Dąb szypułkowy – nowy pomnik przyrody w Jeleniej Górze Czarne (dolnośląskie).

Mogło by się wydawać, że znalezienie pomnikowego drzewa rosnącego w mieście nie powinno sprawiać kłopotów. Wystarczy znać adres posesji przy której rośnie, względnie usytuowanie w danej części założenia parkowego. Gorzej gdy okaz rośnie na peryferiach miasta, w lesie poza szlakami turystycznymi, bądź ścieżkami spacerowymi. Czy zatem warto takie drzewa powoływać do ochrony pomnikowej? Jak najbardziej! Dąb szypułkowy będący tematem dzisiejszego artykułu to potężny egzemplarz, o obwodzie pnia większym od obecnie istniejących pomników przyrody ożywionej.

Jelenia Góra Czarne - autor obok pomnikowego dębu

Drzewo rośnie niedaleko granicy administracyjnej miasta Jeleniej Góry z gminą Podgórzyn, w dzielnicy Czarne, na skraju lasu, w zagłębieniu terenu pomiędzy wzgórzami Popiel i Żelaźniak. Aby do niego trafić należy się znaleźć na samym końcu ul. Czarnoleskiej i wędrować dalej utwardzoną drogą gruntową w kierunku południowym. Po ok. 300 m nasza trasa wspina się łagodnie w górę po krawędzi lasu, a gdy zacznie opadać należy skręcić łagodnie w prawo, w leśny dukt poprowadzony wzdłuż bezimiennego potoku. Po ok. 450 m dojdziemy w okolice mostku na strumieniu, pomnikowy dąb rośnie w pobliżu, na wyróżniającym się w terenie niewysokim wale ziemnym.

GPS N 50°51’36.2″ , E 15°45’05.2″

Jelenia Góra Czarne - pień pomnikowego dębu szypułkowego

Opisywany dąb choć piękny jest jednak wyjątkowo niefotogeniczny. Wokół niego pełno jest zarośli, młodych drzewek – wykonanie dalszego ujęcia nawet po sezonie wegetacyjnym jest bardzo trudne.

Jelenia Góra Czarne - pomnikowy dąb przesłonięty zaroślami

Bardzo pomocny w takich sytuacjach jest obiektyw szerokokątny typu rybie oko, którym były wykonywane cztery poniższe zdjęcia.

Jelenia Góra Czarne - pomnikowy dąb o obwodzie 557 cmpomnikowy dąb szypułkowy rosnący w Jeleniej Górze Czarne

Dąb uzyskał status pomnika przyrody na mocy Uchwały nr 681.LXX.2023 Rady Miejskiej Jeleniej Góry z dnia 27 września 2023 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody.

pomnikowy dąb rosnący w Jeleniej Górze Czarnepomnikowy dąb o obwodzie 557 cm rosnący w Jeleniej Górze Czarne

Obwód drzewa podany w Uchwale – 557 cm pokrywa się z pomiarami wykonanymi w lutym 2024 r. przez autora tego artykułu, wysokość dębu to 27 metrów, szacunkowy wiek to ok. 300 lat.

Jelenia Góra Czarne - autor na tle pnia pomnikowego dębuJelenia Góra Czarne - pień pomnikowego dębu

Stan zdrowotny drzewa należy uznać za bardzo dobry, bez widocznych ubytków, murszu czy też owocników grzybów pasożytniczych. Dąb posiada dość oryginalny pokrój – jego długi pień z niewielką ilością gałęzi w dole, rozdziela się w górze na kilkanaście konarów tworzących szeroką i gęstą koronę.

Jelenia Góra Czarne - korona pomnikowego dębu

Wracając w kierunku centrum Jeleniej Góry warto zajechać na ul. Strumykową 2 gdzie znajduje się Dwór Czarne. To zabytkowa budowla z 1559 r. otoczona fosą, czteroskrzydłowa z wewnętrznym dziedzińcem.

Dwór CzarneO pozostałych pomnikach przyrody w Jeleniej Górze można poczytać w artykule  „Pomniki przyrody w Jeleniej Górze„.

