Pomnikowe drzewa w Bąkowie (gm. Warlubie, kujawsko – pomorskie).

Bąkowo to niewielka miejscowość granicząca od strony południowo-zachodniej z Warlubiem, siedzibą gminy (pow. świecki, kujawsko – pomorskie). Nawet w gronie miłośników sędziwych drzew to mało znana wieś (trzeba przyznać szczerze gmina niewiele robi by to zmienić), a przecież powinny się tu przewijać tłumy turystów, w Bąkowie bowiem znajduje się najstarszy w Polsce żywy dąb szypułkowy. 730 – letni „Jan Kazimierz” rośnie tutaj w towarzystwie czterech innych wiekowych okazów Quercus robur, cała grupa nazywana jest „Bąkowskimi Dębami” i stanowi jedno z najpiękniejszych zgrupowań pomnikowych dębów nie tylko w skali regionu, ale i całego kraju. Wspomniany wyżej „Jan Kazimierz” mierzy w obwodzie aż 989 cm (zmierzony na wysokości 30 cm) i został opisany dokładnie w poprzednim artykule.

GPS N 53°34′13.6″, E 18°36′58.6″

Jan Kazimierz - najstarszy dąb w Polsce

pomiar obwodu Jana Kazimierza na wysokości 30 cm nad gruntem

Ponad 8 metrów w obwodzie mierzy dąb rosnący w parze z drugim pomnikowym egzemplarzem, rośnie ok. 140 m na północ od „Jana Kazimierza”, na lewo od szosy w kierunku Warlubia.

GPS N 53°34′18.4″, E 18°36′58.1″

Bąkowo - para pomnikowych dębów

para pomnikowych dębów z Bąkowa

Dokładny pomiar obwodu wykonany w październiku 2023 r. dał wynik 828 cm, wysokość drzewa 18 metrów, szacunkowy wiek to ok. 500 lat.

para pomnikowych okazów z grupy Bąkowskich DębówBąkowo - pień pomnikowego dębu o obwodzie 828 cm

Drugi w parze dąb posiada pień o obwodzie 627 cm, wysokość okazu to 23 metry, na wysokości 5 – 6 metrów znajdują się rozległe rany po wyłamanych konarach.

pnie pary pomnikowych dębów z BąkowaBąkowo - pień pomnikowego dębu o obwodzie 627 cm

W polu, po drugiej stronie szosy do Warlubia, znajduje się piękny, soliterowy okaz dębu szypułkowego. Ten pomnik przyrody mierzy w obwodzie 625 cm, a jego wysokość to 24 metry.

GPS N 53°34′19.9″, E 18°37′01.5″

pomnikowy okaz dębu o obwodzie 625 cm z Bąkowa

pomnikowy dąb o obwodzie 625 cm z BąkowaBąkowo - dąb o obwodzie 625 cmBąkowo - pomnikowy dąb o obwodzie 625 cmBąkowo - pień dębu o obwodzie 625 cm

Ostatni z grupy „Bąkowskich Dębów” rośnie w polu, naprzeciw „Jana Kazimierza”, przy drodze prowadzącej do Bzowa.

GPS N 53°34′14.1″, E 18°37′02.7″

jeden z Bąkowskich Dębów o obwodzie 767 cmBąkowo - pomnikowy dąb o obwodzie 767 cm

Podobnie jak „Jan Kazimierz”, ten okaz został również otoczony płotem, by zapobiec zaorywaniu jego korzeni. Obwód tego kolosa wynosi 767 cm, jego wysokość to 25 metrów, szacunkowy wiek – ok. 400 lat.

Bąkowo - pomiar dębu o obwodzie 767 cmBąkowo - pień dębu o obwodzie 767 cmpień pomnikowego dębu o obwodzie 767 cm

Starsze zdjęcia „Bąkowskich Dębów” można obejrzeć w artykule z 2015 r., więcej aktualnych zdjęć na blogu Pawła Lenarta, w artykułach 1, 2, 3.

Opisana wyżej niezwykle cenna grupa pomnikowych dębów nie kończy listy pomnikowych drzew w Bąkowie. Pozostałe okazy zlokalizowane są 3,5 hektarowym parku w stylu angielskim z 1 poł. XIX w. otaczającym zabytkowy pałac, użytkowany obecnie jako Dom Dziecka. W drzewostanie parkowym króluje pomnikowy okaz dębu szypułkowego, rosnący niedaleko południowej ściany pałacu.

GPS N 53°34′11.1″, E 18°36′49.1″

dąb imienia Janusza Dzięcioła z Bąkowa

pomnikowy dąb im. Janusza Dzięcioła z Bąkowa

Drzewo zostało nazwane imieniem Janusza Dzięcioła – zwycięzcy pierwszej polskiej edycji Big Brother, późniejszym posłem na Sejm VI i VII kadencji. Obwód pomnikowego dębu wynosi 512 cm, wysokość okazu 28 metrów, szacunkowy wiek (z tabliczki) – 350 lat.

pień dębu im. Janusza Dzięcioła z Bąkowatabliczki na pniu dębu im. Janusza Dzięcioła

Pomnikowym  drzewem o fantazyjnie uformowanej sylwetce jest buk pospolity w odmianie Pendula (zwisającej, płaczącej). Gałęzie tego buka zwisają do samej ziemi, tworząc wokół pnia naturalną altanę. Drzewo rośnie nad brzegiem stawu, na tyłach pałacu. Obwód pnia wynosi 361 cm, wysokość okazu 25 metrów.

