Zespół pałacowo – parkowy w Wiśniowej (pow. strzyżowski, podkarpackie).

Historia parku w Wiśniowej sięga XVI w., w późniejszych wiekach był kilkukrotnie przekomponowywany, zgodnie z panującą w danym czasie modą (relikty dawnych założeń ogrodowych można dostrzec w terenie). Obecnie największy obszar zajmuje park krajobrazowy w stylu angielskim z przełomu XVIII – XIX w., przepięknie zrewitalizowany, nieogrodzony – tym samym swobodnie dostępny do zwiedzania. Zmotoryzowani mogą zostawić pojazd na sporym parkingu poniżej kościoła (N 49°52’06.1″ , E 21°38’46.0″), stąd już tylko kilka kroków dzieli nas od czarującego fragmentu świata pełnego pomnikowych drzew (w tym słynnego „Józefa”), uroczych alejek, zabytkowych budowli.

Wiśniowa - plan założenia pałacowo - parkowego

Po wejściu do parku spacerujemy w górę aleją wysadzaną grabami. Po lewej stronie ujrzymy majestatyczną sylwetkę ogromnej, pomnikowej lipy drobnolistnej. To najgrubsze drzewo w założeniu parkowym i choć powstało ewidentnie ze zrośnięcia dwóch mniejszych okazów to można je traktować jako jednopniowe, bowiem rozgałęzia się na wysokości ponad 2,5 metra, czyli powyżej pierśnicy (130 cm).                                                                                                                                                          park w Wiśniowej - aleja grabowa

park w Wiśniowej - pomnikowa lipa

Wiśniowa - pomnikowa lipa

park w Wiśniowej - pomnikowa lipa drobnolistna

park w Wiśniowej - pomnikowa lipa na tle kościoła

Obwód pomnikowej lipy zmierzony w kwietniu 2023 r. wynosił  830 cm, wysokość drzewa 30 metrów. Niestety, lipa w miejscu łączenia jest w znacznym stopniu wypróchniała i grozi jej rozszczepienie.

park w Wiśniowej - pień pomnikowej lipy na tle kościołapark w Wiśniowej - pień pomnikowej lipy drobnolistnej

Wędrujemy w górę na skraj parku, by przejść się chociaż fragmentem tzw. nowej alei grabowej. Aleja szczególnego uroku nabiera w porze jesieni, niemniej zrobiła na autorze tego artykułu olbrzymie wrażenie nawet wczesną wiosną.

Park w Wiśniowej - nowa aleja grabowa

Z aleją grabową sąsiaduje neoromańska kaplica grobowa z końca XIX. Zabytkowa budowla wykonana została z cegły i piaskowca, w jej podziemnej części znajduje się krypta członków rodu Mycielskich.

Wiśniowa - kaplica grobowa rodu Mycielskich

Poniżej kaplicy, w grupie trzech wiekowych dębów, rośnie słynny dąb szypułkowy „Józef” – Drzewo Roku 2016 i Europejskie Drzewo Roku 2017.

otoczenie dębu Józef z Wiśniowej

Najsłynniejszy pomnikowy dąb z Wiśniowej mierzy w obwodzie 690 cm, wysokość okazu 30 metrów, wiek wg. C. Pacyniaka – 455 lat. Drzewo to zostało dokładnie opisane w poprzednim wpisie, zapraszam do lektury artykułu „Dąb Józef z Wiśniowej„.

pomnikowy dąb Józef z Wiśniowej

Pomiędzy dwoma pomnikowymi dębami znajduje się niewielki pagórek kryjący piwnicę lodową. W jej wnętrzu przechowywano niegdyś lód pozyskiwany z pobliskich stawów.

park w Wiśniowej - piwnica lodowa

Obok lodowni rośnie egzemplarz dębu szypułkowego chroniony w formie pomnika przyrody już od 1954 roku. Od strony zachodniej dolny fragment pnia pozbawiony jest znacznego fragmentu kory, ubytek zainfekował grzyb powodujący postępujące wypróchnienie.

park w Wiśniowej - pomnikowy dąb obok Józefapark w Wiśniowej - pomnikowy dąb obok piwnicy lodowej

park w Wiśniowej - pomnikowy dąb obok piwnicy lodowej

Pień o obwodzie 635 cm (w rejestrze GDOŚ 657 cm – pewnie zmierzono nieprawidłowo od strony wschodniej lub ubytek się powiększa) oznakowano jakoś wyjątkowo nisko typową tabliczką; wysokość drzewa 30 metrów, wiek wg. C. Pacyniaka to 360 lat.

park w Wiśniowej - pień pomnikowego dębu obok piwnicy lodowej

park w Wiśniowej - pomiar obwodu pomnikowego dębu obok Józefa

Poniżej, na porośniętym trawą fragmencie parku pomiędzy opisaną wyżej lipą i dębem, rosną dwa niewielkie drzewka, przy których znajdują się nagrobki psa i kota. Czytelna jest płyta upamiętniająca psa o treści:

„NAJPIĘKNIEJSZY PIES
PANIEN MYCIELSKICH
NAJWIERNIEJSZY TOWARZYSZ
FRED
14.VIII.1893 . 24.I.1904″

fragment parku w Wiśniowej

park w Wiśniowej - nagrobek psa i kotapark w Wiśniowej - nagrobek psa

Schodzimy w dolną część założenia parkowego, mijamy starą aleję grabową i na krawędzi skarpy odnajdujemy charakterystyczny okaz pomnikowego dębu z rozległą dziuplą.

