Pomnikowe dęby z Ruszczy (gm. Połaniec, świętokrzyskie)

Ruszcza to miejscowość położona na południowo – wschodnim krańcu województwa świętokrzyskiego, w gminie Połaniec (powiat staszowski), przy drodze krajowej nr 79. Jedynym zabytkiem we wsi jest zespół pałacowo – parkowy, obejmujący dworek szlachecki z przełomu XVIII i XIX w., otoczony parkiem o powierzchni prawie 7 ha.  

otoczony parkiem dworek w Ruszczydworek w Ruszczy

Przeważającą część powierzchni dawnego założenia parkowego zajmują obszerne polany; dwie duże grupy drzew znajdują się na północ od dworu o pow. 1,1 ha i na południe od dworu o pow. ok. 1 ha. Mimo tego, to właśnie w tutejszym parku znajduje się się jedno z największych zgrupowań pomnikowych dębów w całym województwie świętokrzyskim. Najokazalszym przedstawicielem tego gatunku jest dąb Kościuszki o obwodzie 896 cm i wieku ok. 500 lat, który został opisany dokładnie w poprzednim artykule.Ruszcza - pomnikowy Dąb Kościuszki

Drugi pod względem grubości dąb w Ruszczy rośnie w pobliżu zabudowań gospodarczych, naprzeciw budynku przy ul. T. Kościuszki 1, 50 m od skrzyżowania z ul. Krakowską.

GPS N 50°24’36.9” , E 21°14’06.5”

Ruszcza - pomnikowe dęby o obwodach 759 i 572 cmRuszcza - pomnikowe dęby na tle budynku przy ul. Kościuszki 1Ruszcza - pomnikowy dąb o obwodzie 759 cm

Okaz posiada krótki i bardzo masywny pień o obwodzie 759 cm, który na wysokości ok. 4 m rozwidla się na dwa potężne konary. Wysokość drzewa to 22 metry, szacunkowy wiek ok. 300 – 400 lat, pomnik przyrody od 1954 r.

pień dębu o obwodzie 759 cm z RuszczyRuszcza - pień pomnikowego dębu o obwodzie 759 cmRuszcza - pnie pomnikowych dębów o obwodach 759 i 572 cmRuszcza - pień pomnikowego dębu o obwodzie 759 cm na tle okazu o obwodzie 572 cm

W tym samym roku do ochrony pomnikowej został powołany sąsiedni dąb, rosnący kilkanaście metrów obok, bliżej ogrodzenia. To zdrowo wyglądający okaz bez widocznych ubytków w pniu i niewielkim posuszu w koronie.

Pomnikowe dęby o obwodach 759 i 572 cmpień dębu o obwodzie 572 cm z RuszczyDąb o obwodzie 572 cm z Ruszczy

Obwód dębu na wysokości pierśnicy wynosi 572 cm, wysokość drzewa to 26 metrów, na pniu od strony drogi przybito typową dla pomników przyrody tabliczkę.

Pomnikowy dąb o obwodzie 572 cm z RuszczyRuszcza - pień pomnikowego dębu o obwodzie 572 cm

Trzeci egzemplarz znajduje się w narożniku ogrodzenia, przy samym skrzyżowaniu z ul. Krakowską. Posiada masywny pień o obwodzie 657 cm, wysokość drzewa 23 metry.

Ruszcza - trójka pomnikowych dębówRuszcza pomnikowy dąb o obwodzie 657 cmpień dębu o obwodzie 657 cm z RuszczyRuszcza - pień pomnikowego dębu o obwodzie 657 cmPień pomnikowego dębu o obwodzie 657 cm z Ruszczy

Przy trójce tych dębowych kolosów jakże skromnie wygląda czwarty pomnikowy egzemplarz mierzący w obwodzie „zaledwie” 364 cm. Rośnie naprzeciw pierwszego dębu, za ogrodzeniem, po drugiej stronie ulicy.

Ruszcza - pomnikowy dąb o obwodzie 364 cmRuszcza - pień pomnikowego dębu o obwodzie 364 cm

Opisaną wyżej czwórkę pomnikowych dębów można podziwiać jeszcze zanim trafi się do właściwej części parku w Ruszczy. Aby trafić do pozostałych okazów należy zejść/zjechać 300 m dalej ulicą Kościuszki i po 300 m skręcić w prawo, w alejkę parkową prowadzącą do widocznego z daleka dębu Kościuszki. Po obejrzeniu giganta (drugi po Bartku z Zagnańska dąb w województwie świętokrzyskim pod względem grubości) dotrzemy do rosnącego w pobliżu dworku okazu o obwodzie 600 cm i wysokości 28 metrów.

park w Ruszczy - dąb o obwodzie 600 cm

park w Ruszczy - dąb o obwodzie 600 cmpark w Ruszczy - pień pomnikowego dębu o obwodzie 600 cmpark w Ruszczy - pień dębu o obwodzie 600 cm

