Nowe pomniki przyrody w gminie Bolków (dolnośląskie).

Jeszcze do niedawna gmina miejsko – wiejska Bolków (pow. jaworski, dolnośląskie) nie posiadała na swoim terenie ani jednego pomnika przyrody. Ten niechlubny stan rzeczy zmieniła Uchwała nr XX/140/20 Rady Miejskiej w Bolkowie z dnia 30 czerwca 2020 r. nadająca status pomnika przyrody kasztanowcowi zwyczajnemu w unikalnej odmianie Laciniata (więcej o nim w artykule „Pomnikowy kasztanowiec z Bolkowa„). Równe trzy lata trzeba było czekać, by Rada Miasta Bolków Uchwałą nr LVI/406/23 z dnia 30 czerwca 2023 r. objęła ochroną pomnikową kolejne drzewo. Tym wybrańcem okazał się dąb szypułkowy rosnący obok boiska, na tyłach Szkoły Podstawowej w Lipie (Lipa 69, naprzeciw kościoła parafialnego).

GPS N 50°58′15.4″ , E 16°01′11.0″

Lipa Jaworska - pomnikowy dąb zimąLipa Jaworska - pomnikowy dąb latem

Na mocy cytowanej wyżej Uchwały pomnikowy dąb uzyskał oficjalną nazwę „Lipowiak z Krainy Wygasłych Wulkanów„.

pomnikowy dąb w Lipie Jaworskiej zimąpomnikowy dąb w Lipie Jaworskiej latem

Obwód pomnikowego okazu podany w Uchwale – 516 cm pokrywa się z grubsza z pomiarami wykonanymi przez autora – 525 cm. Wysokość drzewa to ok. 30 metrów, szacunkowy wiek ok. 250 – 300 lat.

Lipa Jaworska - pień pomnikowego dębu zimąpień pomnikowego dębu ze wsi Lipa JaworskaLipa Jaworska - pomiar obwodu pomnikowego dębupień pomnikowego dębu na tle boiska szkolnego w LipieLipa Jaworska - pień pomnikowego dębu latem

Kondycję zdrowotną opisywanego drzewa należy uznać za bardzo dobrą – korona dębu charakteryzuje się nieznacznym posuszem, na pniu brak jest widocznych ubytków i owocników grzybów pasożytniczych. W ostatnim czasie okaz przechodził zabiegi pielęgnacyjne, widoczne są ślady po cięciach sanitarnych.

pomnikowy dąb w Lipie - ślady po cięciach sanitarnych

Warto również zwrócić uwagę na okazały jesion wyniosły rosnący również na terenie otaczającym boisko szkolne, w szpalerze drzew przy placu zabaw.

Lipa Jaworska - okazały jesion przy boisku szkolnym

Wiosną 2024 r. status pomnika przyrody uzyskał jeszcze jeden dąb szypułkowy, któremu nadano nazwę Zbyszek. Aktem powołującym jest Uchwała nr LXIV/479/24 Rady Miejskiej w Bolkowie z dnia 26 marca 2024 r. Drzewo rośnie na skraju lasu, przy samej granicy administracyjnej miasta Bolków, w zagłębieniu terenu, tuż obok cieku wodnego o nazwie Dopływ spod Gorzanowic, ok. 2 km na północ od Zamku Bolków. Nie należy sugerować się lokalizacją podaną w Uchwale, w rzeczywistości drzewo rośnie ok. 200 m na północ od wskazanego punktu GPS, w zasadzie już na terenie wsi Gorzanowice.

GPS N 50°56′22.3″ , E 16°05′28.7″

korona dębu Zbyszek z Bolkowapień dębu Zbyszek z Bolkowa

Pomnikowy dąb rośnie na korzystnym stanowisku – obniżenie terenu osłania go częściowo od silnych wiatrów, a płynący obok strumień zaopatruje korzenie w niezbędną do życia wodę.

dąb Zbyszek o obwodzie 630 cm

dąb Zbyszek z Bolkowa

Obwód opisywanego drzewa wynosi 630 cm, wysokość ok. 28 metrów, szacunkowy wiek to ok. 300 – 350 lat.

pień pomnikowego dębu Zbyszek z Bolkowa

Stan zdrowotny drzewa należy uznać za zadowalający, na głównym rozwidleniu znajduje się kilka uschniętych konarów, niepokojący jest spory ubytek odziomku.

konary dębu Zbyszek

ubytek w odziomku dębu Zbyszek

Mimo powolnego tempa należy docenić działalność Rady Miejskiej mającej na celu powiększanie listy pomników przyrody w gminie Bolków. Jeszcze tyle cennych tworów czeka na status pomnika. Ze swojej strony proponuję powołać do ochrony pomnikowej m.in.: sędziwe lipy rosnące obok kościoła w Świnach, ogromny dąb przy moście w Sadach, czy też odsłonięcie law poduszkowych powyżej Orlenu w Bolkowie.