park w Wiśniowej - pomnikowy dąb niedaleko pałacu

park w Wiśniowej - pomnikowy dąb w pobliżu pałacu

Podobnie jak wszystkie pomnikowe okazy dębów został objęty ochroną w 1954 r., jego obwód wynosi 679 cm. Rozległy ubytek powstał prawdopodobnie po wypróchnieniu listwy piorunowej.

park w Wiśniowej - pień pomnikowego dębu z potężną dziuplą

Przyszedł czas na przyjrzenie się budynkowi pałacu. Obecny wygląd zawdzięcza przebudowie dokonanej w latach 1871 – 1872, fasada parkowa przedstawia się dość skromnie, od południowej strony nad głównym wejściem do pałacu widoczny jest balkon podparty czterema kolumnami.

Wiśniowa - fasada pałacu od strony parkuWiśniowa - fasada pałacu od strony drogi

Dalsza trasa prowadzi wzdłuż budynków folwarcznych, przechodzimy przez budynek bramny i naszym oczom ukazuje się najgrubszy pomnikowy okaz dębu rosnący w Wiśniowej.

Wiśniowa - budynek folwarczny

Wiśniowa - pomnikowy dąb o obwodzie 770 cm

Drzewo rośnie na skarpie, powyżej drogi do kościoła, obok bloku mieszkalnego. Jego obwód wynosi 770 cm, wiek obliczony przez C. Pacyniaka to 454 lata.

Wiśniowa - najgrubszy z pomnikowych dębów o obwodzie 770 cm

Wiśniowa - pień pomnikowego dębu o obwodzie 770 cmWiśniowa - pień pomnikowego dębu na tle budynku folwarcznego

W pobliżu zlokalizowane są jeszcze dwa pomnikowe egzemplarze dębów szypułkowych o obwodach 499 i 578 cm.

Wiśniowa - trójka pomnikowych dębów o obwodach 770, 578, 499 cm.

Wiśniowa - pomnikowe dęby o obwodach 499 i 578 cmpomnikowe dęby z Wiśniowej o obwodach 599 i 578Wiśniowa - para pomnikowych dębów o obwodach 499 i 578

Wiśniowa - pień pomnikowego dębu o obwodzie 578 cmWiśniowa - pień dębu o obwodzie 499 cm

Na koniec warto jeszcze podejść w okolice kościoła, w jego otoczeniu rośnie jeden dębów papieskich – potomek słynnego, niestety przez głupotę ludzką martwego dębu „Chrobry”. Numerowane sadzonki (tu 137) zostały wyhodowane z żołędzi poświęconych przez papieża Jana Pawła II w 2004 r.

Wiśniowa - Dąb PapieskiWiśniowa - tablica przy Dębie Papieskim

Pomnikowa lipa przy kościele w Kroczycach (pow. zawierciański, śląskie).

Kroczyce to duża wieś (siedziba gminy) położona w powiecie zawierciańskim, w województwie śląskim. Zajmuje rozległą równinę u stóp najciekawszych fragmentów Wyżyny Krakowsko – Częstochowskiej, z m.in. malowniczą Górą Zborów. W centrum miejscowości, przy skrzyżowaniu drogi krajowej nr 78 z drogą wojewódzką 792 stoi kościół pw. św. Jacka i św. Marii Magdaleny z końca XIX w.

kościół w Kroczycach z pomnikową lipą

Obok kościoła, przy południowej wieży, rośnie okazała lipa drobnolistna. Drzewo to uzyskało status pomnika przyrody już w marcu 1954 r., obecnie obowiązująca podstawa prawna to Rozporządzenie nr 4/96 Wojewody Częstochowskiego z dnia 6 lutego 1996 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie uznania za pomnik przyrody.

pomnikowa lipa rosnąca przy kościele w Kroczycachpomnikowa lipa przy kościele w Kroczycach

Wiekowy egzemplarz cechuje się prostą sylwetką o wysokości 18 m i kulistą koroną zredukowaną od strony sąsiadującego z kościołem budynku.

Kroczyce - pomnikowa lipa

Kroczycka lipa posiada masywny pień o obwodzie 670 cm, szczególnie wydatny w odziomku i zwężający się ku górze.

Kroczyce - pień pomnikowej lipy

Do pnia przybito tablicę na której ujęto nieaktualne już rozmiary drzewa oraz znacznie zawyżony wiek okazu – 500 lat. Lipy o podobnym obwodzie liczą ok. 300 lat.

pień pomnikowej lipy z Kroczycpień pomnikowej lipy w Kroczycach

Kroczyce - tablica na pomnikowej lipie

Od strony budynku wnętrze pnia odsłania rozległy ubytek, który w przyszłości może zagrozić statyce drzewa.

Kroczyce - ubytek w pniu pomnikowej lipy

W pobliżu Kroczyc, ale już w gminie Włodowice, znajdują się dwa interesujące pomniki przyrody nieożywionej: „Skały Rzędkowickie” oraz „Zespół źródeł w Zdowie”. Zostaną one dokładnie opisane w kolejnych artykułach.