Nowe pomniki przyrody w założeniu parkowym zamku Książ (m. Wałbrzych, dolnośląskie).

zamek Książ

Rozległe założenie parkowe przylegające do zamku Książ (m. Wałbrzych, dolnośląskie) obfituje w liczne egzemplarze drzew egzotycznych jak i rodzimych gatunków o walorach pomnikowych. Niewiele z nich rzeczywiście objęto ochroną pomnikową, w zależności od sposobu określenia granic parkowych możemy tu naliczyć raptem trzy pomniki przyrody: cis pospolity „Bolko” oraz dwie aleje lipowe. Wprawdzie aleje to pomniki wieloobiektowe liczące łącznie ponad 500 drzew, ale przy bogactwie książańskiego starodrzewia to kropla w morzu potrzeb. Końcowy fragment alei lipowej mającej początek przy parkingu na tyłach Palmiarni można podziwiać w okolicach mauzoleum Hochbergów.

fragment alei lipowej przy mauzoleum Hochbergówpomnikowa aleja lipowa w pobliżu zamku Książ

Wspomniane wyżej mauzoleum zostało wzniesione w 1734 r. i pełniło wówczas rolę pawilonu letniego w centralnej części ogrodu. W 1883 r. budowla została przekształcona w mauzoleum rodowe rodziny Hochbergów, w tym celu pod pawilonem wykuto obszerną kryptę.

otoczenie mauzoleum Hochbergów

mauzoleum Hochbergów

W pobliżu mauzoleum znajduje się wspaniała brama parkowa z 1740 r. przegradzająca Aleję Rodziny Hochbergów.

brama parkowa na terenie kompleksu zamku Książ

Tuż za nią, po lewej stronie, rośnie wspaniały okaz buka pospolitego – jedno z 6 drzew powołanych do ochrony pomnikowej na drodze Uchwały nr XXXI/327/21 Rady Miejskiej Wałbrzycha z dnia 28 stycznia 2021 r.

pomnikowy buk przy bramie parkowej zimąpomnikowy buk przy bramie parkowej latem

Buk mierzy w obwodzie 453 cm (w uchwale 454 cm), wysokość drzewa ok. 30 metrów, stan zdrowotny – bardzo dobry.

pień pomnikowego buka na tle bramy parkowejpień pomnikowego buka przy bramie parkowej

Trzy pomnikowe drzewa: lipa drobnolistna, buk i świerk pospolity – rosną na łące w jednym rzędzie, 30 metrów na prawo od alei lipowej schodzącej z mauzoleum Hochbergów w kierunku zamku.

grupa trzech pomnikowych drzew przy alei lipowej

Najwyżej położona jest pomnikowa lipa o obwodzie pnia wynoszącym 410 cm.

pomnikowa lipa latempomnikowa lipa zimąpomnikowa lipa na tle mauzoleum Hochbergów

pomnikowa lipa o obwodzie 409 cmpień pomnikowej lipy

Pomiędzy lipą a świerkiem znajduje się pomnikowy buk o obwodzie 401 cm (w Uchwale 412 cm).

pomnikowy buk latem

pomnikowy buk na tle pomnikowego świerkapomnikowy buk obok pomnikowego świerkapień pomnikowego buka zimąpień pomnikowego buka i świerka

Ostatni w rzędzie pomnikowych okazów świerk pospolity posiada pień o obwodzie 405 cm (w Uchwale 417 cm), posiada typowy dla tego gatunku strzelisty pokrój z prawidłowo wykształconą koroną.

pomnpień pomnikowego buka i świerkaikowy świerk latempomnikowy świerk zimąpomnikowy świerk na tle parkowego stawupomnikowy świerk na tle pomnikowego bukapień pomnikowego świerka

Na skraju zadrzewienia parkowego, 50 m powyżej pomnikowej lipy, rośnie grab pospolity o obwodzie pnia wynoszącym 305 cm.

pomnikowy grab na skraju zadrzewienia parkowego zimąpomnikowy grab na skraju zadrzewienia parkowego latempomnikowy grab zimąpomnikowy grab latempień pomnikowego graba latempień pomnikowego graba zimą

Ostatni w zestawieniu pomnikowy okaz to dąb szypułkowy o obwodzie 320 cm rosnący przy parkowym stawie, w pobliżu parkingu przy stadninie.

pomnikowy dąb latempomnikowy dąb zimąpień pomnikowego dębu

Można polemizować z faktem, czy wybór drzew wybranych w Uchwale do objęcia ochroną parkową był całkowicie trafny – w parku o tak bogatym drzewostanie można odnaleźć dziesiątki innych okazów do uhonorowania ich statusem pomnika przyrody. Należy mieć nadzieję, że to nie ostatni akt prawa miejscowego ustanawiający pomniki przyrody na tym obszarze. Ważną sprawą jest również właściwe oznakowanie powołanych do ochrony obiektów – mimo upływu prawie dwóch lat od uprawomocnienia się Uchwały drzewa nie zostały w żaden sposób nacechowane. Chyba duże, uprzemysłowione miasto stać na wykonanie i powieszenie kilku tabliczek, tym bardziej że przez błędy proceduralne drzew nie wpisano do centralnego rejestru pomników przyrody, ani do RDOŚ.

Karczmiska – Dąb Władek z Zagrzęby (lubelskie).

Jeden z najgrubszych i najstarszych dębów szypułkowych Lubelszczyzny rośnie w miejscowości Karczmiska Pierwsze (siedziba gminy), wsi położonej w powiecie opolskim, przy drodze wojewódzkiej nr 824 (ok. 15 km od centrum Kazimierza Dolnego, 10 km od Opola Lubelskiego). Sędziwemu drzewu nadano w wyniku konkursu nazwę Dąb Władek z Zagrzęby, na cześć króla Władysława Łokietka. Drugi człon imienia pochodzi od nazwy Zagrzęba – takie miano dawniej posiadała zachodnia część Karczmisk. Aby trafić do dębu należy przy głównym skrzyżowaniu we wsi skręcić w ulicę Nadrzeczną i jechać nią ok. 1,5 km. Potężne drzewo rośnie po lewej stronie drogi, naprzeciw ściany lasu, w pobliżu posesji nr 103 i 107.

GPS N 51°13′58.2″ , E 21°58′22.6″

Pień dębu otoczono drewnianym płotem, obok ustawiono tablicę opisującą „Władka”. Według różnych pomiarów publikowany obwód „Władka” wynosi od 825 do nawet 882 cm, wysokość okazu 26 m, wiek 600 – 700 lat.

Drzewo mocno ucierpiało podczas burzy w sierpniu 2010 r. Wyłamał się wtedy jeden z dwóch głównych przewodników. po którym pozostał tylko kikut. Żyjący jeszcze konar odrastający od odłamanej części zabezpieczono drewnianą podporą.

Będąc w Karczmiskach warto odwiedzić dobrze utrzymany park o powierzchni ponad 3 ha, otaczający murowany dwór z I poł. XIX w. W drzewostanie parku godny uwagi jest platan klonolistny, klon polny oraz pomnikowy grab pospolity.