Diabelski Kamień w Kurozwękach (gm. Staszów, świętokrzyskie).

Kurozwęki to dawne miasteczko, a obecnie wieś, położona w gminie Staszów (woj. świętokrzyskie), w połowie drogi pomiędzy Staszowem a Szydłowem. Miejscowość jest bogata w interesujące zabytki architektoniczne, nie brakuje tu również unikalnych pomników przyrody: grupy pięciu okazałych modrzewi europejskich oraz trzech dwustuletnich platanów klonolistnych. Pomniki przyrody nieożywionej reprezentuje głaz narzutowy o nazwie Diabelski Kamień, leżący naprzeciw cmentarza przy ul. Kościelnej, przy murze DPS -u. W pobliżu miejsca jego lokalizacji ustawiono tablicę oraz drogowskaz.

GPS N 50°35’33.2″ , E 21°05’58.9″

Kurozwęki - tablica i drogowskaz do Diabelskiego Kamienia.Kurozwęki - otoczenie Kamienia Diabelskiegopomnik przyrody - Diabelski Kamień w Kurozwękach.

Opisywany głaz posiada status pomnika przyrody nieożywionej na mocy Rozporządzenie Nr 6 Wojewody Tarnobrzeskiego z dn. 28.06.1991 r. w sprawie uznania tworów przyrody za pomniki przyrody. Jak każdy inny głaz narzutowy został przywleczony ze Skandynawii przez lodowiec.

Kurozwęki - Diabelski Kamień.

Wymiary pomnikowego eratyku to: długość 3,3 m; wysokość 1,7 m; szerokość 3,3 m; obwód wynosi ok. 9 m. Materiałem budującym głaz jest granit.

Kamień Diabelski w Kurozwękach

Nazwa głazu – Diabelski Kamień – nawiązuje do typowej dla tego typu obiektów legendy: Niezadowolony z budowy pobliskiego kościoła diabeł rzucał z Łysej Góry ogromne skały, chcąc zniszczyć świątynię. Na szczęście chybił celu, a jeden z zachowanych kamieni to właśnie bohater dzisiejszego artykułu.

tablica przy Kamieniu Diabelskim w Kurozwękach.głaz narzutowy - Diabelski Kamień w Kurozwękachzbliżenie Kamienia Diabelskiego

Obok głazu ustawiono pręt zbrojeniowy z przymocowaną do niego tabliczką „Pomnik Przyrody”.

tabliczka przy Diabelskim Kamieniu w Kurozwękach

Teren wokół głazu bywa okropnie zarośnięty sięgającymi do pasa pokrzywami, z tego tytułu autor tego wpisu nie zdecydował się odwiedzić znajdującego się niżej „Źródła Pod Diabelskim Kamieniem”, chronionego w formie pomnika przyrody od maja 2021 r.

Łom pod kościołem Wszystkich Świętych w Szydłowie (pow. staszowski, świętokrzyskie).

Położony w południowo – wschodniej części województwa świętokrzyskiego niewielki Szydłów (pow. staszowski) to niekwestionowana perełka architektoniczna regionu. Miasteczko otoczone dobrze zachowanymi murami obronnymi posiada liczne zabytki: kościół farny pw. Świętego Władysława z XIV w., zamek królewski z XIV wieku (przebudowany w XVI w.) oraz późnorenesansową synagogę z XVI w. – najstarszą w województwie i jedną z najstarszych w Polsce żydowskich bożnic.

1. Mapa atrakcji turystycznych Szydłowa2. Mury obronne Szydłowa3. Synagoga w Szydłowie

Naprzeciw Bramy Krakowskiej, u wylotu ulicy Kazimierza Wielkiego, znajduje się najstarszy zabytek Szydłowa – kościół pw. Wszystkich Świętych. W jego wnętrzu odkryto pozostałości gotyckiej polichromii figuralnej z ok. 1370 roku. W sezonie świątynia udostępniana jest do zwiedzania po zakupie biletu w Punkcie Informacji Turystycznej.

