Pomniki przyrody w gminie Dziadowa Kłoda (pow. oleśnicki, dolnośląskie).

Gmina Dziadowa Kłoda położona jest we wschodniej części województwa
dolnośląskiego, w powiecie oleśnickim. Dominującą funkcją gminy (mimo dość przeciętnych gleb) jest rolnictwo – użytki rolne obejmują tu ponad 75% ogólnej powierzchni, lasy – niecałe 19%. Gmina jest uboga w ustawowe formy ochrony przyrody: znajdziemy tu dwa użytki ekologiczne i kilka pomników przyrody. Cennym obiektem przyrodniczym jest Arboretum Leśne im. prof. Stefana Białoboka w Stradomii Dolnej.

Do niedawna jedynym pomnikiem przyrody w gminie Dziadowa Kłoda była aleja lipowa zlokalizowana w miejscowości Radzowice. Początek alei znajduje się przy kościele i ciągnie się do granicy lasu, wzdłuż drogi do wsi Kwaśnina.

1. Radzowice - początek pomnikowej alei lipowej2. Radzowice - pomnikowa aleja lipowa3. Radzowice - pomnikowa aleja lipowa

Status pomnika przyrody aleja uzyskała w 2004 r. na mocy Rozporządzenia Nr 24 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 17 września 2004 r. Ochroną ustawową objęto wtedy 38 szt. drzew z gatunku lipa drobnolistna o obwodach 175 – 495 cm. Uchwałą Rady Gminy Dziadowa Kłoda z 2011 r. zmniejszono liczbę drzew w alei do 35 szt., kolejną Uchwałą z 2016 r. o podobnym brzmieniu status pomnika przyrody utraciła jeszcze jedna lipa – obecnie liczba chronionych okazów wynosi 34 szt.

4. Radzowice - pomnikowa aleja lipowa5. Radzowice - pomnikowa aleja lipowa6. Radzowice - pomnikowa aleja lipowa

Stan zdrowotny większości drzew jest niezadowalający. Powszechne są ubytki w pniach przesłoniętych przez odrosty i samosiew, w koronach występuje duży posusz i porażenie jemiołą. Zarówno aleja, jak i poszczególne drzewa nie zostały w żaden sposób oznakowane.

7. Radzowice - pomnikowa aleja lipowa8. Radzowice - pomnikowa aleja lipowa

Koniec pomnikowej alei znajduje się na skraju lasu, przy skrzyżowaniu dróg gruntowych,  chociaż dorodne lipy porastają obrzeże dalszej drogi do Kwaśniny.10. Radzowice - pomnikowa aleja lipowa11. Radzowice - pomnikowa aleja lipowa latem

Na mocy Uchwały nr XXII/148/20 Rady Gminy Dziadowa Kłoda z dnia 25 listopada 2020 r. status pomnika przyrody uzyskało 5 drzew. Ze względów formalnych (projektu uchwały nie przedstawiono do konsultacji Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska – wymóg ustawowy) Wojewoda Dolnośląski unieważnił ten akt prawny. Poprawiona Uchwała z dnia 29 stycznia 2021 r o numerze XXV/160/21 nie zbudziła już wątpliwości prawnych i 5 dębów szypułkowych rosnących na terenie Nadleśnictwa Syców uzyskało ochronę pomnikową. Pierwszy z nich o nazwie „Eremita” przy leśnej drodze w pobliżu Arboretum Leśnego w Stradomii Dolnej.

GPS N 51°15′34″, E 17°40′19″

Stradomia Dolna - pomnikowy dąb szypułkowy EremitaStradomia Dolna - pomnikowy dąb Eremita

Drzewo mierzy w obwodzie 396 cm, wysokość okazu 25 metrów.

pień dębu Eremita w Stradomii Dolnej

Dwa dęby szypułkowe o nazwie „Strażnicy Lasu” rosną ok. 850 m na wschód od ostatnich zabudowań Stradomii Dolnej. W sąsiedztwie pomnikowych drzew znajduje się staw i linia energetyczna.

GPS N 51°14′55″, E 17°41′46″

Stradomia Dolna - pomnikowe dęby Strażnicy Lasu

pomnikowe dęby Strażnicy Lasu

Drzewa mierzą w obwodzie 460 i 480 cm, wysokość dębów 28 metrów.

Stradomia Dolna - pomnikowy dąb Strażnik Lasu IStradomia Dolna - pień dębu Strażnik Lasu IStradomia Dolna - pomnikowy dąb Strażnik Lasu IIStradomia Dolna - pień dębu Strażnik Lasu II

Dość trudny do odnalezienia jest pomnikowy dąb o nazwie „Pustelnik” rosnący w kompleksie leśnym na wschód od zabudowań wsi Dziadów Most.

