Pomniki przyrody w gminie Mieroszów.

Gmina miejsko – wiejska Mieroszów jest gminą przygraniczną, wchodzącą w skład powiatu wałbrzyskiego, położoną w południowej części województwa dolnośląskiego. Lokalizacja na styku Gór Stołowych i Kamiennych sprawia, że region charakteryzuje niezwykle zróżnicowany krajobraz, chroniony w ramach Parku Krajobrazowego Sudetów Wałbrzyskich.

Obszar gminy Mieroszów urozmaicony jest ogromną ilością form geologicznych, przeważającą część powołanych pomników przyrody stanowią twory przyrody nieożywionej. Większość została już opisana na tym blogu, ale warto wspomnieć o nich raz jeszcze, w celu podsumowania informacji.

Najwyższe szczyty Gór Kamiennych, a w szczególności pasmo Gór Suchych, budują skały pochodzenia wulkanicznego. Wybitnym przykładem permskiej działalności wulkanicznej jest stromy szczyt Stożka Wielkiego (841 m n.p.m.), w całości chroniony jako pomnik przyrody. Stożek Wielki jest pozostałością dawnego komina wulkanicznego zbudowanego z latytów , przebijającego skały osadowe – iłowce i mułowce. Więcej zdjęć w artykule „Stożek Wielki w Górach Suchych„.

Na północnym stoku Suchawy (928 m n.p.m.) doszło w przeszłości do potężnych ruchów masowych. Silnie spękane, masywne latyty, budujące bardzo stromy wierzchołek uległy oberwaniu, tworząc efektowne urwisko skalne, a w dolnej części zbocza potężne gołoborze. „Czerwone Skałki” to najbardziej widowiskowy, a przy tym najtrudniej dostępny pomnik przyrody. Więcej informacji w artykule „Czerwone Skałki w Górach Suchych„.

Potężne osuwisko podziwiać można również na sąsiedniej Kostrzynie. Nie jest ono tak widowiskowe jak na Suchawej, ponieważ zbocze porośnięte jest lasem. Status pomnika przyrody posiada ostaniec zwany Małpią Skałką – opisany dokładnie w artykule „Małpia Skałka na zboczu Kostrzyny (Góry Suche)„.

Geneza powstania „Szczelin Wiatrowych” – unikalnego w skali kraju pomnika przyrody – również związana jest z ruchami masowymi. W szczelinach powstałych w partiach wierzchołkowych Lesistej Wielkiej i Małej zachodzi cyrkulacja powietrza. Dokładna lokalizacja i opis dojścia w artykule Szczeliny Wiatrowe” na Lesistej Wielkiej (Góry Kamienne).

Zachodnia część gminy Mieroszów obejmuje swym zasięgiem pasmo Zaworów, stanowiących północny kraniec Gór Stołowych. Zbudowane są ze skał osadowych, głównie z piaskowców. Pomnikami przyrody są tu ostańce skalne zlokalizowane między Różaną a Łączną, których wysokość dochodzi do 20 m. Więcej informacji i zdjęć w artykule „Czartowskie Skały„.

(Edytowano 28.08.2021 r.) Pomniki przyrody ożywionej w gminie Mieroszów reprezentują trzy obiekty. Pierwszy z nich – dąb szypułkowy – zlokalizowany jest przy ul. Mickiewicza 1A w Mieroszowie, tuż przy skrzyżowaniu z ul. Słowackiego.

ul. Mickiewicza w Mieroszowie - pomnikowy dąb szypułkowypomnikowy dąb przy ul. Mickiewicza w MieroszowieMieroszów - pomnikowy dąb z ul. Mickiewicza

Dąb przez mieszkańców nazywany Adam mierzy w obwodzie 417 cm, szacowany wiek ok. 140 lat. Pomnikiem przyrody został ustanowiony na mocy Uchwały nr XXI/146/2020 Rady Miejskiej Mieroszowa z dnia 25 czerwca 2020 r.

pień pomnikowego dębu szypułkowego z Mieroszowapień pomnikowego dębu z Mieroszowa

Unikalna w skali województwa a nawet całego kraju jest ogromna lipa drobnolistna, która rośnie przy kościele w Unisławiu Śląskim. Drzewo mierzy w obwodzie 877 cm, szacowany wiek ok. 400 lat. Drzewo to opisywałem w artykule „Pomnikowa lipa w Unisławiu Śląskim„.

Pomnikiem przyrody jest również skupisko cisów o średnicy ok. 18 m i wysokości do 5 m, zlokalizowane w Sokołowsku przy ul. Głównej 29 (dawne sanatorium „Chrobry”).

„Szczeliny Wiatrowe” na Lesistej Wielkiej (Góry Kamienne).

