Park we wsi Targowiska (gm. Miejsce Piastowe, podkarpackie).

Targowiska to wieś położona w Kotlinie Jasielsko – Krośnieńskiej, ok. 8 km na południowy – wschód od centrum Krosna. Jednym z cenniejszych zabytków w tej miejscowości jest dwór Gołaszewskich z XIX w. wybudowany na bazie wcześniejszej budowli o charakterze obronnym.

Zabytkowy dwór w Targowiskach, po lewej pomnikowy dąb

Dwór otacza rozległy park ze stawami na dnie szerokiego jaru i stromymi stokami od strony ul. Armii Krajowej i Dębowej. Drzewostan parku składa się wyłącznie z rodzimych gatunków – głównie dębów szypułkowych – niektóre z nich osiągnęły imponujące rozmiary. W większości publikacji, zarówno tych drukowanych jak i umieszczonych w sieci, znajdziemy informację o rosnących tu kilkudziesięciu lub nawet 130 pomnikowych drzewach. Jest to oczywista nieprawda wynikająca z niezrozumienia pojęcia drzewa o walorach pomnikowych, którego wymiary kwalifikują okaz do objęcia ochroną pomnikową i rzeczywistego pomnika przyrody, którego istnienie usankcjonowane jest stosownym aktem prawnym. W rejestrze pomników przyrody woj. podkarpackiego figuruje 17 egzemplarzy drzew rosnących na terenie założenia parkowego w Targowiskach – 14 dębów szypułkowych, 2 jesiony wyniosłe i jedna lipa drobnolistna. Najokazalszy pomnik przyrody – dąb o imieniu Kazimierz I – rośnie na skarpie, tuż poniżej dworu.

Targowiska - pomnikowy dąb Kazimierz Ipark w Targowiskach - pomnikowy dąb Kazimierz Ipark w Targowiskach - dąb Kazimierz I

Drzewo mierzy w obwodzie 751 cm, wysokość dębu 30 metrów, szacowany wiek ok. 300 lat.

Targowiska - pień dębu Kazimierz ITargowiska - pień pomnikowego dębu Kazimierz I

Po przeciwnej stronie dworu znajduje się duże zgrupowanie pomnikowych okazów, najbliżej budowli rośnie dąb szypułkowy Kazimierz II o obwodzie 560 cm i wysokości 24 metry.

park w Targowiskach - pomnikowy dąb Kazimierz II, Franciszek i Marcin

park w Targowiskach - pomnikowy dąb Kazimierz IITargowiska - pień dębu Kazimierz II

Nieco dalej zlokalizowane są dwa pomnikowe dęby: na skarpie Franciszek o obwodzie 581 cm i nad brzegiem stawu Marcin o obwodzie 371 cm; wysokość drzew odpowiednio 31 i 29 metrów.

park w Targowiskach - dąb Franciszek, Marcin i Kazimierz IIpark w Targowiskach - pomnikowy dąb FranciszekTargowiska - pień dębu Franciszek

Idąc dalej trafimy na trójkę pomnikowych okazów: Lech mierzy w obwodzie 361 cm, Czech i Rus posiadają pnie o jednakowym obwodzie 540 cm.

Targowiska - pomnikowy dąb LechTargowiska - pień dębu LechTargowiska - pomnikowy dąb CzechTargowiska - pień dębu CzechTargowiska - pomnikowy dąb RusTargowiska - pień dębu Rus

Ostatnie w tym zgrupowaniu pomnikowe dęby to: Jerzy (obwód 450 cm) i Leszek (obwód 540 cm); wysokość drzew odpowiednio 29 i 25 metrów.

Targowiska - pomnikowy dąb JerzyTargowiska - pień dębu Jerzy

Targowiska - pomnikowy dąb LeszekTargowiska - pień dębu Leszek

Drugie zgrupowanie pomnikowych drzew w opisywanym założeniu parkowym znajduje się w górnej części parku, w okolicach boiska przy ul. Dębowej. W przeciwieństwie do pomnikowych okazów w dolnej części parku te w górnej nie zostały oznakowane stosownymi tabliczkami, to w znacznym stopniu utrudnia ich identyfikację. Nie ma wątpliwości z rozpoznaniem pomnikowej lipy drobnolistnej o nazwie Dominika – posiada charakterystyczną wielopniową sylwetkę.

Targowiska - pomnikowa lipa Dominika

Obwód pni wynosi 370 i 410 cm, wysokość lipy 25 metrów.

Targowiska - pnie lipy DominikaTargowiska - pnie pomnikowej lipy Dominika

Na skraju boiska, tuż przy do mocowania siatki, rośnie pomnikowy dąb Gerwazy o obwodzie 560 cm.

Targowiska - pomnikowy dąb Gerwazy

Targowiska - pień dębu Gerwazy

Obok boiska (na jego dłuższej osi) rośnie pomnikowy jesion wyniosły o nazwie Jan. Drzewo mierzy w obwodzie 460 cm, wysokość okazu 24 metry.

Targowiska - pomnikowy jesion JanTargowiska - pień jesionu Jan

Pozostałe dęby rosnące na stoku w zagłębieniu terenu: Protazy (450 cm), Bartek (380 cm) i Adam (450 cm) są trudne do identyfikacji ze względu na dużą ilość drzew w tej lokalizacji o podobnych rozmiarach i brak stosownego oznakowania.

