w odmianie purpurowej ((łac. Fagus sylvatica ’Atropunicea’).

park w Dalkowie - grupa pomnikowych bukówpark w Dalkowie - grupa pomnikowych buków wczesną wiosną

Poszczególne okazy mierzą w obwodzie 240, 380 i 385 cm, wysokość drzew ok. 25 metrów.

park w Dalkowie - pnie pomnikowych bukówpark w Dalkowie - grupa trzech pomnikowych bukówpark w Dalkowie - pień jednego z pomnikowych buków

Bliżej pałacu rośnie pomnikowy okaz platana klonolistnego o obwodzie o obwodzie 440 cm i wysokości 25 metrów. Szacunkowy wiek tego drzewa to ok. 150 lat; wiek podany na tablicy i w rejestrze RDOŚ – 300 lat – jest mocno przesadzony, tak stare platany mają w obwodzie ponad 10 metrów.

park w Dalkowie - pomnikowy platan latempark w Dalkowie - pomnikowy platan wczesną wiosnąpark w Dalkowie - pomnikowy platan klonolistnypark w Dalkowie - pień pomnikowego platana

W głębi parku warto odnaleźć sędziwe egzemplarze drzew egzotycznych: tulipanowca amerykańskiego oraz mocno uszkodzony okaz igliczni (glediczji) trójcierniowej.

park w Dalkowie - tulipanowiec amerykańskipark w Dalkowie - obłamana iglicznia

W centrum parku króluje pomnikowy buk w odmianie czerwonolistnej. Obwód tego okazu wynosi 465 cm, wysokość drzewa 30 m, szacunkowy wiek ok. 200 lat. 

park w Dalkowie - pomnikowy buk w odmianie czerwonolistnejpark w Dalkowie - pomnikowy bukpark w Dalkowie - pomnikowy buk wczesną wiosnąpark w Dalkowie - pień pomnikowego buka

Obok pomnikowego buka rośnie okaz miłorzębu dwuklapowego – gatunek dość często spotykany w parkach, jednak niezwykły pod względem morfologicznym.

park w Dalkowie - miłorząb rosnący obok pomnikowego bukapark w Dalkowie - miłorząb i pomnikowy buk

W zachodniej części parku znajdują się dwa dęby szypułkowe o statusie pomników przyrody. Drzewa mierzą w obwodzie 370 cm, wysokość obu 25 metrów.

park w Dalkowie - pomnikowy dąb Ipark w Dalkowie - pień pomnikowego dębu Ipark w Dalkowie - pomnikowy dąb IIpark w Dalkowie - pień pomnikowego dębu II

Wracając  północnym obrzeżem parku, warto zwrócić uwagę na okazałe jesiony rosnące w okolicach altany. Bliżej zabudowań folwarcznych zlokalizowany jest okaz matasekwoi chińskiej. To bardzo rzadko sadzone gatunek parkowy, razem z miłorzębem dwuklapowym nazywany jest żywą skamieliną.

park w Dalkowie - metasekwoja chińska latempark w Dalkowie - metasekwoja chińskaliście metasekwoi chińskiej

Wracając w okolice pomnikowego platana, będziemy po drodze mijać intensywnie owocujący egzemplarz kasztana jadalnego. 

park w Dalkowie - kasztan jadalny

Na koniec jeszcze dwa gatunki pochodzące z Ameryki Północnej:  strzelista daglezja zielona o wysoko osadzonej koronie i znacznie skromniejszych rozmiarów cyprysik nutkajski.

park w Dalkowie - daglezja zielona i cyprysik nutkajskipark w Dalkowie - cyprysik nutkajski