Lesista Wielka (851 m n.p.m) to najwyższy szczyt w Masywie Dzikowca i Lesistej Wielkiej, w północno – zachodniej części Gór Kamiennych. Wierzchołek budują skały pochodzenia wulkanicznego: tufy riolitowe, latyty, melafiry, zalegające na iłowcach i mułowcach czerwonego spągowca. Duże nachylenie stoków (40 – 50 a miejscami nawet 80°) oraz plastyczność zerodowanych skał osadowych sprzyjała pękaniu twardych i ciężkich tufów wulkanicznych. W konsekwencji doprowadziło to do dużych ruchów masowych, odznaczających się w terenie w formie osuwisk, oraz systemu spękań w górnej części stoku, zwanych „Szczelinami Wiatrowymi”. 

„Szczeliny Wiatrowe” znane były człowiekowi od dość dawna, pierwsza wzmianka o nich pochodzi z około 1428 r. W XIX w. były chętnie odwiedzaną atrakcją turystyczną w tej części Sudetów (pod nazwą Windlöcher), po podjętych staraniach stały się jednym z pierwszych sudeckich pomników przyrody. Po 1945 r. na kilkanaście lat zostały zapomniane, ponownie „odkryte” w 1959 r. Choć często się o nich wspomina przy opisywaniu Masywu Lesistej, to zwykle są to krótkie, ogólnikowe notki, pomijające dokładną lokalizację „Szczelin Wiatrowych”. Być może ten artykuł przyczyni się do lepszego poznania tego pomnika przyrody nieożywionej.

Wspólną wędrówkę na Lesistą Wielką rozpoczniemy przy węźle szlaków znajdującego się obok wiaduktu kolejowego w Unisławiu Śląskim.

Szlak żółty krótko biegnie ruchliwą szosą nr 35 w kierunku Mieroszowa, potem skręca w prawo, w tereny leśne porastające zbocza Lesistej Małej. Początkowo łagodnie, później dość stromo, do skrzyżowania ze szlakiem rowerowym. Po chwili dochodzimy do ocembrowanego źródełka, przy którym ktoś miły postawił ławkę.

Powyżej źródełka znajduje się nisza osuwiskowa (szlak przecina jęzor osuwiskowy), znajdujące się poniżej jeziorko osuwiskowe (?) zostało ucywilizowane i włączone do systemu małej retencji wodnej.

W dalszej części mijamy dość wysoką grupę skalną; szlak łagodnie trawersuje zbocze, a my przekonani że tak będzie do samego wierzchołka, możemy przegapić nagłą zmianę kierunku.

O tego miejsca możemy doświadczyć na własnych nogach dużego kąta nachylenia zboczy Lesistej, szlak pnie się zygzakiem w górę, po drodze mijając luźne bloki skalne.

Na drzewie przy skraju zrównania szczytowego znajduje się drogowskaz, informujący o pobliskich „Szczelinach Wiatrowych”. To kilka niewielkich otworów po prawej stronie ścieżki, ukrytych wśród traw.

W dalszej części wędrówki mijamy wierzchołek Lesistej Małej (780 m n.p.m.), przecinamy drogę gruntową i wspinamy się wąską ścieżką po stromym stoku Lesistej Wielkiej.

Warto się czasem odwrócić by podziwiać wspaniałe widoki na Góry Suche.

Na wierzchołku Lesistej Wielkiej znajduje się węzeł szlaków i wiata odpoczynkowa. W dalszą drogę idziemy prowadzeni niebieskim szlakiem.

Po ok. 150 m od niebieskiego szlaku oddziela się również niebiesko znakowana ścieżka dydaktyczna, prowadząca do największej szczeliny na Lesistej Wielkiej. Z braku dużych drzew ścieżka jest słabo oznakowana, ale ciężko się zgubić bo droga jest dość wyraźna.

Przy ogrodzonej płotem szczelinie ustawiono tablicę.

Szczelina została częściowo odkopana i oczyszczona z zalegającego rumoszu i liści. Wymiary to ok. 3 m długości, 2 m głębokości i ok. pół metra szerokości. Zjawisko cyrkulacji powietrza w szczelinach z których słynęło to miejsce już nie jest tak intensywne jak kiedyś, ale nadal zachodzi. Najlepiej obserwować to ponoć w okresie zimowym, ale zimy jakoś w ostatnich latach zawodzą.

GPS N 50°42’19” , E 16°11’43”

Schodząc młodnikiem w dół trafimy na powrót na niebieski szlak. Kierując się w prawo wrócimy na szczyt Lesistej Wielkiej. Można też przy ostrym zakręcie szlaku zejść w dół po zboczu, trafiając na duże osuwisko, z wieloma porozrzucanymi na stoku głazami.

Niektóre głazy posiadają gładkie ściany, mogące odzwierciedlać powierzchnie poślizgu.

Duża szczelina znajduje się również na zboczu Wysokiej (na zdjęciach z drabinką), jednak nie jest objęta ochroną pomnikową (zlokalizowana jest na obszarze innej gminy).