GPS N 51°14′26.6″, E 17°38′17.8″

Dziadów Most - dąb szypułkowy PustelnikDziadów Most - pomnikowy dąb szypułkowy Pustelnik

Pomnikowy okaz rośnie w towarzystwie drugiego – niemal bliźniaczego drzewa – dlaczego więc do ochrony powołano tylko jeden egzemplarz? Nazwa „Pustelnik” podobnie jak w przypadku opisanego wyżej „Eremity” wydaje się być też nietrafiona. Według Uchwały dąb mierzy w obwodzie 413 cm, pomiar wykonany przez Pawła Lenarta dał wynik 424 cm; wysokość okazu 25 metrów.

  pień dębu Pustelnik

Ostatni pomnikowy dąb o tajemniczej nazwie „Czarnuch” zlokalizowany jest na terenie leśnym, ok. 260 m na północny – wschód od samotnego gospodarstwa należącego do wsi Dziadów Most, w pobliżu granicy gminy.

GPS N 51°14′45.8″, E 17°36′21.2″

Dziadów Most - dąb Czarnuch

Dziadów Most - pomnikowy dąb CzarnuchDziadów Most - pomnikowy dąb szypułkowy Czarnuch

Drzewo mierzy w obwodzie 430 cm, wysokość okazu 26 metrów.

Dziadów Most - pień dębu Czarnuch

Zapraszam również do lektury dwóch artykułów Pawła Lenarta: w pierwszym opisał aleję lipową w Radzowicach, w drugim pomnikowe dęby w gminie Dziadowa Kłoda.

Pomniki przyrody w gminie Kondratowice (pow. strzeliński, dolnośląskie)

 Tereny dolnośląskiej gminy Kondratowice leżą w zachodniej części powiatu strzelińskiego, ok. 40 km na południe od Wrocławia. Północna część gminy stanowi fragment Równiny Wrocławskiej, południowa zaś – o bardziej zróżnicowanym krajobrazie – położona jest w obrębie Wzgórz Niemczańskich. Dominującą funkcją gminy jest produkcja rolna, w strukturze użytkowania ziemi aż 84% powierzchni zajmują użytki rolne, a lasy zaledwie 8%. W takim przypadku sędziwych drzew posiadających status pomnika przyrody należy spodziewać się w dawnych założeniach pałacowo – parkowych. W poszukiwaniu pomnikowych drzew gminy Kondratowice (w sumie 9 okazów) pierwsze kroki należy skierować do miejscowości Prusy, tam w zachodniej części wsi znajduje się zrujnowany renesansowy dwór z 1608 r., rozbudowany XVIII w. na barokowy pałac.

ruiny pałacu w Prusach - widok od strony drogiruiny pałacu w Prusach - widok od strony parku

Za pałacem znajduje się zarośnięty park krajobrazowy o powierzchni 3,8 ha z egzemplarzami drzew gatunków egzotycznych, m.in.: platan klonolistny, miłorząb dwuklapowy, sosna czarna. Zanim jednak wejdziemy do parku należy koniecznie zobaczyć pomnikowy okaz dębu szypułkowego w odm.  Pyramidalis (stożkowej). Drzewo rośnie tuż przy drodze, pomiędzy pałacem a remizą strażacką.

GPS N 50°45′28″, E 16°55′57″

Prusy - dąb w odmianie stożkowej zimąPrusy - dąb w odmianie stożkowej latemPrusy - dąb w odmianie stożkowej

Dąb mierzy w obwodzie 565 cm (mierzony na wysokości 40 cm od ziemi), wysokość drzewa 22 metry.park w Prusach - pień pomnikowego dębu w odm. stożkowej

Na wysokości pomnikowego dębu wchodzimy na teren założenia parkowego, mijamy po prawej niewielki jeszcze Dąb Wolności, a po chwili znajdujemy się na skraju niewielkiej polany.

park przy pałacu w Prusach

Nieco dalej, po prawej stronie tuż przy ogrodzeniu, rośnie pomnikowy jesion wyniosły.

GPS N 50°45′32.4″, E 16°55′59.3″

park w Prusach - pomnikowy jesion zimąpark w Prusach - pomnikowy jesion wyniosłypark w Prusach - pomnikowy jesion latem

Guzowaty pień mierzy w obwodzie 509 cm, wysokość okazu 18 metrów.

park w Prusach - pień pomnikowego jesionupark w Prusach - pomiar obwodu pomnikowego jesionu

Eksplorowanie wnętrza parku należy zaplanować raczej na miesiące zimowe, ale nawet latem dość łatwo odnaleźć w nim ciekawą parę platanów.

park w Prusach - okazałe platany latempark w Prusach - okazałe platany zimą

Nie brakuje też okazałych dębów szypułkowych i buków pospolitych (w tym odmian czerwonolistnych). Pomnikowy okaz buka rośnie nad brzegiem Małej Ślęzy, posiada charakterystyczną, pochyloną sylwetkę ze zredukowaną od strony brzegu koroną.

