Zespół pałacowo – parkowy w Pilicy (pow. zawierciański, śląskie).

Pilica to niewielkie miasto położone w powiecie zawierciańskim (woj. śląskie), w środkowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W południowo – zachodniej części miasta ma swój początek rzeka Pilica – najdłuższy lewy dopływ Wisły. Listę pilickich zabytków zapełnia wiele interesujących obiektów, wśród nich wyróżnia zespół pałacowo – parkowy, składający się neorenesansowego pałacu otoczonego parkiem o powierzchni 10 ha. Założenie parkowe jako dzieło sztuki ogrodniczej już w 1932 r. uznano w całości za pomnik przyrody. Park jest ogólnie dostępny, wejście do niego znajduje się u zbiegu ulic Senatorskiej i Zamkowej, ok. 400 m od rynku.

 Wejście do parku w Pilicy

Tuż za brama wjazdową, po prawej stronie głównej alei, znajduje się ogłowiona lipa z przymocowaną do pnia czaszką, krzyżem i tablicą pamiątkową.Pilica - lipa z tablicą pamięciPark w Pilicy - tablica na lipie przy wejściu

Spacerując aleją w stronę pałacu mijamy po obu stronach leśną część parku, w której królują klony pospolite, jawory, lipy i graby.

Dolna część parku w Pilicy Leśna część parku w PilicyNa skraju rozległej polany droga rozdziela się na dwie równoległe aleje, tam też znajdziemy parę okazałych modrzewi.

Park w Pilicy - para okazałych modrzewi Para okazałych modrzewi w parku w Pilicy  Park w Pilicy - pnie okazałych modrzewi

Po skręceniu w lewo i przejściu kilkudziesięciu metrów trafimy na początek wspaniałej, czterorzędowej alei lipowej, będącej pozostałością po barokowej formie parku. Niektóre lipy w szpalerach osiągnęły imponujące rozmiary, na innych czas i choroby odcisnęły swoje piętno – widoczne są guzy, zgrubienia, ubytki w pniach – co czyni je nie mniej interesujące.

 Alejka poprowadzona wzdłuż polany parkowej w Pilicy

 Park w Pilicy - szpalery lipowe

Park w Pilicy - pień ogromnej lipy

Park w Pilicy - aleja czterorzędowa

Park w Pilicy - guzowata lipa Park w Pilicy - lipa o nietypowym pokrojuGórna część alei czterorzędowej

Na końcu alei lipowej znajduje się perełka dendrologiczna – buk pospolity w odmianie Pendula (zwisającej).

Park w Pilicy - buk w odmianie PendulaBuk w odmianie zwisającej widziany od strony fontannyPark w Pilicy - pień buka w odmianie Pendula

Wreszcie możemy się przyjrzeć się bryle pałacu. Jego historia sięga 1610 r. kiedy to Wojciech Padniewski wybudował zamek. Kolejny właściciel – Stanisław Warszycki – otoczył w 1651 r. warownię murami i bastionami. W XVIII w. przebudowano zamek na barokową rezydencję, obecny wygląd pałac uzyskał po 1876 r. – wtedy to Leon Epstein zmodernizował pałac , przebudował park na modny wówczas styl angielski i urządził ogrody z oranżeriami.

 Klon pospolity przy pałacu w PilicyŻywotnik przed pałacem w Pilicy

Na lewo od pałacu, przy południowym skrzydle, rośnie najokazalsze drzew w pilickim parku – potężna lipa szerokolistna zwana Lipą (królowej) Elżbiety – o obwodzie 702 cm i wysokości 26 metrów.

Lipa Elżbiety przy pałacu w PilicyPień Lipy Elżbiety

Poniżej pałacu znajduje się fontanna, a przy niej dwa ciekawie uformowane cisy pospolite.

Formowane cisy przy fontannie

Park w Pilicy - para formowanych cisów

Ostatnie spojrzenie na pałac i rosnące przy nim drzewa i wracamy wzdłuż drugiej alei czterorzędowej.

Zespół Pałacowo - Parkowy w PilicySzpalery lipowe w północnej części parku w Pilicy Aleja czterorzędowa w północnej części parkuwyjątkowo guzowata lipa w parku w Pilicy

Pomnikowe drzewa w Smoleniu (gm. Pilica, śląskie).

Smoleń to niewielka wieś jurajska położona wzdłuż drogi 794, ok. 4 km na południe od miasta Pilica (siedziby gminy), w powiecie zawierciańskim, w województwie śląskim. Nad miejscowością górują ruiny średniowiecznego zamku Pilcza, znajdującego się na terenie rezerwatu przyrody Smoleń.

