Pomnikowy dąb na cmentarzu we wsi Gościnowo (gm. Skwierzyna, lubuskie).

Gościnowo to niewielka wieś położona w gminie Skwierzyna (pow. międzyrzecki, lubuskie), ok. 11 km na północny – zachód od Skwierzyny i 13 km na południowy – wschód od Gorzowa Wielkopolskiego. W centrum miejscowości, po przeciwnych stronach drogi biegnącej przez wioskę, znajdują się dwa cmentarze: starszy – ewangelicki – to teren zdewastowany i zarośnięty, zachowało się tylko kilka nagrobków i płyt, młodszy – katolicki – jest nadal użytkowany. Tu też ustawiono obelisk poświęcony dawnym mieszkańcom Gościnowa (niem. Alexandersdorf), żołnierzom poległym na różnych frontach w latach 1914–1920.

pomnik na cmentarzu w Gościnowie

Przy samym ogrodzeniu cmentarza znajduje się jeszcze jeden pomnik szczególnie ważny dla miłośników sędziwych drzew, czyli pomnik przyrody ożywionej. Jest nim potężny dąb szypułkowy o imponujących rozmiarach, bardzo dobrze widoczny z drogi.

Gościnowo - pomnikowy dąb od strony drogipomnikowy dąb z Gościnowapomnikowy dąb na cmentarzu w Gościnowie

Gościnowo - pomnikowy dąb od strony cmentarza

Drzewo uzyskało status pomnika przyrody już w 1966 r. na mocy Decyzji nr 86/66 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze z dnia 24 marca 1966 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody tworów przyrody ożywionej i nieożywionej. Obowiązującym obecnie aktem prawnym jest Rozporządzenie Nr 46 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Gościnowo - pomnikowy dąbGościnowo - pomnikowy dąb na cmentarzu we wsi Gościnowo

Pomiar obwodu pnia wykonany pod koniec maja 2023 r. dał wynik 662 cm. Różni się on od danych figurujących w RDOŚ – 620 cm i w centralnym rejestrze – tu podano aż 685 cm! Wysokość okazu ok. 20 metrów, szacowany wiek 300 – 350 lat.

Gościnowo - pomiar obwodu pomnikowego dębuGościnowo - pień pomnikowego dębu od strony cmentarza

Drzewo zostało oznakowane tabliczką starego wzoru, przybitą do pnia od strony drogi.

Gościnowo - pień pomnikowego dębu od strony drogiGościnowo - tabliczka na pniu pomnikowego dębu

Korona dębu została zredukowana, ślady po cięciach chirurgicznych powoli zarastają kalusem.

Gościnowo - ślady po cięciach w koronie pomnikowego dębu

Pomnikowy dąb Bartek z Dębowca (pow. jasielski, podkarpackie).

W połowie drogi pomiędzy Jasłem a Nowym Żmigrodem znajduje się dawne miasto – obecnie wieś Dębowiec (siedziba gminy). W 1910 r. park o pow. 3,88 ha wraz z dworem zakupili Saletyni, dwa lata później poświęcono pierwszą w Polsce kaplicę ku czci Matki Bożej z La Salette. W latach 1936–1939 wybudowano świątynię uroczyście poświęconą w 1941 r., niestety w 1944 r. kościół został zbombardowany przez sowietów (w klasztorze przebywali żołnierze Wehrmachtu). Obecna budowla została konsekrowana w 1966 r.; przedmiotem szczególnej czci jest figura Matki Bożej Płaczącej – wierna kopia rzeźby z La Salette. 20 maja 2012 roku decyzją papieża Benedykta XVI świątynia została ustanowiona bazyliką mniejszą.

fasada bazyliki mniejszej w DębowcuBazylika mniejsza w Dębowcu

W centralnej części rozległego placu na północ od świątyni rośnie okazały dąb szypułkowy – pomnik przyrody ustanowiony na mocy Uchwały nr VI/39/07 Rady Gminy Dębowiec z dnia 25 kwietnia 2007 r.

otoczenie dębu Bartek z Dębowcadąb Bartek z DębowcaDębowiec - pomnikowy dąb Bartek

We wspomnianym wyżej akcie prawnym pomnikowemu drzewu nadano nazwę „Bartek”, nie uzasadniono do czego lub do kogo nawiązuje owo imię, być może do najsłynniejszego dębu „Bartek” z woj. świętokrzyskiego.

dąb Bartek na terenie sanktuarium w Dębowcu

Obecnie dąb rośnie samotnie jako soliter, jednak pierwotnie rosło w zwarciu, w sąsiedztwie innych drzew. Świadczy o tym wysoka sylwetka opisywanego okazu, wysoko osadzona i dość przeciętna szerokość korony.

pomnikowy dąb Bartek z Dębowca

Nazwa wsi zobowiązuje – „Bartek” to ponadprzeciętny egzemplarz dębu o pniu mierzącym w obwodzie 635 cm (pomiar z kwietnia 2023 r.), wysokość drzewa 25 metrów, szacowany wiek ok. 350 lat.

pomiar obwodu pomnikowego dębu z Dębowca

Obok pomnikowego dębu ustawiono tablicę z informacją o pielęgnacji i konserwacji drzewa zrealizowanego ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie.

pień dębu Bartek na tle bazyliki w Dębowcupień dębu Bartek z Dębowca

tablica przy dębie Bartek z Dębowca

Tuż obok przejmujących figur Kalwarii Saletyńskiej rośnie niewielki jeszcze okaz dębu szypułkowego o szczególnym znaczeniu.

fragment Kalwarii Saletyńskiej

dąb papieski w Dębowcu

To jeden z ponad pięciuset Dębów Papieskich – potomków martwego już „Chrobrego„, którego żołędzie zostały poświęcone w 2004 r. przez papieża Jana Pawła II. 

tablica przy dębie papieskim w Dębowcu

Dąb „Bartek” rosnący na terenie Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej jest jedynym pomnikiem przyrody ożywionej w gminie Dębowiec (ochroną pomnikową objęto jeszcze głaz narzutowy).