Pomnikowy dąb ze Stasiówki (gm. Dębica, podkarpackie).

Wydawać by się mogło, że pomiar obwodu pnia drzewa nie powinien przedstawiać większych trudności. Wystarczy przecież odmierzyć 130 cm od powierzchni gruntu, na tej wysokości opasać taśmę mierniczą dookoła pnia i odczytać wynik. Problemy mogą wystąpić przy nieregularnych, wielopniowych okazach; guzowatych bądź dziuplastych pniach. A co z drzewami rosnącymi na pochyłości terenu? Tu zasady dendrometrii są nieubłagane – wysokość 130 cm odmierzamy z najwyższego punktu, czyli od górnej strony stoku.

zasada pomiaru drzewa rosnącego na stoku

obrazek pochodzi z „Drzewa Polski”, PWN 2016 r.

Dlaczego o tym wszystkim piszę w artykule o pomnikowym dębie ze Stasiówki? Otóż dlatego, bo ktoś z pewnością zmierzył ten okaz nie stosując się do zasad dendrometrii. Oficjalnie w rejestrach RDOŚ oraz w rejestrze centralnym dąb mierzy w obwodzie aż 820 cm(!), w rzeczywistości – o 150 cm mniej.

Stasiówka - pomnikowy dąb przy posesji nr 21

Ten wspaniały egzemplarz dębu szypułkowego rośnie przy drodze, kilkanaście metrów od posesji Stasiówka 21 (gm. Dębica, pow. dębicki, woj. podkarpackie). Na mocy Rozporządzenia Wojewody Tarnowskiego Nr. 2/96 z dnia 16-01-1996 r. jest chroniony jako pomnik przyrody ożywionej.

GPS N 50°01’05.9″, E 21°28’36.1″

pomnikowy dąb przy posesji nr 21 w Stasiówce

pomnikowy dąb ze Stasiówki

pień pomnikowego dębu ze Stasiówki

Drzewo posiada dobrze rozwiniętą koronę i prosty pień rozgałęziający się na wysokości 10 metrów na dwa wiodące przewodniki. Na pniu od strony drogi powieszono kapliczkę oraz typową tabliczkę z napisem „Pomnik Przyrody”.

Stasiówka - pień pomnikowego dębu

pień pomnikowego dębu szypułkowego ze Stasiówki

Wróćmy teraz do pomiaru obwodu pomnikowego okazu. Dąb rośnie na stoku, więc zgodnie z zasadami dendrometrii pomiaru obwodu należy dokonać na wysokości pierśnicy – czyli 130 cm – na górnej części stoku, od strony budynku. Spójrzmy jednak jak wygląda sprawa pomiaru od dolnej części stoku. Dla lepszego zobrazowania na drugim zdjęciu pojawił Paweł Lenart.  Widać wyraźnie, że pierśnica mierzona od dołu to w zasadzie poziom gruntu na górze, a właściwy pomiar obwodu powinien zostać wykonany tuż poniżej tabliczki.

przykład pomnikowego dębu rosnącego na pochyłości terenu

Prawidłowo zmierzone drzewo mierzy 671 cm w obwodzie (a nie 820 cm!), wysokość dębu 21 metrów.

Paweł Lenart przy pomnikowym dębie

Warto również zwrócić uwagę na dom sąsiadujący z pomnikowym dębem. To coraz rzadziej spotykany przykład drewnianego budownictwa wiejskiego.

Stasiówka - pomnikowy dąb na tle posesji nr 21

Lipa krymska „Witosław” z Przyszowic (gm. Gierałtowice, śląskie).

Lipa krymska to gatunek drzewa nieznany w stanie dzikim, to prawdopodobnie mieszaniec Tilia cordata z Tilia dasystyla powstały ok. 1860 roku na terenie Półwyspu Krymskiego. Jest mrozoodporna, miododajna i odporna na mszyce, sadzona w parkach lub ogrodach jako roślina dekoracyjna. Posiada ciemnozielone liście, mocno błyszczące z wierzchniej strony i jaśniejsze od spodu. Prawdopodobnie najgrubsza lipa krymska w Polsce rośnie w miejscowości Przyszowice (gm. Gierałtowice, pow. gliwicki, śląskie), po prawej stronie drogi 921 (ul. Makoszowska) do Zabrza, tuż przy moście drogowym nad Kłodnicą.

GPS N 50°15’22.1″ , E 18°45’20.1″

lipa krymska Witosław - widok z drogiotoczenie lipy krymskiej Witosław z Przyszowiclipa krymska Witosław z Przyszowic

Mimo niepospolitych rozmiarów i lokalizacji drzewa przy ruchliwej drodze, opisywana lipa była nieznana miłośnikom przyrody niemal do końca XX w. Zwrócił na nią uwagę Witosław Grygierczyk – specjalista ochrony i pielęgnacji drzew z Gliwic. Z jego inicjatywy ten wybitny okaz został objęty w 1998 r. ochroną pomnikową i na mocy stosownego aktu prawnego nadano mu imię „Witosław”.

Przyszowice - pomnikowa lipa krymska WitosławPrzyszowice - pomnikowa lipa krymskapień pomnikowej lipy Witosław

Obwód pierśnicowy pomnikowej lipy 740 cm (kwiecień 2023 r.), wysokość drzewa 17 metrów. Pień oznakowany stosowną tabliczką jest wewnątrz jest całkowicie wypróchniały od podstawy do wierzchołka (rozległy ubytek kominowy).

pomiar obwodu pomnikowej lipy krymskiejpomiar obwodu lipy Witosław

Przyszowice - dziupla w pomnikowej lipie Witosławpień pomnikowej lipy krymskiej Witosław

W odległym o 6 km Chudowie rośnie niezwykła topola o nazwie „Tekla”, została opisana dokładnie w poprzednim artykule.

lj j