Park przy pałacu w Rulewie (gm. Warlubie, kujawsko – pomorskie).

Klasycystyczny pałac w Rulewie (gmina Warlubie, pow. świecki, kujawsko-pomorskie) został wzniesiony w 1865 r. na fundamentach starego dworu przez Rudolfa Gustava Theodora Maerckera. Po drugiej wojnie światowej w pałacu ulokowano PGR, a po przemianach gospodarczych w latach 90 – tych XX w. obiekt sprzedano prywatnej osobie. Od 2011 r. działa tu czterogwiazdkowy hotel Hanza Pałac Wellness & SPA.

Rulewo - hotel Hanza Pałacpałac w Rulewie

Budowlę otacza zabytkowy park w stylu angielskim o powierzchni ok. 8 ha z dwoma stawami i romantyczną grotą z koralowca. Ponad grotą znajduje się zacienione miejsce do odpoczynku, nieco dalej cmentarzyk rodowy rodziny von Maercker.

Rulewo - kamienna grota w parkuRulewo - miejsce odpoczynku na parkową grotąRulewo - cmentarzyk rodowy w parku

W drzewostanie parkowym przeważają rodzime gatunki liściaste, najstarsze, a tym samym najcenniejsze egzemplarze drzew mocą Rozporządzenia nr 13/97 Wojewody Bydgoskiego z dnia 14 kwietnia 1997 r. objęto ochroną w formie grupowego pomnika przyrody. W skład chronionej grupy weszły: cztery buki pospolite odmiany czerwonej o obwodach 267, 278, 340, 346 cm, trzy lipy drobnolistne o obwodach 345, 439, 462 cm, trzy dęby szypułkowe o obwodach 415, 420 i 610 cm, trzy klony zwyczajne o obwodach 284, 296, 326 cm, platan klonolistny o obwodzie 305 cm, wiąz szypułkowy o obwodzie 267 cm, świerk pospolity o obwodzie 315 cm, topola osika o obwodzie 420 cm. Nieco inaczej wygląda ta lista w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody, tu wymieniono: trzy buki pospolite o obwodzie 320, 346, 393 cm, dwie lipy drobnolistne o obwodach 437, 465 cm, pięć dębów szypułkowych o obwodach 434, 440, 474, 669, 396 cm, platan klonolistny o obwodzie 355 cm, świerk pospolity o obwodzie 311 cm i topolę osikę o obwodzie 468 cm. Mimo całego zamieszania w ewidencjach pomnikowych okazów zapraszam na spacer po zabytkowym parku, który rozpoczniemy od parkingu. Tutaj znajduje się liczące kilka egzemplarzy zgrupowanie pomnikowych drzew.

parking przy pałacu w Rulewie - zgrupowanie pomnikowych drzew

Pierwszym okazem w rzędzie jest piękny platan klonolistny, gatunek chętnie sadzony w parkach ze względu na szybki przyrost i charakterystycznie łuszczącą się korę.

Rulewo - platan w grupie pomnikowych okazówRulewo - pomnikowy platan na parkingupomnikowy platan z RulewaRulewo - pień pomnikowego platana

Obok platana rośnie dąb o pniu oplecionym gęsto bluszczem, kształt liści wskazuje że mamy do czynienia z dębem węgierskim.

Rulewo - dąb węgierskiRulewo - dąb węgierski na tle pałacu

Pomiar obwodu pnia wykonany w październiku 2023 r. dał wynik 450 cm, pod plątaniną pędów bluszczu można wypatrzeć typową dla pomników przyrody tabliczkę.

Rulewo - dąb węgierski na przypałacowym parkinguRulewo - pień pomnikowego dębu węgierskiegoRulewo - tabliczka na pomnikowym dębie węgierskim

Kolejnym „parkingowym” pomnikiem przyrody jest dąb szypułkowy, którego pień delikatnie opleciony bluszczem wyrasta na niewielkim wyniesieniu.