4. Brama Krakowska w Szydłowie5. Kościół pw. Wszystkich Świętych w Szydłowie

U podnóża kościoła, od strony południowo – zachodniej, znajduje się nieczynny kamieniołom eksploatujący niegdyś wapienie. Wejście na teren wyrobiska (i dużego placu zabaw) znajduje się od strony ul. Kieleckiej.

6. Początek pomnikowego łomu w Szydłowie7. Początkowy fragment pomnikowego łomu w Szydłowie

Atrakcją początkowej części odkrywki są dwa obiekty jaskiniowe o nazwie Grota Szydły I oraz Grota Szydły II – poszerzone przez człowieka szczeliny krasowe. Grota Szydły I jest prostopadłościenną komorą o rozmiarach 5 x 3,5 m i wysokości do 2,5 m, do której wprowadza sztuczny otwór, a Grota Szydły II jest komorą o długości do 6 m, szerokości około 2,5 m i wysokości do 3 m. Spoglądając na ścianę skalną przy wejściu do groty można zauważyć wyraźne nachylenie poszczególnych warstw sedymentacyjnych (tzw. wielkoskalowe warstwowanie przekątne).

8. Grota Zbója Szydło w Szydłowie9. Grota Zbója Szydło w SzydłowieW dalszej części stanowiska widoczne są ściany byłego łomu wapieni, powstałych w neogenie, ok. 10 mln lat temu (sarmat). Są to skały zbudowane z pokruszonych wapiennych fragmentów (głównie organicznych: plech glonów z grupy krasnorostów i kolonii mszywiołów) o wielkości najczęściej ziarnek piasku, które tworzą warstwy o zróżnicowanej zwięzłości – strukturalnie to piaskowce wapienne.

10. Szydłów - ściana pomnikowego łomu

11. Szydłów - ściana pomnikowego łomu

12. Szydłów - ściana pomnikowego łomu

Widoczny w odsłonięciu kompleks jest wyraźnie trójdzielny. W dolnej części odnajdujemy kompleks okruchowych wapieni masywnych, w których czasami możemy dostrzec ślady poziomego warstwowania. Wyżej leży potężny kompleks o miąższości (grubości) przekraczającej 10 m wapieni o bardzo wyraźnym wielkoskalowym przekątnym warstwowaniu.

13. Szydłów - ściana pomnikowego łomu19. Szydłów - ściana pomnikowego łomu14. Szydłów - ściana pomnikowego łomu15. Szydłów - ściana pomnikowego łomu 16. Szydłów - autor przed ścianą pomnikowego łomu17. Szydłów - ściana łomu z niewielką jaskinią w spągu

Widoczne w środkowej części ściany łomu skały zbudowane są na przemian z grubo- lub drobniej ziarnistego materiału. Z uwagi na różnicę wielkości ziaren w poszczególnych warstwach, jak i różny stopień ich cementacji, następuje zróżnicowanie w ich odporności na erozję fizyczną i chemiczną. W efekcie warstewki te ulegają „wypreparowaniu” w procesach wietrzenia, co ułatwia śledzenie poszczególnych warstw w obrębie dużego odsłonięcia.

18. Szydłów - ściana pomnikowego łomu

20. Szydłów - ściana pomnikowego łomu

W górnej partii odsłonięcia można dostrzec liczne zaburzenia uławicenia, które powstały w okresie, kiedy osad nie był jeszcze całkowicie scementowany i ulegał zaburzeniem o charakterze plastycznym.

21. Zaburzenia uławicenia w górnej części ściany pomnikowego łomu w Szydłowie

Opisywane wyrobisko jest od 02.10.1987 r. chronione w formie pomnika przyrody nieożywionej. Jego wymiary to: długość – 100 m, szerokość – 20 m, wysokość: 10 – 20 m.

22. Szydłów - ściana łomu w jego końcowej części23. Szydłów - końcowy fragment pomnikowego łomu

Na końcu pomnikowego łomu znajdują się schody, którymi dostaniemy się na ulicę Kazimierza Wielkiego.

24. Schody do ul. Kazimierza Wielkiego w Szydłowie