Pomnikowy dąb z Kosina (gm. Drezdenko, lubuskie).

Niewielka wieś Kosin – położona przy drodze nr 174 z Drezdenka do Krzyża Wielkopolskiego – jeszcze kilkanaście lat temu słynęła z fascynującego miasteczka westernowego. Można było tu odwiedzić biuro szeryfa, bank, saloon i inne budynki charakterystyczne dla Dzikiego Zachodu; prężnie działał też Ośrodek Turystyki i Rekreacji Jeździeckiej. W 2014 roku inwestycja zbankrutowała a pozostawiony bez opieki obiekt został zdewastowany i popada w coraz większą ruinę.

budynki w opuszczonym miasteczku westernowym w KosinieKosin - opuszczone miasteczko westernowe

Nikogo nie namawiam by wchodził na prywatny teren (a już kategorycznie odradzam zapuszczanie do walących się budynków), jednak na terenie dawnego miasteczka westernowego znajduje się perełka dendrologiczna dla której warto popełnić grzech. Mowa tu o wspaniałym okazie dębu którego rozłożysta korona widoczna jest z daleka, ale by zobaczyć masywny pień należy podejść pod samo drzewo.

Kosin - korona pomnikowego dębu

Drzewo rośnie obok białego, w miarę dobrze zachowanego budynku dworku, po jego prawej stronie.

GPS N 52°50′38.2″ , E 15°54′03.8″

Kosin - budynek w opuszczonym miasteczku westernowymKosin - sylwetka pomnikowego dębu

Dąb posiada status pomnika przyrody nadany mu mocą Uchwały nr XXXVII/320/05 Rady Miejskiej w Drezdenku z dnia 30 czerwca 2005 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Kosin - pomnikowy dąbpomnikowy dąb z Kosina

W Uchwale oraz w rejestrach pomników przyrody okaz figuruje jako dąb bezszypułkowy, jednak wygląd owoców oraz kształt liści nie pozostawia wątpliwości, że mamy do czynienia z dębem szypułkowym.

dąb w opuszczonym miasteczku westernowym w Kosinie

Pomnikowy egzemplarz z Kosina posiada zdrowy walcowaty, pień rozgałęziający się na wysokości ok. 5 metrów. W koronie można zauważyć niewielki posusz, a ogólny stan zdrowotny drzewa można uznać za bardzo dobry.

Kosin - pień pomnikowego dębupień pomnikowego dębu z Kosina

Pomiar obwodu na wysokości 130 cm dokonany pod koniec maja 2023 r. dał wynik 679 cm, wysokość okazu to imponujące 40 metrów, szacunkowy wiek – 350 do 400 lat.

pomiar obwodu pomnikowego dębu z Kosina

pomiar obwodu pomnikowego dębu

Egzemplarz dębu z Kosina jest najgrubszym drzewem w gminie Drezdenko posiadającym status pomnika przyrody.

Pomnikowy eratyk z Drezdenka (pow. strzelecko – drezdenecki, lubuskie).

Głazy narzutowe (inaczej eratyki, narzutniaki) to duże odłamki skalne wyrwane z podłoża i przetransportowane w plejstocenie na odległość wielu kilometrów przez lądolód skandynawski. Podczas wycofywania i topnienia lodowca były deponowane wraz z drobniejszym materiałem skalnym, żwirem, piaskiem i gliną. Eratyki były wykorzystywane przez człowieka już przed pięcioma tysiącami lat – budowano z nich m.in. megalityczne grobowce, kamienne kręgi. Najstarsze kościoły północnej i środkowej Polski murowano z wykorzystaniem obrabianych głazów narzutowych. Dość często eratyki wykorzystywane były i są nadal jako pomniki lub cokoły, na których eksponuje się pamiątkowe tablice lub inskrypcje. Taką też rolę przypisano ogromnemu głazowi w Drezdenku – mieście położonym na północno – wschodnim krańcu województwa lubuskiego – został on wydobyty w drugiej dekadzie XX w. podczas budowy drogi do Krzyża i z właściwą inskrypcją ustawiono go na początku owej drogi.

głaz w 1929 r.

zdjęcie pochodzi ze strony Niemieckiego Centrum Dokumentacji Historii Sztuki

Po drugiej wojnie światowej gdy region znalazł się w granicach Rzeczpospolitej, niemiecki napisy częściowo zatarto a w ich miejsce zamontowano tablicę upamiętniającą 1000-lecie Państwa Polskiego oraz 20-lecie Polski Ludowej. Z tych względów nazywany był/jest Kamieniem Tysiąclecia.

głaz po drugiej wojnie światowej

W 2023 r. na głazie nie było już tablicy, a eratyk jest jedynie pomnikiem przyrody dokumentującym dotarcie na ten obszar lodowca skandynawskiego.

pomnikowy eratyk z Drezdenka

Opisywany narzutniak stoi w północnej części miasta, na skrzyżowaniu ulic Niepodległości i 29 Stycznia (Wschodniej), niedaleko mostu nad Notecią, naprzeciw firmy Victaulic Polska Sp. z o.o.

GPS N 52°50′54.5″ , E 15°50′08.7″

pomnikowy głaz na skrzyżowaniu ulic Niepodległości i 29 stycznia w Drezdenkupomnikowy narzutniak z Drezdenka

pomnikowy głaz narzutowy na skrzyżowaniu ulic Niepodległości i 29 stycznia w DrezdenkuDrezdenko - pomnikowy eratyk

Status pomnika przyrody uzyskał już w 1966 r. na mocy Decyzji nr 86/66 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze z dnia 24 marca 1966 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody tworów przyrody ożywionej i nieożywionej. Obecnie obowiązującym aktem prawnym jest Rozporządzenie Nr 46 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

pomnikowy eratyk na skrzyżowaniu ulic Niepodległości i 29 stycznia w Drezdenku

Drezdenko - pomnikowy głaz

Pomnikowy narzutniak z Drezdenka mierzy w obwodzie 7,5 metra, wysokość głazu 4,0 metra, materiałem budującym jest różowo – szary granit, średnioziarnisty.

Drezdenko - pomnikowy głaz narzutowyDrezdenko - pomnikowy narzutniak

W odległości ok. 17 km od głazu z Drezdenka znajduje się inny pomnikowy eratyk o podobnych rozmiarach i zbliżonej historii. Obiekt zlokalizowany jest na skraju wsi Gardzko, w gminie Strzelce Krajeńskie i zostanie dokładnie opisany w kolejnym artykule.