Pomnikowy dąb rosnący na parkingu przypałacowym w RulewieRulewo - pień pomnikowego dębu rosnącego na parkinguRulewo - pień pomnikowego dębu rosnącego na parkingu

Ostatnim drzewem w rzędzie pomnikowych okazów na parkingu jest buk pospolity w odmianie czerwonolistnej.

parking przy pałacu w Rulewie - pomnikowy buk pospolityparking przy pałacu w Rulewie - pień pomnikowego buka

Dwa uschnięte buki pospolite z tabliczkami „Pomnik Przyrody” rosną wzdłuż wschodniej granicy parku.

park w Rulewie - drugi uschnięty pomnikowy bukpark w Rulewie - uschnięty pomnikowy bukPark w Rulewie - pień uschniętego pomnikowego buka

Bliżej pałacu zlokalizowany jest żywy egzemplarz buka pospolitego w odmianie czerwonolistnej, jego stan zdrowotny wskazuje na postępujący stan zamierania.

park w Rulewie - pomnikowy bukpark w Rulewie - pomnikowy buk w odm. czerwonolistnejpark w Rulewie - pień pomnikowego buka

30 metrów na północ od buka znajduje się bardzo wysoki (ok. 38 metrów) okaz topoli. Pomiar obwodu pnia wykonany w październiku 2023 r. dał wynik 467 cm.

Rulewo - pomnikowa topolapomnikowa topola z RulewaRulewo - pień pomnikowej topoliW pobliżu topoli rośnie okaz klonu pospolitego o obwodzie 350 cm. W zasadzie nie wiadomo czy jest pomnikiem przyrody (patrz tekst wyżej), na pniu brakuje tabliczki, niemniej w pełni zasługuje na ochronę pomnikową.

park w Rulewie - okazały klon pospolitypark w Rulewie - pień okazałego klonu pospolitego

W zagłębieniu terenu poniżej topoli rośnie pomnikowy świerk (obwód 316 cm) i dąb szypułkowy.

park w Rulewie - pomnikowy świerk i dąb szypułkowypark w Rulewie - pomnikowy świerkpark w Rulewie - pień pomnikowego świerkapark w Rulewie - pomnikowy dąb szypułkowy rosnący obok świerka park w Rulewie - pomnikowy dąb szypułkowy przy świerkupark w Rulewie - pień pomnikowego dębu

W środkowej części parku, na skarpie z tyłu pałacu, króluje soliterowy okaz dębu szypułkowego. To najgrubsze drzewo w całym założeniu parkowym o obwodzie 668 cm.

park w Rulewie - soliterowy okaz dębuRulewo - najgrubsze drzewo w parkuRulewo - pomnikowy dąb o obwodzie 668 cm

Po jednym z okazałych buków który utracił status pomnika przyrody w 2016 r. pozostał tylko niewysoki pień, tzw. świadek. Buk mierzył w obwodzie 398 cm.Rulewo - pień po pomnikowym buku

W pobliżu, nad brzegiem stawu rośnie pomnikowy okaz dębu szypułkowego. Niestety, jego stan zdrowotny jest niezadowalający, przez całą długość pnia przebiega rozległa listwa piorunowa, w wielu miejscach od pnia odpada kora.

Rulewo - pomnikowy dąb rosnący nad brzegiem stawuRulewo - pień pomnikowego dębu rosnącego nad stawem

Przy alejce prowadzącej do groty rośnie pomnikowa lipa drobnolistna, drugi okaz lipy rośnie w pobliskim zadrzewieniu i jest całkowicie niewidoczny w sezonie wegetacyjnym.

Rulewo - pomnikowa lipa w pobliżu grotypark w Rulewie - pomnikowa lipa drobnolistnaRulewo - pień pierwszej pomnikowej lipypark w Rulewie - pomnikowa lipa przy alejce prowadzącej do grotyRulewo - pień drugiej pomnikowej lipy

2,5 kilometra od Rulewa, we wsi Bąkowo, rośnie najstarszy w Polsce okaz dębu szypułkowego o nazwie „Jan Kazimierz„. W jego sąsiedztwie można podziwiać jeszcze cztery inne olbrzymie pomnikowe dęby noszące razem miano „Bąkowskich Dębów„.