Targowiska - grupa pomnikowych dębów w górnej części parkuTargowiska - pomnikowy dąb BartekTargowiska - pień dębu BartekTargowiska - pomnikowy dąb ProtazyWszystkie opisane wyżej drzewa uzyskały status pomników przyrody na mocy Rozporządzenia nr 22/07 Wojewody Podkarpackiego z dnia 14.05.2007 roku w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Zabytkowy park w Kobylanach (gm. Chorkówka, podkarpackie).

Kobylany to wieś położona na Pogórzu Jasielskim, w gminie Chorkówka (pow. krośnieński, podkarpackie), ok. 8 km na północ od Dukli i ok. 15 km od Krosna. Na liście tutejszych zabytków znajduje się kościół pw. Narodzenia Najświętszej Panny Marii z 1775 r. i dwór Sulimirskich, do którego przylega założenie parkowe. Według prof. Jerzego Pióreckiego („Ogrody i parki województwa krośnieńskiego”, Bolestraszyce 1998 r.) w parku znajduje się jedno z największych w dawnym województwie zgrupowań pomnikowych dębów, będących fragmentem najstarszej dąbrowy na Podkarpaciu. Już w 1962 r. najokazalsze egzemplarze dębów uzyskały status pomników przyrody, w 1981 r. do tego zacnego grona dołączyła lipa drobnolistna. Aktualny akt prawny, czyli Uchwała nr XLVI/282/14 Rady Gminy Chorkówka z dnia 16 maja 2014 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody na terenie gminy Chorkówka powołuje do ochrony pomnikowej pojedynczy okaz lipy drobnolistnej oraz grupę 8 dębów szypułkowych.

Zwiedzanie niewielkiego, ale niezwykle cennego pod względem dendrologicznym parku w Kobylanach najlepiej rozpocząć spod budynku ośrodka zdrowia, w jego okolicach rośnie najpiękniejszy okaz dębu – soliter o regularnej, symetrycznej koronie, stabilizowanej wiązaniem elastycznym.

GPS N 49°36’31.7″ , E 21°38’47.5″

Kobylany - otoczenie pomnikowego dębu o obwodzie 732 cmKobylany - dąb o obwodzie 732 cmKobylany - pomnikowy dąb o obwodzie 732 cmdąb o obwodzie 732 cm w parku w Kobylanach

Obwód pomnikowego okazu zmierzony w kwietniu 2023 r. wynosił 732 cm, wysokość drzewa 28 metrów, szacowany wiek ok. 300 lat.

park w Kobylanach - pień dębu o obwodzie 732 cmpark w Kobylanach - pomiar obwodu pomnikowego dębuwiązania linowe w koronie pomnikowego dębu w Kobylanach

Przy placu zabaw, obok altany, rośnie pomnikowa lipa drobnolistna o obwodzie 412 cm, wysokość drzewa 29 metrów.

park w Kobylanach - pomnikowa lipapark w Kobylanach - pień pomnikowej lipyKobylany - pień pomnikowej lipy

Alejką ze schodami prowadzącą w kierunku szkoły dostaniemy się w okolice drugiego, najgrubszego pomnikowego dębu.

obłamany pomnikowy dąb z parku w KobylanachKobylany - pień obłamanego dębu

Z górnej części zbocza nie widać jak mocno uszkodzony jest ten okaz – jeden z głównych przewodników uległ obłamaniu, pień o obwodzie 741 cm jest wewnątrz całkowicie pusty. Jeszcze w 2015 r. w publikacji „Drzewa Polski” jego stan był opisywany jako dobry.

obłamany dąb z parku w Kobylanachpark w Kobylanach - obłamany pomnikowy dąb

park w Kobylanach - pień obłamanego dębu

W południowo – wschodnim narożniku parku zlokalizowana jest grupa 5 pomnikowych okazów dębu szypułkowego o obwodach 490, 437, 380, 412, 280 cm.

park w Kobylanach - grupa pomnikowych dębów

grupa pomnikowych dębów w Kobylanachpark w Kobylanach - para pomnikowych dębówpomnikowy dąb w narożniku parku w Kobylanachpark w Kobylanach - jeden z pomnikowych dębówpnie pomnikowych dębów z parku w Kobylanachpark w Kobylanach - pnie pomnikowych dębówpark w Kobylanach - pnie pomnikowych dębówKobylany - pień pomnikowego dębu w południowej części parkuKobylany - pień pomnikowego dębu w narożniku parku

Ostatni pomnikowy dąb rośnie na skraju parku, tuż przy drodze gminnej. Posiada charakterystyczny pień o obwodzie 687 cm z ogromnym ubytkiem przesłoniętym drobną, zieloną siatką.

Kobylany - pomnikowy dąb z dużym ubytkiem w pniupomnikowy dąb na skraju parku w KobylanachKobylany - pień dębu z ogromną dziupląpark w Kobylanach - ogromny ubytek w pomnikowym dębieWspomniany wyżej prof. J. Piórecki z żalem opisuje park w Kobylanach: „Nowa sieć dróg i zabudowa niewielkiego ogrodu nie tylko całkowicie zniszczyła układ historyczny, ale także najstarszą dąbrowę na Podkarpaciu„. Ciekawe, jakie perełki dendrologiczne bezpowrotnie przepadły…