Zabytkowy park w Kobylanach (gm. Chorkówka, podkarpackie).

Kobylany to wieś położona na Pogórzu Jasielskim, w gminie Chorkówka (pow. krośnieński, podkarpackie), ok. 8 km na północ od Dukli i ok. 15 km od Krosna. Na liście tutejszych zabytków znajduje się kościół pw. Narodzenia Najświętszej Panny Marii z 1775 r. i dwór Sulimirskich, do którego przylega założenie parkowe. Według prof. Jerzego Pióreckiego („Ogrody i parki województwa krośnieńskiego”, Bolestraszyce 1998 r.) w parku znajduje się jedno z największych w dawnym województwie zgrupowań pomnikowych dębów, będących fragmentem najstarszej dąbrowy na Podkarpaciu. Już w 1962 r. najokazalsze egzemplarze dębów uzyskały status pomników przyrody, w 1981 r. do tego zacnego grona dołączyła lipa drobnolistna. Aktualny akt prawny, czyli Uchwała nr XLVI/282/14 Rady Gminy Chorkówka z dnia 16 maja 2014 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody na terenie gminy Chorkówka powołuje do ochrony pomnikowej pojedynczy okaz lipy drobnolistnej oraz grupę 8 dębów szypułkowych.

Zwiedzanie niewielkiego, ale niezwykle cennego pod względem dendrologicznym parku w Kobylanach najlepiej rozpocząć spod budynku ośrodka zdrowia, w jego okolicach rośnie najpiękniejszy okaz dębu – soliter o regularnej, symetrycznej koronie, stabilizowanej wiązaniem elastycznym.

GPS N 49°36’31.7″ , E 21°38’47.5″

Kobylany - otoczenie pomnikowego dębu o obwodzie 732 cmKobylany - dąb o obwodzie 732 cmKobylany - pomnikowy dąb o obwodzie 732 cmdąb o obwodzie 732 cm w parku w Kobylanach

Obwód pomnikowego okazu zmierzony w kwietniu 2023 r. wynosił 732 cm, wysokość drzewa 28 metrów, szacowany wiek ok. 300 lat.

park w Kobylanach - pień dębu o obwodzie 732 cmpark w Kobylanach - pomiar obwodu pomnikowego dębuwiązania linowe w koronie pomnikowego dębu w Kobylanach

Przy placu zabaw, obok altany, rośnie pomnikowa lipa drobnolistna o obwodzie 412 cm, wysokość drzewa 29 metrów.

park w Kobylanach - pomnikowa lipapark w Kobylanach - pień pomnikowej lipyKobylany - pień pomnikowej lipy

Alejką ze schodami prowadzącą w kierunku szkoły dostaniemy się w okolice drugiego, najgrubszego pomnikowego dębu.

obłamany pomnikowy dąb z parku w KobylanachKobylany - pień obłamanego dębu

Z górnej części zbocza nie widać jak mocno uszkodzony jest ten okaz – jeden z głównych przewodników uległ obłamaniu, pień o obwodzie 741 cm jest wewnątrz całkowicie pusty. Jeszcze w 2015 r. w publikacji „Drzewa Polski” jego stan był opisywany jako dobry.

obłamany dąb z parku w Kobylanachpark w Kobylanach - obłamany pomnikowy dąb

park w Kobylanach - pień obłamanego dębu

W południowo – wschodnim narożniku parku zlokalizowana jest grupa 5 pomnikowych okazów dębu szypułkowego o obwodach 490, 437, 380, 412, 280 cm.

park w Kobylanach - grupa pomnikowych dębów

grupa pomnikowych dębów w Kobylanachpark w Kobylanach - para pomnikowych dębówpomnikowy dąb w narożniku parku w Kobylanachpark w Kobylanach - jeden z pomnikowych dębówpnie pomnikowych dębów z parku w Kobylanachpark w Kobylanach - pnie pomnikowych dębówpark w Kobylanach - pnie pomnikowych dębówKobylany - pień pomnikowego dębu w południowej części parkuKobylany - pień pomnikowego dębu w narożniku parku

Ostatni pomnikowy dąb rośnie na skraju parku, tuż przy drodze gminnej. Posiada charakterystyczny pień o obwodzie 687 cm z ogromnym ubytkiem przesłoniętym drobną, zieloną siatką.