Park przy pałacu w Rulewie (gm. Warlubie, kujawsko – pomorskie).

Klasycystyczny pałac w Rulewie (gmina Warlubie, pow. świecki, kujawsko-pomorskie) został wzniesiony w 1865 r. na fundamentach starego dworu przez Rudolfa Gustava Theodora Maerckera. Po drugiej wojnie światowej w pałacu ulokowano PGR, a po przemianach gospodarczych w latach 90 – tych XX w. obiekt sprzedano prywatnej osobie. Od 2011 r. działa tu czterogwiazdkowy hotel Hanza Pałac Wellness & SPA.

Rulewo - hotel Hanza Pałacpałac w Rulewie

Budowlę otacza zabytkowy park w stylu angielskim o powierzchni ok. 8 ha z dwoma stawami i romantyczną grotą z koralowca. Ponad grotą znajduje się zacienione miejsce do odpoczynku, nieco dalej cmentarzyk rodowy rodziny von Maercker.

Rulewo - kamienna grota w parkuRulewo - miejsce odpoczynku na parkową grotąRulewo - cmentarzyk rodowy w parku

W drzewostanie parkowym przeważają rodzime gatunki liściaste, najstarsze, a tym samym najcenniejsze egzemplarze drzew mocą Rozporządzenia nr 13/97 Wojewody Bydgoskiego z dnia 14 kwietnia 1997 r. objęto ochroną w formie grupowego pomnika przyrody. W skład chronionej grupy weszły: cztery buki pospolite odmiany czerwonej o obwodach 267, 278, 340, 346 cm, trzy lipy drobnolistne o obwodach 345, 439, 462 cm, trzy dęby szypułkowe o obwodach 415, 420 i 610 cm, trzy klony zwyczajne o obwodach 284, 296, 326 cm, platan klonolistny o obwodzie 305 cm, wiąz szypułkowy o obwodzie 267 cm, świerk pospolity o obwodzie 315 cm, topola osika o obwodzie 420 cm. Nieco inaczej wygląda ta lista w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody, tu wymieniono: trzy buki pospolite o obwodzie 320, 346, 393 cm, dwie lipy drobnolistne o obwodach 437, 465 cm, pięć dębów szypułkowych o obwodach 434, 440, 474, 669, 396 cm, platan klonolistny o obwodzie 355 cm, świerk pospolity o obwodzie 311 cm i topolę osikę o obwodzie 468 cm. Mimo całego zamieszania w ewidencjach pomnikowych okazów zapraszam na spacer po zabytkowym parku, który rozpoczniemy od parkingu. Tutaj znajduje się liczące kilka egzemplarzy zgrupowanie pomnikowych drzew.

parking przy pałacu w Rulewie - zgrupowanie pomnikowych drzew

Pierwszym okazem w rzędzie jest piękny platan klonolistny, gatunek chętnie sadzony w parkach ze względu na szybki przyrost i charakterystycznie łuszczącą się korę.

Rulewo - platan w grupie pomnikowych okazówRulewo - pomnikowy platan na parkingupomnikowy platan z RulewaRulewo - pień pomnikowego platana

Obok platana rośnie dąb o pniu oplecionym gęsto bluszczem, kształt liści wskazuje że mamy do czynienia z dębem węgierskim.

Rulewo - dąb węgierskiRulewo - dąb węgierski na tle pałacu

Pomiar obwodu pnia wykonany w październiku 2023 r. dał wynik 450 cm, pod plątaniną pędów bluszczu można wypatrzeć typową dla pomników przyrody tabliczkę.

Rulewo - dąb węgierski na przypałacowym parkinguRulewo - pień pomnikowego dębu węgierskiegoRulewo - tabliczka na pomnikowym dębie węgierskim

Kolejnym „parkingowym” pomnikiem przyrody jest dąb szypułkowy, którego pień delikatnie opleciony bluszczem wyrasta na niewielkim wyniesieniu.

