Bazaltowe pomniki przyrody

Opisane niżej pomniki przyrody nieożywionej dokumentują wulkaniczne epizody Pogórza Kaczawskiego. Cechą charakterystyczną łączącą poniższe pomniki jest oddzielność słupowa bazaltu, powstała w wyniku kurczenia się zastygłej lawy w czasie powolnego wychładzania. Słupy 4-6 boczne zostały odsłonięte podczas eksploatacji bazaltu (używanego jako kruszywo np. do budowy dróg) i stanowią niezwykłą ciekawostkę przyrodniczą.

Małe Organy Myśliborskie znajdują się na zboczu Rataja(350 m.n.p.m). Pionowo ustawione słupy mają ponad 25 m wysokości i 30 cm srednicy. Dojście z Myśliborza (płatny parking) za znakami czerwonymi i żółtymi ok. 1.5 km pod górę.

Wilkołak – szczyt 367 m.n.p.m zdeformowany przez istniejący kamieniołom.

Największą atrakcją Wilkołaka są bazaltowe słupy, które oprócz pionowej orientacji, ułożone są koncentrycznie, tworząc tzw. róże bazaltowe. Niestety, sąsiadujący bezpośrednio obok róży kamieniołom, eksploatujący bazalt metodą strzałową, zagraża istnieniu tej geologicznej ciekawostki (pomimo utworzenia rezerwatu „Wilcza Góra” mającej chronić ten unikat).

 

Czartowska Skała szczyt 463 m.n.p.m z bazaltową kulminacją o wyraźnej oddzielności słupowej (słupy o średnicy 60 cm).

Szczyt jest uznanym punktem widokowym, roztacza się z niego wspaniała panorama. Uważny obserwator znajdzie tam znak pomiarowy http://www.odskok.pl/znaki-triangulacyjne-t16652.html

Czartowska Skała jest dobrze widoczna po lewej stronie szosy nr 365 która łączy Starą Kraśnicę z Jaworem (ok. 2 km za Muchowem). Auto trzeba zostawić przy drodze i dalej pieszo ( 600 m ) żółtym szlakiem prowadzącym do wsi Pomocne.

Dolnośląskie cisy.

Cis pospolity jest drzewem lub krzewem iglastym, zimozielonym, osiągającym wysokość do 27 m. Rośnie powoli, jego drewno o wąskim słoju jest bardzo twarde i używane było niegdyś do wyrobu łuków, kusz i strzał. Cała roślina, oprócz czerwonej osnówki otaczającej nasiono, zawiera trujący alkaloid taksynę. W Polsce cis znajduje się pod ścisłą ochroną gatunkową; istnieją rezerwaty chroniące skupiska tych ciekawych drzew (np. Rezerwat Cisy Staropolskie, Rezerwat Cisy Boleszkowickie), jednak najstarsze cisy znajdują się poza granicami rezerwatów.

Najstarszym cisem i jednocześnie najstarszym drzewem w Polsce jest okaz rosnący w Henrykowie Lubańskim. Aby do niego trafić, trzeba w Lubaniu skierować się na Węgliniec i na skrzyżowaniu we wsi skręcić w lewo. Następnie 3 kilometry jazdy wąską drogą prawie do końca wsi i po lewej stronie wypatrujemy cisa rosnącego blisko zabudowań gospodarczych. Wiek tego drzewa oceniany jest na ok. 1300 lat. Niestety staruszek już dogorywa, pień wewnątrz jest pusty, w ostatnich latach podjęto udane próby jego ratowania.

Dużo młodszy cis rośnie kilkanaście metrów powyżej starego cmentarza w Bystrzycy k. Wlenia (cmentarz ulokowany jest w środkowej części wsi, obok przystanku PKS 300-400 metrów powyżej zjazdu na Przeździedzę). Wiek omawianego drzewa przekracza 820 lat, w jego pniu znajdują się głębokie wnęki, w które jakiś żartowniś powpychał butelki po piwie. Więcej w artykule „Pomniki przyrody w gminie Wleń„.W Henrykowie (gmina Ziębice), w ogrodzie opackim, rośnie jeden z najstarszych cisów pospolitych w Polsce. Jego wiek to prawie 760 lat, obwód 340 cm, wysokość to 8 metrów.pomnikowy cis w ogrodzie opackim w Henrykowiepień ogromnego cisa w HenrykowieKolejny interesujący okaz znajduje się w Piechowicach k. Jeleniej Góry, za mostkiem obok przystanku PKS Piechowice Dolne przy ul. M. Żymierskiego. Z opisu znajdującego się na tablicy obok, można odczytać wiek cisa – 700 lat, 292 cm. obwodu, 10 m wysokości. Inne źródła (Cezary Pacyniak  „Najstarsze drzewa w Polsce „) szacuje wiek tego drzewa na ponad 500 lat. Więcej w artykule „Pomnikowe drzewa Piechowic„.

cis w Piechowicach od strony ulicy

cis w Piechowicach od strony podwórka

Prawie 700 lat ma cis, który rośnie na skarpie w Wałbrzychu – Sobięcinie  przy ul. W. Pstrowskiego 36. Drzewo zostało otoczone zostało płotkiem, ponadto rośnie w bardzo zakrzaczonym otoczeniu co bardzo utrudnia zrobienia sensownego zdjęcia. Więcej informacji w artykule „Pomniki przyrody w Wałbrzychu – Sobięcinie„.

Pomnikowy cis liczący 600 lat o nazwie „Bolko” rośnie w Świebodzicach, w dzielnicy Pełcznica, nad rzeką o tej samej nazwie. Aby do niego trafić, trzeba iść zielonym szlakiem ulicą S. Moniuszki w kierunku Wąwozu Książ lub zwiedzając słynny zamek zejść 1.5 km czerwonym szlakiem w dół (po drodze wiele ciekawych drzew). Więcej w artykule „Cis Bolko w Wąwozie Pełcznicy„.

cis Bolko

pień cisa Bolko

Powyższe zestawienie nie wyczerpuje tematu. Do  artykułu wybrałem cisy o najstarszej potwierdzonej metryce.