Pomnikowa lipa z Broniszowa (gm. Wielopole Skrzyńskie, podkarpackie).

Jedna z najgrubszych lip województwa podkarpackiego (będąca również w pierwszej piątce najokazalszych lip w Polsce) rośnie w Broniszowie – wsi położonej w gminie Wielopole Skrzyńskie (pow. ropczycko – sędziszowski). Lipa zajmuje centralne miejsce w zabytkowym parku z XVIII w, gruntownie przebudowanego na przełomie XIX i XX stulecia. Południowo – zachodni narożnik tego założenia parkowego o powierzchni ok. 4 ha znajduje się przy skrzyżowaniu szosy nr 986 z Ropczyc do Wielopola Skrzyńskiego z lokalną drogą do Broniszowa. Drogowskaz do lipy ustawiono obok przystanku autobusowego, jednak zmotoryzowani mogą mieć duży problem z bezpiecznym zaparkowaniem auta.

drogowskaz do lipy w Broniszowie

Wejście do parku znajduje się przy ogrodzonej kapliczce, obok ustawiono lakoniczną w swojej wymowie tablicę.kapliczka na skraju parku w Broniszowie

tablica przed wejściem do zabytkowego parku w Broniszowie

Po wejściu na teren parku widać złożone na ziemi pozostałości zabytkowej kamieniarki.

Broniszów -pozostałości małej architektury parkowej

Już tylko kilkanaście kroków dzieli nas od ogromnej lipy, rosnącej na krawędzi stromej skarpy. O jej ochronę aktywnie zabiegał w latach 60 – tych XX w. polski botanik i profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego Władysław Szafer, po uzyskaniu statusu pomnika przyrody pod koniec sierpnia 1969 r. została nazwana jego imieniem.

ogromna lipa z broniszowskiego parku

park w Broniszowie - pień ogromnej lipy

W rejestrach pomników przyrody Lipa Szafera określana jest jako szerokolistna, w niektórych publikacjach („Drzewa Polski”, „Zabytkowe ogrody i parki województwa rzeszowskiego”) opisano ją jako lipę drobnolistną; dr hab. Łukasz Łuczaj w filmiku opublikowanym na You Tube widzi w niej cechy krzyżówki lipy drobnolistnej i szerokolistnej.

Park w Broniszowie - pomnikowa lipa nr 1Park w Broniszowie - pomnikowa lipa szerokolistna nr 1

Pokrój opisywanej lipy jest typowy dla drzew rosnących na wpół otwartej przestrzeni – ma krótki, masywny pień z nisko wyrastającymi ogromnymi konarami oraz szeroką koronę.

pomnikowa lipa szerokolistna z Broniszowapomnikowa lipa w zabytkowym parku w Broniszowie

Lipa Szafera została zgłoszona do konkursu Drzewo Roku 2022 i zajęła trzecie miejsce (1934 głosy).

pomnikowa lipa z Broniszowa

Pomiar obwodu dokonany w kwietniu 2023 r. dał wynik 872 cm zmierzony na wysokości 130 cm oraz 842 cm na wysokości 100 cm, który należy uznać za obowiązujący, zgodny z zasadami dendrometrii. Wysokość drzewa ok. 30 metrów, szacunkowy wiek ok. 350 lat.

pomiar obwodu ogromnej lipy z Broniszowa

Stan zdrowotny lipy należy uznać za zadowalający, mimo widocznych dziupli i mrowiska w przyziemiu.

park w Broniszowie - pień pomnikowej lipa szerokolistnej nr 1Paweł Lenart przed pomnikową lipą w Broniszowie

W broniszowskim parku rosną jeszcze trzy drzewa uznane za pomniki przyrody – dwa dęby szypułkowe (515 i 446 cm) i jeszcze jedna lipa szerokolistna (650 cm). Pierwszy z pomnikowych dębów rośnie na łące obok Lipy Szafera, drugi wyżej, na krawędzi zadrzewienia.

park w Broniszowie - pomnikowa lipa i dąbpark w Broniszowie - pomnikowy dąb nr 1park w Broniszowie - pień dębu nr 1park w Broniszowie - pień pomnikowego dębu nr 1

park w Broniszowie - pomnikowy dąb nr 2park w Broniszowie - pień pomnikowego dębu nr 2

Druga pomnikowa lipa – jako jedyne pomnikowe drzewo oznaczone tabliczką – rośnie na skarpie, powyżej szosy.

park w Broniszowie - pomnikowa lipa nr 2park w Broniszowie - pomnikowa lipa szerokolistna nr 2park w Broniszowie - pień pomnikowej lipy nr 2

Pomniki przyrody w Łęgowie (gm. Sulechów, lubuskie).

Łęgowo to jedna z 20 wsi gminy miejsko – wiejskiej Sulechów (pow. zielonogórski, lubuskie), położona w jej północno – wschodniej części. Zabudowania sioła otacza mozaika łąk i pól uprawnych, duży kompleks leśny (z pomnikami przyrody) rozciąga się po obu stronach drogi do Sulechowa. W Łęgowie rośnie najgrubszy w gminie i powiecie dąb szypułkowy o statusie pomnika przyrody zwany Łęgowiakiem. Drzewo mierzy w obwodzie 755 cm, wysokość ok. 25 metrów, szacunkowy wiek 350 – 400 lat. Więcej zdjęć i dokładny opis lokalizacji w artykule „Dąb Łęgowiak z Łęgowa„.

GPS N 52°07′58.4″ , E 15°41′08.3″

dąb Łęgowiak z Łęgowa

Dwa pomnikowe dęby zlokalizowane są przed wejściem do kościoła parafialnego pw. św. Stanisława bp, obok przystanku PKS.

