Głaz Chwalimir – nowy pomnik przyrody w gminie Środa Śląska (dolnośląskie).

Na mocy Uchwały nr V/24/24 Rady Miejskiej w Środzie Śląskiej z dnia 26 czerwca 2024 r. skromna lista pomników przyrody gminy Środa Śląska powiększyła się o obiekt przyrody nieożywionej. Został nim głaz narzutowy, czyli fragment skalny przywleczony w plejstocenie przez lądolód skandynawski, któremu w wymienionej wyżej Uchwale nadano nazwę Chwalimir.

pomnikowy głaz Chwalimir k. Kulina

Głaz znajduje się na terenie leśnym administrowanym przez Nadleśnictwo Miękinia, Leśnictwo Chwalimierz, odział 322d, na działce leżącej w obrębie wsi Kulin 382/322. Jest bardzo trudny do odnalezienia, zlokalizowany jest z dala od zabudowań i dróg jezdnych, na szczęście dość blisko (kilkanaście metrów na zachód) od szerokiego leśnego duktu. Jedynym punktem orientacyjnym jest pobliska, bardzo charakterystyczna pętla wspomnianej w poprzednim zdaniu leśnej drogi (link do mapy Googla tutaj) i stojący kilkanaście metrów od narzutniaka paśnik dla leśnej zwierzyny (niewidoczny z drogi w okresie wegetacyjnym).

GPS N 51°07’18.5” , E 16°37’28.9”

pomnikowy głaz Chwalimirpomnikowy głaz narzutowy Chwalimir

Opisywany eratyk leży w niewielkim zagłębieniu terenu, powstałym po jego obkopaniu – to dodatkowo utrudnia jego znalezienie. Po dużych opadach wokół głazu zalega woda bądź błoto.

Chwalimir - pomnikowy eratykgłaz Chwalimir o obwodzie 9 metrów

Wymiary głazu podane w Uchwale to: obwód – 9 m, średnica –  2,4-2,6 m i wysokość – 1 m. Materiałem budującym eratyk jest szwedzki granit pegmatytowy.

otoczenie głazu Chwalimirgłaz Chwalimir k. Chwalimierzapowierzchnia głazu Chwalimir

O pozostałych pomnikach przyrody w gminie można poczytać w artykule „Pomniki przyrody w gminie Środa Śląska„.

Kamień św. Wojciecha w Budziejewku (gm. Mieścisko, wielkopolskie).

Drugi co do wielkości głaz narzutowy Wielkopolski (największy to Kamień św. Jadwigi k. Gołuchowa) znajduje się w Budziejewku – niewielkiej wsi położonej 2 km na południe od Mieściska, w powiecie wągrowieckim. Według legendy z tego głazu św. Wojciech głosił Słowo Boże dla okolicznych mieszkańców, podczas wędrówki z Gniezna do Prusów – stąd jego obecna nazwa – Kamień św. Wojciecha. Aby trafić do ogromnego eratyku należy w Mieścisku skręcić za drogowskazem w ul. św. Wojciecha, przy skrzyżowaniu z figurą św. Wojciecha w lewo za kolejnym drogowskazem i po 300 metrach znajdziemy się przy kościele (oczywiście pw. św. Wojciecha).Mieścisko - drogowskaz do Kamienia św. Wojciecha

Budziejewko - figura św. Wojciecha

Budziejewko - drogowskaz do Kamienia św. Wojciecha

kościół w Budziejewkutablica przy kościele w BudziejewkuTu już ostatni drogowskaz skieruje nas na uroczą alejkę obsadzoną żywopłotem i po niecałych 200 m dojdziemy do głazu.

GPS N 52°43’33.1” , E 17°19’22.9”

drogowskaz do Kamienia św. Wojciecha

1. Pomnikowy głaz - Kamień św. Wojciecha

2. Pomnikowy eratyk - Kamień św. Wojciecha

Aby zapobiec przed wykorzystaniem głazu na cele budowlane, w 1840 r. miejscowa ludność doprowadziła do wpisania tego kamienia do ksiąg wieczystych jako obiektu chronionego „na wieczne czasy”. Po drugiej wojnie światowej eratyk uzyskał status pomnika przyrody na mocy Orzeczenia 295/83 Prezydium WRN w Poznaniu z 15.12.1956 r.

Budziejewko - tabliczka przy pomnikowym głazie

Wymiary pomnikowego narzutniaka to: obwód 20,5 m, długość – 7,5 m, szerokość – 4,7 m; wysokość nad ziemią 1,3 m, głębokość zalegania w ziemi 2,7 m. W związku z tym jego objętość nad ziemią wynosi 23,66 m3. Waga całego głazu sięga 200 ton (część widzialna waży 65 ton).

3. Kamień św. Wojciecha z Budziejewka

Materiałem budującym głaz jest skandynawski granit Smaland, pochodzący z południowo – wschodniej Szwecji. Jest tzw. eratykiem przewodnim, czyli fragmentem skalnym o udokumentowanym pochodzeniu.

zbliżenie Kamienia św. Wojciecha

4. Budziejewko - pomnikowy głaz narzutowy5. Kamień św. Wojciecha w Budziejewku

Spod eratyku wypływa źródełko mające niegdyś cudowne właściwości. Obecnie ujęte jest cembrowiną z daszkiem, a wodę można puścić z kranu.

6. Głaz narzutowy - Kamień św. Wojciecha7. Źródełko przy Kamieniu św. Wojciecha

Teren przy Kamieniu św. Wojciecha posiada doskonałe zagospodarowanie turystyczne – można odpocząć przy jednej z kilkunastu ławek, schować się przed deszczem lub słońcem pod wiatą, urządzić piknik z grillem. Nie zabrakło też stosownej tablicy edukacyjnej.

otoczenie Kamienia św. Wojciechazagospodarowanie turystyczne przy Kamieniu św. Wojciechatablica opisująca kamień św. Wojciecha

Wracając warto odwiedzić znajdujący się na tyłach kościoła Park Pamięci Powstańców Wielkopolskich.

Budziejewko - Park Pamięci