Zamek Pilcza górujący na Smoleniem

Wejście na teren warowni jest płatne, kasa biletowa znajduje się przy parkingu poniżej zamku, na skraju rozległej polany z miejscem do odpoczynku i biwakowania. Krawędzią polany biegnie aleja wielogatunkowa, chroniona jako pomnik przyrody ożywionej.

1. Smoleń - początek pomnikowej alei2. Smoleń - dolna część pomnikowej alei3. Smoleń - początek pomnikowej alei wielogatunkowej4. Smoleń - pomnikowa aleja wielogatunkowa

Pierwotnie aleja liczyła 18 drzew (lipy, jesiony, jawory), po zniesieniu ochrony w 2020 r. z jednego egzemplarza ochronie podlega 17 okazów.

5. Smoleń - pomnikowa aleja wielogatunkowa6. Smoleń - pomnikowa aleja wielogatunkowa7. Smoleń - pomnikowa aleja wielogatunkowa8. Smoleń - środkowa część alei wielogatunkowej

Obwody poszczególnych okazów w alei mieszczą się w przedziale 245 – 355 cm, wysokość drzew 18 – 22 metry. Podstawą prawną do ochrony pomnikowej jest Rozporządzenie nr 2/96 Wojewody Katowickiego z dnia 02.01.1996 r.

9. Smoleń - środkowa część alei wielogatunkowej10. Smoleń - końcowa część alei wielogatunkowej11. Smoleń - końcowa część alei wielogatunkowej

Rezerwat przyrody Smoleń posiada powierzchnię 4,32 ha; obejmuje wzgórze o wysokości 486 m n.p.m. zbudowane z wapieni jurajskich, którego zbocza porośnięte są lasem bukowo-grabowo-modrzewiowym z przewagą buczyny sudeckiej. Rezerwat ma charakter ścisły, dlatego poruszanie się po jego terenie dopuszczone jest wyłącznie trasą wyznaczonej ścieżki przyrodniczo – edukacyjnej, w postaci zamkniętej pętli okrążający całą Górę Zamkową. Trasa jest jednokierunkowa (zaczyna się na końcu pomnikowej alei), ale nie wszyscy potrafią czytać ustawione kierunkowskazy. Po drodze ustawiono liczne tablice z treścią  przybliżającą florę i faunę rezerwatu oraz historię rozbudowy i rewitalizacji zamku.

rezerwat Smoleń - tablica dydaktyczna

Na teren zamku Pilcza dostajemy się przez gotycką bramę, tuż za nią znajdują się schody prowadzące na mury, z których można podziwiać podzamcze wschodnie i ograniczone widoki na okolicę.

brama wjazdowa do zamku w Smoleniu

Jednak najpiękniejsza panorama roztacza się z zamkowej wieży, będącej najstarszą częścią warowni.

Smoleń - zamek Pilczawieża zamku Pilcza w Smoleniuwidok z wieży zamku Pilcza

Z zamkowej wieży dostrzec można pozostałe pomniki przyrody ożywionej w Smoleniu – jesion wyniosły i lipę drobnolistną, której korona jest widoczną w prawym dolnym narożniku poniższego zdjęcia.

Smoleń - okazały jesion

Schodząc z polany poniżej zamku kierujemy się w prawo, mijamy posesję nr 62 spod której widoczna jest już pomnikowa lipa (od parkingu do lipy jest ok. 150 m).

Smoleń - pomnikowa lipa

Drzewo charakteryzuje się kulistą koroną, posiada pień mierzący na wysokości pierśnicy 531 cm, wysokość okazu – 15 metrów.

Smoleń - pomnikowa lipa drobnolistnaSmoleń - pień pomnikowej lipy z widoczną tabliczkąSmoleń - pień pomnikowej lipy

Na prawo od pomnikowej lipy rósł pomnikowy jesion o obwodzie 421 cm, który został obłamany przez wichurę w 2011 r. Jesion o podobnym obwodzie rośnie w pasie drogowym 40 metrów od pomnikowej lipy.

pomnikowa lipa i jesion na skraju wsi SmoleńSmoleń - pomnikowy jesionSmoleń - pień pomnikowego jesionu

W Smoleniu ochroną pomnikową objęto również kilka wapiennych ostańców. W pobliskim mieście Pilica zachował się rozległy park przypałacowy ze wspaniałymi okazami lip. Więcej o nim w następnym artykule.