GPS N 50°45′35.4″, E 16°56′00.7″

park w Prusach - pomnikowy bukpark w Prusach - pień pomnikowego buka

Pień o obwodzie 370 cm posiada spory ubytek w przyziemnej części, wysokość drzewa 20 metrów.

park w Prusach - pomiar obwodu pomnikowego bukapark w Prusach - ubytki w pniu pomnikowego buka

Ostatnie pomnikowe drzewo w tym parku rośnie nad brzegiem rzeki, na zachód od ruin pałacu. 

GPS N 50°45′31.6″, E 16°55′49.7″

park w Prusach - pomnikowy dąb nad Małą Ślęząpark w Prusach - pomnikowy dąb w zachodniej części parku

Pomiar obwodu tego drzewa na wysokości pierśnicy dał wynik 455 cm, wysokość dębu 22 metry. Pień pokryty częściowo bluszczem zieje rozległą dziuplą w odziomkowej części.

park w Prusach - pomiar obwodu pomnikowego dębupark w Prusach - pień pomnikowego dębu

Trzy pomnikowe drzewa rosną w Księginicach Wielkich, na terenie okalającym posesję nr 42 (siedziba spółki Hopofarm). Najłatwiejszy do odnalezienia – bo widoczny z drogi – jest kasztanowiec biały rosnący przy murowanym ogrodzeniu.

Księginice Wielkie - pomnikowy kasztanowiec latemKsięginice Wielkie - pomnikowy kasztanowiec zimąKsięginice Wielkie - pomnikowy kasztanowiec

Drzewo posiada pień o obwodzie 390 cm, wysokość kasztanowca 21 metrów.

Księginice Wielkie - pomiar obwodu pomnikowego kasztanowcaKsięginice Wielkie - pień pomnikowego kasztanowca

W narożniku zadrzewienia rośnie pomnikowy klon jawor o obwodzie 271 cm i wysokości 18 metrów.

Księginice Wielkie - pomnikowy klon jawor latemKsięginice Wielkie - pomnikowy klon jawor zimąKsięginice Wielkie - pień pomnikowego jaworaKsięginice Wielkie - pień pomnikowego jawora zimą

Wewnątrz gospodarstwa, na placu manewrowym nieopodal wagi samochodowej, rośnie pomnikowy jesion wyniosły o obwodzie 352 cm i wysokości 16 metrów.

Księginice Wielkie - pomnikowy jesion wyniosłyKsięginice Wielkie - pomnikowy jesionKsięginice Wielkie - pień pomnikowego jesionu

Przy południowej granicy gminy Kondratowice, w pobliżu wsi Nieszkowice, rośnie jeszcze jedno pomnikowe drzewo – dąb szypułkowy – przypisany w rejestrze RDOŚ do gminy Strzelin.  Pomnikowy okaz zlokalizowany jest na terenie leśnym (oddz. 96j), niedaleko szlaku turystycznego znakowanego żółtym kolorem.

GPS N 50°42′43.2″, E 16°58′02.9″

pomnikowy dąb rosnący w pobliżu wsi Nieszkowicepomnikowy dąb rosnący na północ od wsi Nieszkowice

Dąb mierzy w obwodzie 321 cm, wysokość drzewa 21 metrów, pień oznakowano stosowną tabliczką.

pień pomnikowego dębu rosnącego w pobliżu wsi Nieszkowice

Według rejestru pomników przyrody RDOŚ w tym kompleksie leśnym znajduje się jeszcze jedno pomnikowe drzewo – świerk pospolity o obwodzie 220 cm. Jednak w Programie Ochrony Przyrody dla Nadleśnictwa Henryków można wyczytać, że drzewa nie odnaleziono w terenie i należy zdjąć z niego ochronę pomnikową.

 Na koniec kilka zdań o Żelowicach – wsi której chętnie poświęciłbym osobny artykuł, gdyby znajdował się w niej choć jeden pomnik przyrody. W rozległym założeniu pałacowo – parkowym znajduje się kilka ponadprzeciętnych egzemplarzy drzew, kwalifikujących się do ochrony pomnikowej, m.in: miłorząb dwuklapowy o obwodzie 376 cm, jesion wyniosły o obwodzie 512 cm, buk pospolity (forma purpurowa) o obwodzie 522 cm. Perełki dendrologiczne żelowickiego parku opisał dokładnie Paweł Lenart poświęcając im 4 artykuły: link 1, link 2, link 3, link 4. Poniżej zdjęcie kapitalnej alei platanowej – kolejnego obiektu przyrodniczego w Żelowicach proponowanego do objęcia ochroną pomnikową.

aleja platanowa w Żelowicach