Kobylany - pomnikowy dąb z dużym ubytkiem w pniupomnikowy dąb na skraju parku w KobylanachKobylany - pień dębu z ogromną dziupląpark w Kobylanach - ogromny ubytek w pomnikowym dębieWspomniany wyżej prof. J. Piórecki z żalem opisuje park w Kobylanach: „Nowa sieć dróg i zabudowa niewielkiego ogrodu nie tylko całkowicie zniszczyła układ historyczny, ale także najstarszą dąbrowę na Podkarpaciu„. Ciekawe, jakie perełki dendrologiczne bezpowrotnie przepadły…

Pomnikowe dęby w Trzcinicy (gm. Jasło, podkarpackie).

Trzcinica to wieś granicząca z miastem Jasło (siedziba gminy) położona przy drodze krajowej nr 28 Jasło – Gorlice. Perełką architektoniczną Trzcinicy jest drewniany kościół z 1551 r. pod wezwaniem św. Doroty, wybudowany w stylu gotyckim z drewna jodłowego na dębowej podwalinie. Świątynia stoi w centrum miejscowości na niewielkim wzniesieniu i należy do najstarszych tego typu obiektów w Polsce.

kościół pw. św. Doroty w Trzcinicy

Pod koniec XVI w. od zachodu do kościoła dobudowano wieżę – dzwonnicę, która została otoczona w przyziemiu sobotami.

wieża - dzwonnica kościoła pw. św. Doroty w Trzcinicywejście do kościoła pw. św. Doroty w TrzcinicyNiewątpliwą ozdobą terenu przykościelnego są dwa pomnikowe dęby, otoczone ochroną pomnikową już od 1961 r. Zdrowszy egzemplarz o pięknej i szerokiej koronie widoczny jest doskonale z parkingu przy drodze prowadzącej przez wieś.

drewniany kościół pw. św. Doroty w Trzcinicyjeden z pomnikowych dębów w Trzcinicypomnikowy dąb o obwodzie 665 cm na terenie kościoła w Trzcinicy

pomnikowy dąb na terenie kościoła w Trzcinicy

Drzewo posiada zdrowy pień oznakowany stosowną tabliczką o obwodzie 665 cm (pomiar z kwietnia 2023 r.), wysokość okazu 28 metrów. W roku powołania na pomnik przyrody, czyli w 1961 r. dąb mierzył w obwodzie zaledwie 480 cm, w 2014 r. 640 cm – można obliczyć średni przyrost wynoszący nieco poniżej 3 cm obwodu/rok.

pień pomnikowego dębu o obwodzie 665 cm w Trzcinicypomiar obwodu pomnikowego dębu w Trzcinicy

W fatalnym stanie zdrowotnym znajduje się drugi z pomnikowych dębów, rosnący obok prezbiterium kościoła. Drzewo zostało całkowicie pozbawione korony prawdopodobnie w celu ochrony przed rozszczepieniem głównego pnia, ponadto dwa główne przewodniki spięto wiązaniami linowymi.

Trzcinica - usychający pomnikowy dąbusychający dąb na tyłach kościoła w Trzcinicywiązania w koronie pomnikowego dębu w Trzcinicy

Niestety, drzewo jest w ostatniej fazie zamierania, pień w dużej części pozbawiony jest kory, tylko nieliczne gałęzie są żywe. To przykład pomnikowego okazu, którego obwód z wiekiem maleje. W chwili powołania (1961 r.) dąb mierzył aż 740 cm, obecnie jego obwód wynosi 662 cm – to efekt odpadania kory i kurczenia się wyschniętych tkanek.

usychający pomnikowy dąb na tyłach kościoła w Trzcinicy