Pomniki przyrody w gminie Kondratowice (pow. strzeliński, dolnośląskie)

Opublikowany 17 maja 2021 przez mareke

Tereny dolnośląskiej gminy Kondratowice leżą w zachodniej części powiatu strzelińskiego, ok. 40 km na południe od Wrocławia. Północna część gminy stanowi fragment Równiny Wrocławskiej, południowa zaś – o bardziej zróżnicowanym krajobrazie – położona jest w obrębie Wzgórz Niemczańskich. Dominującą funkcją gminy jest produkcja rolna, w strukturze użytkowania ziemi aż 84% powierzchni zajmują użytki rolne, a lasy zaledwie 8%. W takim przypadku sędziwych drzew posiadających status pomnika przyrody należy spodziewać się w dawnych założeniach pałacowo – parkowych. W poszukiwaniu pomnikowych drzew gminy Kondratowice (w sumie 9 okazów) pierwsze kroki należy skierować do miejscowości Prusy, tam w zachodniej części wsi znajduje się zrujnowany renesansowy dwór z 1608 r., rozbudowany XVIII w. na barokowy pałac.

Za pałacem znajduje się zarośnięty park krajobrazowy o powierzchni 3,8 ha z egzemplarzami drzew gatunków egzotycznych, m.in.: platan klonolistny, miłorząb dwuklapowy, sosna czarna. Zanim jednak wejdziemy do parku należy koniecznie zobaczyć pomnikowy okaz dębu szypułkowego w odm. Pyramidalis (stożkowej). Drzewo rośnie tuż przy drodze, pomiędzy pałacem a remizą strażacką.

GPS N 50°45′28″, E 16°55′57″

Dąb mierzy w obwodzie 565 cm (mierzony na wysokości 40 cm od ziemi), wysokość drzewa 22 metry.

Na wysokości pomnikowego dębu wchodzimy na teren założenia parkowego, mijamy po prawej niewielki jeszcze Dąb Wolności, a po chwili znajdujemy się na skraju niewielkiej polany.

Nieco dalej, po prawej stronie tuż przy ogrodzeniu, rośnie pomnikowy jesion wyniosły.

GPS N 50°45′32.4″, E 16°55′59.3″

Guzowaty pień mierzy w obwodzie 509 cm, wysokość okazu 18 metrów.

Eksplorowanie wnętrza parku należy zaplanować raczej na miesiące zimowe, ale nawet latem dość łatwo odnaleźć w nim ciekawą parę platanów.

Nie brakuje też okazałych dębów szypułkowych i buków pospolitych (w tym odmian czerwonolistnych). Pomnikowy okaz buka rośnie nad brzegiem Małej Ślęzy, posiada charakterystyczną, pochyloną sylwetkę ze zredukowaną od strony brzegu koroną.

GPS N 50°45′35.4″, E 16°56′00.7″

Pień o obwodzie 370 cm posiada spory ubytek w przyziemnej części, wysokość drzewa 20 metrów.

Ostatnie pomnikowe drzewo w tym parku rośnie nad brzegiem rzeki, na zachód od ruin pałacu.

GPS N 50°45′31.6″, E 16°55′49.7″

Pomiar obwodu tego drzewa na wysokości pierśnicy dał wynik 455 cm, wysokość dębu 22 metry. Pień pokryty częściowo bluszczem zieje rozległą dziuplą w odziomkowej części.

Trzy pomnikowe drzewa rosną w Księginicach Wielkich, na terenie okalającym posesję nr 42 (siedziba spółki Hopofarm). Najłatwiejszy do odnalezienia – bo widoczny z drogi – jest kasztanowiec biały rosnący przy murowanym ogrodzeniu.

Drzewo posiada pień o obwodzie 390 cm, wysokość kasztanowca 21 metrów.

W narożniku zadrzewienia rośnie pomnikowy klon jawor o obwodzie 271 cm i wysokości 18 metrów.

Wewnątrz gospodarstwa, na placu manewrowym nieopodal wagi samochodowej, rośnie pomnikowy jesion wyniosły o obwodzie 352 cm i wysokości 16 metrów.

Przy południowej granicy gminy Kondratowice, w pobliżu wsi Nieszkowice, rośnie jeszcze jedno pomnikowe drzewo – dąb szypułkowy – przypisany w rejestrze RDOŚ do gminy Strzelin. Pomnikowy okaz zlokalizowany jest na terenie leśnym (oddz. 96j), niedaleko szlaku turystycznego znakowanego żółtym kolorem.

GPS N 50°42′43.2″, E 16°58′02.9″

Dąb mierzy w obwodzie 321 cm, wysokość drzewa 21 metrów, pień oznakowano stosowną tabliczką.

Według rejestru pomników przyrody RDOŚ w tym kompleksie leśnym znajduje się jeszcze jedno pomnikowe drzewo – świerk pospolity o obwodzie 220 cm. Jednak w Programie Ochrony Przyrody dla Nadleśnictwa Henryków można wyczytać, że drzewa nie odnaleziono w terenie i należy zdjąć z niego ochronę pomnikową.

Na koniec kilka zdań o Żelowicach – wsi której chętnie poświęciłbym osobny artykuł, gdyby znajdował się w niej choć jeden pomnik przyrody. W rozległym założeniu pałacowo – parkowym znajduje się kilka ponadprzeciętnych egzemplarzy drzew, kwalifikujących się do ochrony pomnikowej, m.in: miłorząb dwuklapowy o obwodzie 376 cm, jesion wyniosły o obwodzie 512 cm, buk pospolity (forma purpurowa) o obwodzie 522 cm. Perełki dendrologiczne żelowickiego parku opisał dokładnie Paweł Lenart poświęcając im 4 artykuły: link 1, link 2, link 3, link 4. Poniżej zdjęcie kapitalnej alei platanowej – kolejnego obiektu przyrodniczego w Żelowicach proponowanego do objęcia ochroną pomnikową.

