Kamień św. Wojciecha w Budziejewku (gm. Mieścisko, wielkopolskie).

Drugi co do wielkości głaz narzutowy Wielkopolski (największy to Kamień św. Jadwigi k. Gołuchowa) znajduje się w Budziejewku – niewielkiej wsi położonej 2 km na południe od Mieściska, w powiecie wągrowieckim. Według legendy z tego głazu św. Wojciech głosił Słowo Boże dla okolicznych mieszkańców, podczas wędrówki z Gniezna do Prusów – stąd jego obecna nazwa – Kamień św. Wojciecha. Aby trafić do ogromnego eratyku należy w Mieścisku skręcić za drogowskazem w ul. św. Wojciecha, przy skrzyżowaniu z figurą św. Wojciecha w lewo za kolejnym drogowskazem i po 300 metrach znajdziemy się przy kościele (oczywiście pw. św. Wojciecha).Mieścisko - drogowskaz do Kamienia św. Wojciecha

Budziejewko - figura św. Wojciecha

Budziejewko - drogowskaz do Kamienia św. Wojciecha

kościół w Budziejewkutablica przy kościele w BudziejewkuTu już ostatni drogowskaz skieruje nas na uroczą alejkę obsadzoną żywopłotem i po niecałych 200 m dojdziemy do głazu.

GPS N 52°43’33.1” , E 17°19’22.9”

drogowskaz do Kamienia św. Wojciecha

1. Pomnikowy głaz - Kamień św. Wojciecha

2. Pomnikowy eratyk - Kamień św. Wojciecha

Aby zapobiec przed wykorzystaniem głazu na cele budowlane, w 1840 r. miejscowa ludność doprowadziła do wpisania tego kamienia do ksiąg wieczystych jako obiektu chronionego „na wieczne czasy”. Po drugiej wojnie światowej eratyk uzyskał status pomnika przyrody na mocy Orzeczenia 295/83 Prezydium WRN w Poznaniu z 15.12.1956 r.

Budziejewko - tabliczka przy pomnikowym głazie

Wymiary pomnikowego narzutniaka to: obwód 20,5 m, długość – 7,5 m, szerokość – 4,7 m; wysokość nad ziemią 1,3 m, głębokość zalegania w ziemi 2,7 m. W związku z tym jego objętość nad ziemią wynosi 23,66 m3. Waga całego głazu sięga 200 ton (część widzialna waży 65 ton).

3. Kamień św. Wojciecha z Budziejewka

Materiałem budującym głaz jest skandynawski granit Smaland, pochodzący z południowo – wschodniej Szwecji. Jest tzw. eratykiem przewodnim, czyli fragmentem skalnym o udokumentowanym pochodzeniu.

zbliżenie Kamienia św. Wojciecha

4. Budziejewko - pomnikowy głaz narzutowy5. Kamień św. Wojciecha w Budziejewku

Spod eratyku wypływa źródełko mające niegdyś cudowne właściwości. Obecnie ujęte jest cembrowiną z daszkiem, a wodę można puścić z kranu.

6. Głaz narzutowy - Kamień św. Wojciecha7. Źródełko przy Kamieniu św. Wojciecha

Teren przy Kamieniu św. Wojciecha posiada doskonałe zagospodarowanie turystyczne – można odpocząć przy jednej z kilkunastu ławek, schować się przed deszczem lub słońcem pod wiatą, urządzić piknik z grillem. Nie zabrakło też stosownej tablicy edukacyjnej.

otoczenie Kamienia św. Wojciechazagospodarowanie turystyczne przy Kamieniu św. Wojciechatablica opisująca kamień św. Wojciecha

Wracając warto odwiedzić znajdujący się na tyłach kościoła Park Pamięci Powstańców Wielkopolskich.

Budziejewko - Park Pamięci

Pomnikowy eratyk z Gardzka (gm. Strzelce Krajeńskie, lubuskie).

W znajdującej się w północno – wschodniej części województwa lubuskiego gminie Strzelce Krajeńskie znajdują się trzy pomniki reprezentujące przyrodę nieożywionej. Wspomniane obiekty to sporych rozmiarów głazy narzutowe – odłamki skalne pochodzące ze Skandynawii, przywleczone w plejstocenie przez lądolód. W dzisiejszym artykule zostanie opisany głaz leżący na skraju wsi Gardzko, po prawej stronie drogi prowadzącej z miasta Strzelce Krajeńskie do wsi Stare Kurowo.

GPS N 52°52′12.2″ , E 15°35′34.8″

Gardzko - otoczenie pomnikowego głazu

Paweł Lenart przy pomnikowym głazie w Gardzku

Eratyk wydobyto w 1912/1913 r. podczas budowy drogi powiatowej i ustawiono na jej poboczu w zachodnim krańcu wsi. Obecnie stoi na wydzielonej i wybrukowanej części chodnika, osłonięty od strony pól uprawnych krzewami głogu i rokitnika.

zdjęcie głazu z początku XX w.

Wymiary głazu to: obwód – 8,7 metra, wysokość 3,4 metra. Materiałem budującym eratyk jest gnejs biotytowy, szary, zmylonityzowany, różnoziarnisty. Na powierzchni narzutniaka widoczne są podłużne, miejscami koliste rysy.

Paweł Lenart przy pomnikowym eratyku w Gardzku

wycinek powierzchni pomnikowego eratyku z Gardzkazbliżenie pomnikowego głazu ze wsi GardzkoGardzko - rysy na pomnikowym głazieGardzko - powierzchnia pomnikowego eratyku.

Opisywany głaz został objęty ochroną pomnikową już w 1966 r. na mocy Decyzji nr 86/66 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze z dnia 24 marca 1966 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody tworów przyrody ożywionej i nieożywionej. Aktualny akt prawny utrzymujący status pomnika przyrody nieożywionej to Rozporządzenie nr 46 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Gardzko - pomnikowy eratykGardzko - pomnikowy głaz narzutowy

Do niedawna do eratyku przymocowana była tablica upamiętniająca stacjonowanie po drugiej wojnie światowej w tej okolicy wojsk radzieckich, z oczywistych względów została zdemontowana.

miejsce po tablicy na pomnikowym głazie w Gardzku