Nad brzegiem parkowego stawu zlokalizowany jest egzemplarz o obwodzie 625 cm i wysokości 28 cm. 

park w Ruszczy - dąb o obwodzie 625 cmpark w Ruszczy - pień pomnikowego dębu o obwodzie 625 cm

Bardzo malowniczo wygląda para pomnikowych dębów o obwodach 375 cm i wysokości 27 i 23 metry.

park w Ruszczy - para pomnikowych dębów o obwodach 375 cmpark w Ruszczy - pnie pomnikowych dębów o obwodach 375 cmpark w Ruszczy - pnie dębów o obwodach 375 cm

Nad drugim stawem, na granicy z polami uprawnymi rośnie dąb o obwodzie 421 cm i wysokości 27 metrów.

park w Ruszczy - pomnikowy dąb o obwodzie 421 cm

Na zachód od dworku znajduje się kolejny pomnikowy dąb o obwodzie 423 cm i wysokości 23 metry.

park w Ruszczy - dąb o obwodzie 423 cmpark w Ruszczy - pomnikowy dąb o obwodzie 423 cm

Oprócz grupy okazałych dębów ochroną pomnikową objęto również okaz klonu pospolitego, rosnącego nad brzegiem parkowego stawu.

park w Ruszczy - pomnikowy klon pospolity Według doniesień prasowych dworek i park mają wkrótce przejść prace rewitalizacyjne – trzymam kciuki i życzę powodzenia!

Dąb Kościuszki z Ruszczy (gm. Połaniec, świętokrzyskie).

Gdyby spytać przypadkowego mieszkańca województwa świętokrzyskiego o najgrubsze i najstarsze drzewo w regionie to pewnie bez wahania wspomniałby o dębie Bartek z Zagnańska (powiat kielecki). To oczywista odpowiedź, bowiem to najbardziej znany w Polsce pomnik przyrody, w powszechnej opinii błędnie uznawany za najstarsze drzewo w kraju. Na drugim miejscu w rankingu najokazalszych drzew w Świętokrzyskiem znajduje się dąb Kościuszki, rosnący w miejscowości Ruszcza (gm. Połaniec, pow. staszowski), na terenie parku przylegającego do dworku szlacheckiego.

GPS N 50°24’28.1” , E 21°14’06.2”

Ruszcza - Dąb KościuszkiDąb Kościuszki z RuszczyRuszcza - pomnik przyrody Dąb Kościuszkisylwetka Dębu Kościuszki z Ruszczy

Nazwa dębu nawiązuje do lokalnej tradycji, według której w maju 1794 r. Tadeusz Kościuszko maszerując z wojskami powstańczymi w kierunku Połańca zatrzymał się w miejscowym dworku. Według przekazu naczelnik upatrzył sobie już wtedy okazałe drzewo i postanowił odpocząć pod jego koroną. Na pamiątkę tego zdarzenia obok dębu ustawiono głaz z przymocowaną do niego tablicą.

głaz przy Dębie Kościuszkigłaz z tablicą przy Dębie Kościuszkitablica pamiątkowa przy Dębie Kościuszki

Dąb imienia Tadeusza Kościuszki z Ruszczy posiada bardzo charakterystyczną sylwetkę – gruby pień z ogromną dziuplą od którego odchodzą dwa główne przewodniki – razem tworzą kształt przypominający literę Y.

Ruszcza - pomnikowy Dąb Kościuszki

Pień tego dębu mierzy w obwodzie 896 cm, wysokość drzewa – 27 metrów, rozpiętość rozłożystej korony to 22 metry. Dziuplę od strony alei parkowej zabezpieczono metalowymi prętami, a od strony głazu siatką.

pień Dębu Kościuszkiogromna dziupla w Dębie Kościuszkicharakterystyczny ubytek w pniu Dębu KościuszkiDąb Kościuszki - wnętrze dziupliDąb Kościuszki - siatka osłaniająca ubytek w pniu

Wiek Dębu Kościuszki szacuje się na ok. 500 lat. Przeżyte lata nie odbiły się mocno na jego kondycji zdrowotnej, którą uznaje się za dobrą. Drzewo jest obficie ulistnione i nie wykazuje objawów zamierania. Niepokojące są rosnące na nim owocniki grzyba żółciaka siarkowego, powodującego brunatną zgniliznę drewna i dalsze powiększanie ubytków tkanki drzewnej.

żółciak siarkowy na Dębie Kościuszki

Opisywany okaz jest od 1954 r. chroniony w formie pomnika przyrody. Aktualny akt prawny utrzymujący ochronę pomnikową to Rozporządzenie Wojewody Świętokrzyskiego Nr 35/2007 z dn. 12.12.2007 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody. Jego pień jest opatrzony jest typową tabliczką.

pień Dębu Kościuszki z Ruszczytabliczka na Dębie Kościuszki

W parku w Ruszczy znajduje się jedno z największych zgrupowań wiekowych dębów w całym województwie świętokrzyskim. Zostaną one opisane w kolejnym artykule.