GPS N 52°07′47.5″ , E 15°41′01.1″

Łęgowo - pomnikowe dęby przed kościołem jesieniąŁęgowo - pomnikowe dęby przed kościołemŁęgowo - pomnikowe dęby przed kościołem zimą

Drzewa mierzą w obwodzie 493 i 471 cm, wysokość obydwu to 27 metrów; tylko jedno zostało oznakowane tabliczką.

Łęgowo - pnie pomnikowych dębów przed kościołem

W sąsiedztwie kościoła znajduje się zespół pałacowo – parkowy składający się z ruin pałacu z XIX w., obszernego folwarku (na północ od pałacu) i założenia parkowego w stylu krajobrazowym, przechodzącego od południa w tereny leśne. W drzewostanie parkowym wyróżnia się pomnikowy okaz świerka pospolitego o obwodzie 336 cm i wysokości 32 m.

GPS N 52°07′45.6″ , E 15°41′07.1″

Łęgowo - pomnikowy świerkŁęgowo - pień pomnikowego świerkatabliczka na pomnikowym świerku Na granicy wsi, po prawej stronie drogi do Klępska, znajduje się pomnikowy egzemplarz dębu szypułkowego o obwodzie 465 cm i wysokości 23 metry.

GPS N 52°07′34.6″ , E 15°41′32.3″

Łęgowo - pomnikowy dąb przy drodze do Klępska jesienią

Łęgowo - pomnikowy dąb przy drodze do Klępska

Łęgowo - pomnikowy dąb przy drodze do Klępska zimą

Łęgowo - pień pomnikowego dębutabliczka na pomnikowym dębie

Aby trafić do kolejnych ciekawostek dendrologicznych Łęgowa należy cofnąć się 160 m od pomnikowego dębu do skrzyżowania i skręcić w lewo. Początkowo poruszamy się brukowaną drogą obok krzyża, po chwili droga skręca na południe i po 100 metrach rozwidla się. Skręcamy w prawo i po 200 m znajdujemy się na krawędzi lasu, po kolejnych 100 metrach ujrzymy tablicę opisującą robinię białą i drogowskaz do mocarnego przedstawiciela tego gatunku. Skręcamy w prawo i na granicy lasu i pola uprawnego odszukujemy najgrubszą robinię rosnącą w Lasach Państwowych.

GPS N 52°07′24.8″ , E 15°41′10.2″

tablica i drogowskaz do robinii w Łęgowie

Łęgowo - rekordowa robinia

Łęgowo - rekordowa robinia biała

Rekordowa robinia mierzy w obwodzie pierśnicowym (czyli 130 cm nad ziemią) 557 cm, jednak pomiar zgodny z zasadami dendrometrii powinien zostać wykonany na wysokości 70 cm nad gruntem – tutaj miarka pokazała 538 cm (październik 2022 r.). Drzewo niestety nie posiada statusu pomnika przyrody.

Łęgowo - pień ogromnej robinii

Wracamy na leśną drogę i poruszamy się nią dalej ok. 600 m aż dotrzemy na skraj śródleśnego pola uprawnego. Krawędź lasu po prawej stronie obsadzono szpalerem lip drobnolistnych, trzy okazy o obwodach 368, 487, 499 cm objęto ochroną pomnikową.

GPS N 52°07′06″ , E 15°40′57″

Łęgowo - grupa pomnikowych lipŁęgowo - pomnikowe lipy

tablica przy grupie pomnikowych liptablica przy pomnikowych lipach w Łęgowie

tablica przy pomnikowych lipach w Łęgowie

Łęgowo - pnie pomnikowych lip

Łęgowo - pień pomnikowej lipy

Jeden z dwóch pomników przyrody nieożywionej w gminie – głaz narzutowy o obwodzie 11 metrów – leży w lesie ok. 100 metrów od drogi Sulechów – Łęgowo. Więcej zdjęć i dokładny opis w artykule „Pomnikowe głazy narzutowe w gminie Sulechów„.

GPS N 52°07′06.8″ , E 15°39′59.1″

pomnikowy głaz narzutowy widok ogólny

Spod łęgowskiego eratyku można trafić do dwóch pomnikowych dębów szypułkowych zlokalizowanych w oddz. 75a. Leśnym duktem którym dotarliśmy od asfaltowej drogi do pomnikowego głazu idziemy dalej ok. 300 metrów, na skrzyżowaniu skręcamy w lewo i po 240 metrach w prawo. Po przejściu ok. 260 m trafimy na pierwszy pomnikowy dąb, rosnący na skraju śródleśnej polany położonej w zagłębieniu terenu.

GPS N 52°07′12.3″ , E 15°39′28.5″

las k. Łęgowa - pień pomnikowego dębu o obwodzie 486 cm

las w pobliżu Łęgowa - pomnikowy dąb o obwodzie 486 cmlas k. Łęgowa - pomnikowy dąb o obwodzie 486 cm

Drzewo mierzy w obwodzie 486 cm, wysokość dębu 24 metry; pień został oznakowany stosowną tabliczką, jednak zamontowaną od zakrzaczonej, trudno dostępnej strony.

las w pobliżu Łęgowa - pień pomnikowego dębu o obwodzie 486 cm Drugi pomnikowy okaz rośnie ok. 50 metrów na zachód od pierwszego, jego obwód wynosi 479 cm, a wysokość 23 metry.

Łęgowo - pomnikowy dąb o obwodzie 479 cm

las w pobliżu Łęgowa - pomnikowy dąb o obwodzie 479 cm

las k. Łęgowa - pomnikowy dąb o obwodzie 479 cm

Łęgowo - pień pomnikowego dębu o obwodzie 479 cm

las k. Łęgowa - pień pomnikowego dębu o obwodzie 479 cm

las w pobliżu Łęgowa - pień pomnikowego dębu o obwodzie 479 cm