Głównym kryterium przy powoływaniu pomników przyrody ożywionej jest obwód drzewa mierzony na wysokości 130 cm od poziomu gruntu. Czasem jednak to nie grubość okazu decyduje o jego wyjątkowości, tylko nietypowy pokrój, rzadkość występowania, walory historyczne, kulturowe, naukowe lub krajobrazowe. Bohaterka dzisiejszego artykułu posiada bezsprzecznie unikalny pokrój, a obwód drzewa w zasadzie nie wiadomo jak prawidłowo zmierzyć. Mowa tu o słynnej Sośnie na Szczudłach zlokalizowanej we wsi Wełecz (gmina Busko – Zdrój, świętokrzyskie), na skraju lasu, na prawo (na północ) od drogi nr 767 z Buska – Zdroju do Pińczowa. Zjazd oznaczony jest stosownym drogowskazem, po przejechaniu gruntową drogą niecałych 300 m znajdziemy się na niewielkim parkingu – 30 m od opisywanej sosny.
GPS N 50°28′22.9″ , E 20°39′40.9″
System korzeniowy opisywanego drzewa został odsłonięty na wskutek dawnej eksploatacji piasku do celów budowlanych przez okolicznych mieszkańców. Zruszone podłoże łatwo ulegało wywiewaniu bądź wymywaniu – poziom gleby obniżył się o ok. 4 metry od pierwotnej wysokości.
Odsłonięte korzenie porosły korą i zaczęły pełnić rolę pni. Wygląd drzewa stał się powodem do nazwania jej „Sosną na Szczudłach” lub „Kroczącą Sosną”.
„Sosna na Szczudłach” posiada status pomnika przyrody na mocy Uchwały nr XXX/345/2002 Rady Miejskiej w Busko-Zdroju z dn. 10.10.2002 r. w sprawie uznania za pomnik przyrody sosnę pospolitą w Wełczu. Taką informację możemy odczytać z treści tablicy ustawionej obok pomnikowego okazu.
Dużym problemem jest pomiar obwodu pomnikowej sosny, aby tego dokonać należy użyć wysokiej drabiny. Jedyne sensowne miejsce pomiaru pnia to 130 cm od poziomu dawnego gruntu. W publikacji „Drzewa Polski” podano obwód wynoszący 260 cm (w 2013 r.), wysokość drzewa 15 metrów, szacunkowy wiek to 120 lat.
Stan zdrowotny drzewa należy uznać za zadowalający, choć można zaobserwować posusz w dolnej części korony.
W lesie, na obrzeżu którego rośnie Sosna na Szczudłach, hitlerowcy zamordowali 200 okolicznych mieszkańców. Z tego względu zostało ono uznane miejscem pamięci narodowej.