Pomnikowy dąb rosnący na parkingu przypałacowym w RulewieRulewo - pień pomnikowego dębu rosnącego na parkinguRulewo - pień pomnikowego dębu rosnącego na parkingu

Ostatnim drzewem w rzędzie pomnikowych okazów na parkingu jest buk pospolity w odmianie czerwonolistnej.

parking przy pałacu w Rulewie - pomnikowy buk pospolityparking przy pałacu w Rulewie - pień pomnikowego buka

Dwa uschnięte buki pospolite z tabliczkami „Pomnik Przyrody” rosną wzdłuż wschodniej granicy parku.

park w Rulewie - drugi uschnięty pomnikowy bukpark w Rulewie - uschnięty pomnikowy bukPark w Rulewie - pień uschniętego pomnikowego buka

Bliżej pałacu zlokalizowany jest żywy egzemplarz buka pospolitego w odmianie czerwonolistnej, jego stan zdrowotny wskazuje na postępujący stan zamierania.

park w Rulewie - pomnikowy bukpark w Rulewie - pomnikowy buk w odm. czerwonolistnejpark w Rulewie - pień pomnikowego buka

30 metrów na północ od buka znajduje się bardzo wysoki (ok. 38 metrów) okaz topoli. Pomiar obwodu pnia wykonany w październiku 2023 r. dał wynik 467 cm.

Rulewo - pomnikowa topolapomnikowa topola z RulewaRulewo - pień pomnikowej topoliW pobliżu topoli rośnie okaz klonu pospolitego o obwodzie 350 cm. W zasadzie nie wiadomo czy jest pomnikiem przyrody (patrz tekst wyżej), na pniu brakuje tabliczki, niemniej w pełni zasługuje na ochronę pomnikową.

park w Rulewie - okazały klon pospolitypark w Rulewie - pień okazałego klonu pospolitego

W zagłębieniu terenu poniżej topoli rośnie pomnikowy świerk (obwód 316 cm) i dąb szypułkowy.

park w Rulewie - pomnikowy świerk i dąb szypułkowypark w Rulewie - pomnikowy świerkpark w Rulewie - pień pomnikowego świerkapark w Rulewie - pomnikowy dąb szypułkowy rosnący obok świerka park w Rulewie - pomnikowy dąb szypułkowy przy świerkupark w Rulewie - pień pomnikowego dębu

W środkowej części parku, na skarpie z tyłu pałacu, króluje soliterowy okaz dębu szypułkowego. To najgrubsze drzewo w całym założeniu parkowym o obwodzie 668 cm.

park w Rulewie - soliterowy okaz dębuRulewo - najgrubsze drzewo w parkuRulewo - pomnikowy dąb o obwodzie 668 cm

Po jednym z okazałych buków który utracił status pomnika przyrody w 2016 r. pozostał tylko niewysoki pień, tzw. świadek. Buk mierzył w obwodzie 398 cm.Rulewo - pień po pomnikowym buku

W pobliżu, nad brzegiem stawu rośnie pomnikowy okaz dębu szypułkowego. Niestety, jego stan zdrowotny jest niezadowalający, przez całą długość pnia przebiega rozległa listwa piorunowa, w wielu miejscach od pnia odpada kora.

Rulewo - pomnikowy dąb rosnący nad brzegiem stawuRulewo - pień pomnikowego dębu rosnącego nad stawem

Przy alejce prowadzącej do groty rośnie pomnikowa lipa drobnolistna, drugi okaz lipy rośnie w pobliskim zadrzewieniu i jest całkowicie niewidoczny w sezonie wegetacyjnym.

Rulewo - pomnikowa lipa w pobliżu grotypark w Rulewie - pomnikowa lipa drobnolistnaRulewo - pień pierwszej pomnikowej lipypark w Rulewie - pomnikowa lipa przy alejce prowadzącej do grotyRulewo - pień drugiej pomnikowej lipy

2,5 kilometra od Rulewa, we wsi Bąkowo, rośnie najstarszy w Polsce okaz dębu szypułkowego o nazwie „Jan Kazimierz„. W jego sąsiedztwie można podziwiać jeszcze cztery inne olbrzymie pomnikowe dęby noszące razem miano „Bąkowskich Dębów„.