Pomniki przyrody w Jakuszowej (gm. Paszowice, dolnośląskie).

Opublikowany 10 marca 2018 przez mareke

Jakuszowa to niewielka, otoczona lasami wieś, położona w granicach Parku Krajobrazowego „Chełmy” (gm. Paszowice, pow. jaworski, dolnośląskie). W centrum miejscowości znajduje się klasycystyczny pałac, w otoczeniu zabudowań gospodarczych dawnego folwarku. Pałac w obecnej postaci wybudowano na pocz. XIX w., późniejsze przebudowy nastąpiły w końcu XIX w. i 1910 r.

Od strony południowej do pałacu przylega założenie parkowe o powierzchni 3,6 ha, powstałe pod koniec XIX w. Park zajmuje fragment średnio stromego zbocza, jego drzewostan złożony jest głównie z rodzimych gatunków liściastych. Miejscami jest bardzo mocno zakrzaczony, oryginalny program i układ ścieżek dawno uległ zatarciu. Zarówno pałac i park należą obecnie do prywatnych osób, zwiedzanie wymaga zgody właścicieli. W zespole pałacowo – parkowym 4 drzewa wyróżniono do ochrony pomnikowej. Przy północno – zachodnim narożniku pałacu (wieży) rośnie pomnikowa lipa o obwodzie 380 cm.

Na tyłach pałacu, przy wejściu do parku, rośnie najcenniejsze drzewo w Jakuszowej – sędziwy cis pospolity w formie wielopniowej, o obwodach najgrubszych odnóg 136 + 254 cm i wysokości 7 metrów.

W starszych przewodnikach (Czerwiński, Mazurski, Sudety Zachodnie, 1983 r.) cis z Jakuszowej prezentowany był jako najstarszy na Pogórzu Kaczawskim, którego wiek oceniano nawet na (mocno przesadzone) 800 lat. W Słowniku Geografii Turystycznej Sudetów (tom 7, Pogórze Kaczawskie) ci sami współautorzy opisali okaz jako 200 – letni, w dolnośląskim rejestrze pomników przyrody figuruje jako drzewo 300 – letnie.

W głębi parku rosną jeszcze 2 pomnikowe klony jawory o obwodach 275 i 340 cm. Ten grubszy, ogłoszony pomnikiem przyrody już w 1967 r. miał się charakteryzować konarami wrośniętymi w ziemię, tworzącymi naturalną altanę. Niestety, drzewo takie w tym parku już nie istnieje, względnie wyrosło i utraciło atrakcyjny pokrój. Identyfikację pomnikowych jaworów utrudnia brak tabliczek, poniżej zdjęcia najgrubszych okazów tego gatunku.

Jakuszowa stanowi alternatywny dla Myśliborza punkt wyjścia do Wąwozu Myśliborskiego. Dojdziemy tam czarnym szlakiem przechodzącym przez górną część wsi, ok. 300 powyżej przystanku autobusowego zlokalizowanego przy pałacu. Spacerując szlakiem w kierunku Wąwozu Myśliborskiego mijamy aleję złożoną z sędziwych lip.

Jedna z lip (obwód 330 cm, wysokość 24 m, wiek ok. 160 lat), ostatnia po lewej stronie, została objęta ochroną pomnikową. Niestety, w ostatnim czasie uległa znacznemu obłamaniu.

Częścią wsi Jakuszowa jest przysiółek Siedmica. Nieliczne zabudowania (wśród nich kwatera myśliwska i leśniczówka) tej śródleśnej osady zlokalizowane są głównie wzdłuż szosy łączącej Lipę z Jaworem. To dobry punkt wyjścia do odwiedzenia pobliskich rezerwatów: „Nad Groblą” i „Wąwóz Siedmica”, które łączy zielono znakowany szlak turystyczny. Niecałe 100 m od leśniczówki, po prawej stronie drogi w kierunku Jawora, rośnie pomnikowa lipa drobnolistna.

Dolna część pnia (obwód 340 cm) schowany jest w gęstych chaszczach, wysokość drzewa 28 m, wiek ok. 160 lat.

W Siedmicy ma również początek czarno znakowany szlak (o którym już wcześniej wspominałem) prowadzący przez Jakuszową do Wąwozu Myśliborskiego. Najpierw biegnie szosą od kwatery myśliwskiej w kierunku Jawora, mija po prawej pomnikową lipę, dalej leśniczówkę, by po następnych 600 m skręcić w lewo, w drogę leśną wysadzaną obustronnie modrzewiami.

Aleję objęto w 1990 r. ochroną pomnikową, w jej skład wchodzą 153 modrzewie europejskie o obwodach 70 – 170 cm, wysokości 20 – 25 m i szacowanym wieku 80 – 110 lat.

Wracamy do Siedmicy, dokładnie na jej zachodni skraj. Tam, naprzeciw posesji z kwaterą myśliwską odchodzi gruntowa droga (zielony szlak) biegnąca do rezerwatu „Nad Groblą”. 100 m dalej, na skarpie przy mostku i transformatorze, rośnie pomnikowa lipa o obwodzie 330 cm, wysokości 28 m i wieku ok. 160 lat.

W niewielkiej odległości za pomnikową lipą od zielonego szlaku do Grobli odchodzi w lewo droga, opisana jako pożarowa (ze szlabanem). Biegnie nią po granicy rezerwatu zielono znakowana ścieżka przyrodnicza do wieży widokowej na Radogoście. Po ok. 700 m odchodzi o niej w lewo leśny dukt, którym po ok. 400 m trafimy na pomnikowy okaz dębu bezszypułkowego o obwodzie 365 cm.