GPS N 53°34′12.5″, E 18°36′47.1″

pomnikowy buk w odm. Pendula z BąkowaBąkowo - pień pomnikowego buka w odm. Pendula

Po drugim pomnikowym buku o obwodzie 295 cm pozostał tylko niewysoki pień, powoli ulegający rozkładowi.

pień po obłamanym pomnikowym buku

Na liście pomnikowych drzew zlokalizowanych w bąkowskim parku widnieje jeszcze lipa drobnolistna o obwodzie zaledwie 270 cm. Niestety, lipa nie została oznakowana tabliczką, a drzew o podobnym obwodzie jest kilka. O parku w Bąkowie pisał również Paweł Lenart na swoim blogu, zapraszam do lektury artykułu.

Jan Kazimierz z Bąkowa – najstarszy dąb w Polsce (gm. Warlubie, kujawsko – pomorskie).

Po śmierci 760 – letniego „Chrobrego” ze Szprotawki/Piotrowic na wskutek bezmyślnego podpalenia i powaleniu się „Bolesława” z Bagicza, któremu niesłusznie przypisywano wiek 800 lat, za najstarszy dąb szypułkowy w Polsce należy uznać okaz o nazwie „Jan Kazimierz” z Bąkowa (gm. Warlubie, pow. świecki, kujawsko – pomorskie). Taki wniosek można wyciągnąć po przestudiowaniu kultowej dla miłośników sędziwych drzew publikacji Cezarego Pacyniaka „Najstarsze drzewa w Polsce”, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa 1992 r. „Jan Kazimierz” rośnie w sąsiedztwie czterech innych potężnych egzemplarzy Quercus robur, które razem nazywane są „Bąkowskimi Dębami” – odwiedziłem je i opisałem w 2015 r. W tamtym roku miałem przyjemność powtórnie odwiedzić okolice Warlubia, poniższe zdjęcia prezentują stan „Jana Kazimierza” z października 2023 r.

dąb Jan Kazimierz - najstarszy w Polsce

pomnikowy dąb Jan Kazimierz w gminie Warlubie

pomnikowy dąb Jan Kazimierz

Najstarszy (żywy) dąb szypułkowy w Polsce rośnie 10 m od drogi Warlubie – Rulewo, po jej prawej (zachodniej) stronie, tuż przy skrzyżowaniu drogi do wsi Bzowo.

GPS N 53°34′13.6″, E 18°36′58.6″

pomnikowy dąb Jan Kazimierz z BąkowaJan Kazimierz - najstarszy dąb w Polscedąb Jan Kazimierz przy drodze Warlubie - Rulewodąb Jan Kazimierz z Bąkowadąb Jan Kazimierz

Najstarszy polski dąb został otoczony prymitywnym płotem; ograniczony przez ogrodzenie teren pokrywa się z grubsza z rzutem korony „Jana Kazimierza”. Postawienie płotu ma zapobiec zaorywaniu jego korzeni.

płot otaczający dąb Jan Kazimierz

Opisywany okaz uzyskał status pomnika przyrody już w maju 1956 r. Mierzył on wtedy 827 cm. Obecnie obowiązujący akt prawny utrzymujący ochronę pomnikową to Rozporządzenie nr 11/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 1 lipca 1991 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody tworów przyrody na terenie województwa bydgoskiego. W tym dokumencie podano jego obwód wynoszący 940 cm.

pień pomnikowego dębu Jan Kazimierzpień dębu Jan Kazimierz

Ogromna dziupla oraz nietypowy kształt pnia (liczne guzy i narośla) najstarszego dębu nie ułatwiają pomiaru jego obwodu. Pomiar wykonany zgodnie zasadami dendrometrii na wysokości 30 cm powyżej poziomu gruntu dał wynik 989 cm.

pomiar obwodu Jana Kazimierza na wysokości 30 cm

pomiar obwodu Jana Kazimierza na wysokości 30 cm nad gruntem

Dokonano również pomiaru obwodu pnia na standardowej wysokości 130 cm – wynik 1057 cm jest imponujący, jednak nie można go uznać za prawidłowy.

pomiar obwodu Jana Kazimierza na wysokości pierśnicy

730 – letni dąb musi cierpieć na choroby wieku starczego – jego pień wewnątrz jest całkowicie wypróchniały, a od strony zachodniej znajduje się potężny ubytek sięgający wysokości kilku metrów.

ogromna dziupla w pniu dębu Jan Kazimierzdziupla w pniu dębu Jan Kazimierz

Wierzchołkowa, niegdyś wyłamana część drzewa to suchy kikut z widocznym wewnątrz brunatnym murszem.

uschnięty kikut wierzchołkowej części Jana Kazimierzawierzchołkowy kikut dębu Jan Kazimierz

„Jan Kazimierz” stanowi siedlisko pasożytniczego grzyba ozorka dębowego powodującego brunatną zgniliznę drewna.

owocnik ozorka dębowego na Janie Kazimierzuozorek dębowy na Janie Kazimierzu

Przy tych wszystkich wymienionych wyżej mankamentach można się zdziwić, że sędziwy dąb rodzi jeszcze zdrowe i dorodne żołędzie.

żołędzie na dębie Jan Kazimierz

Tabliczka z godłem i napisem „Pomnik Przyrody” to jedyne oznakowanie najstarszego dębu w Polsce. Próżno szukać jakichkolwiek drogowskazów, tablic informacyjnych, miejsca parkingowego czy monitoringu. Wygląda na to, że gmina Warlubie w żaden sposób nie jest zainteresowana promocją tego drzewa, czy też całej grupy „Bąkowskich Dębów”.

tabliczka na dębie Jan Kazimierz„Jana Kazimierza” wspaniale opisał Paweł Lenart na swoim blogu – zapraszam do lektury artykułu: „Dęby Bąkowskie cz. 1/3. Pomnikowy dąb szypułkowy “Jan Kazimierz II”. Najstarszy żywy dąb w kraju„.