Pomnikowa lipa na rynku w Głuchołazach (pow. nyski, opolskie).

Głuchołazy to miasto o długiej historii zlokalizowane w województwie opolskim, w powiecie nyskim, jest siedzibą gminy miejsko – wiejskiej. Położenie u podnóża Gór Opawskich, tuż przy granicy z Czechami, piękny park zdrojowy, mnogość zabytkowych budowli i świetne zagospodarowanie turystyczne to znakomite powody by odwiedzić perłę wschodniej części Sudetów.

Głuchołazy - widok z ul. Bohaterów Warszawy

Najważniejsze zabytki Głuchołaz skupione są w najstarszej części miasta otoczonej niegdyś murami obronnymi. Pozostałością po tych fortyfikacjach jest Wieża Bramy Górnej z XIV w. oraz fragmenty murów przy dawnym wójtostwie.

Głuchołazy - Wieża Bramy GórnejGłuchołazy - zespół dawnego wójtostwa

Barokowy kościół pw. św. Wawrzyńca został wybudowany z wykorzystaniem pierwotnej, zachodniej elewacji z pięknym, romańsko – gotyckim portalem z charakterystycznymi maskami, przedstawiającymi prawdopodobnie twarze zakonników.

fasada kościoła pw. św. Wawrzyńca w Głuchołazachwnętrze kościoła pw. św. Wawrzyńca w Głuchołazach

Niewątpliwą atrakcją – stanowiącą jeden z symboli miasta – jest rosnąca na rynku wiekowa lipa szerokolistna, ustanowiona pomnikiem przyrody już w 1957 r.

GPS N 50°19’01.6” , E 17°23’01.3”

Głuchołazy - pomnikowa lipa szerokolistna

rynek w Głuchołazach z pomnikową lipą

Głuchołazy - pomnikowa lipaGłuchołazy - pomnikowa lipa szerokolistna w rynku

Głuchołazy - pomnikowa lipa w rynku

Według miejscowej legendy lipę zasadzono w 1683 r. podczas przemarszu wojsk powracających spod Wiednia. Bardziej prawdopodobnie jest jednak, że rosnąca na głuchołaskim rynku lipa jest jednym z zachowanych do obecnych czasów Drzew Pokoju, które sadzono po zakończeniu wojny trzydziestoletniej, czyli po 1648 r.

rynek w Głuchołazach z pomnikową lipą szerokolistnąpomnikowa lipa w Głuchołazach

W połowie XX w. sędziwa lipa zaczęła powoli obumierać, we wnętrzu pnia powiększał się ogromny ubytek zagrażający stabilności drzewa. Pod koniec lat 80 – tych XX w. Lipę Pokoju poddano zabiegom konserwatorskim, niestety w październiku 1992 r. runęła pod własnym ciężarem.

pień pomnikowej lipy z GłuchołazówGłuchołazy - pnie pomnikowej lipy

Zachowane fragmenty pnia i kilka konarów pozostawiono i zabezpieczono, a pochylony fragment podparto drewnianym stelażem.

Głuchołazy - pozostałości po pniu pomnikowej lipyGłuchołazy - podpora pomnikowej lipy

We wnętrzu pnia dosadzono nowy egzemplarz lipy, który rozrastając się ma przejąć rolę starego drzewa.

Głuchołazy - pozostałości po pniu pomnikowej lipy szerokolistnej

W połowie XX w. obwód pomnikowej lipy wynosił 615 cm, a jej wysokość 23 metry. Wykonanie aktualnego pomiaru nie ma większego sensu, z punktu widzenia dendrometrii mamy do czynienia z trzema drzewami. Wiek okazu szacuje się na ok. 400 lat. Obok drzewa ustawiono tablicę, z treścią opisującą historię głuchołaskiej Lipy Pokoju.

Głuchołazy - tablica przy pomnikowej lipieGłuchołazy - treść tablicy przy pomnikowej lipieW Głuchołazach znajduje się jeszcze jedno pomnikowe drzewo, o którym warto przy okazji wspomnieć. Jest nim dąb szypułkowy o nazwie „Wawrzyniec” rosnący przy ul. Zdrojowej.

ul. Zdrojowa w Głuchołazach - pomnikowy dąbpomnikowy dąb z ul. Zdrojowej w Głuchołazach

Drzewo mierzy w obwodzie 400 cm, wysokość okazu to 25 metrów, pomnikiem przyrody zostało uznane na mocy Uchwały nr XXVII/290/13 Rady Miejskiej w Głuchołazach z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie uznania drzewa za pomnik przyrody.

Głuchołazy - pień pomnikowego dębupień pomnikowego dębu z Głuchołazów

Pomnikowa lipa w Stroniu Śląskim (pow. kłodzki, dolnośląskie).

Stronie Śląskie to niewielkie przygraniczne miasto (siedziba gminy miejsko – wiejskiej) położone w powiecie kłodzkim (dolnośląskie), w Sudetach Wschodnich, u zbiegu Białej Lądeckiej i Morawki. Rozwój gospodarczy miasta i gminy oparty jest na dalszym rozwijaniu turystyki, sportu i rekreacji – leży w pięknym krajobrazowo regionie, na jej terenie jest sporo interesujących miejsc: Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie, Muzeum Ziemi w Kletnie, stara sztolnia uranowa w okolicy Kletna. Amatorów sportów zimowych przyciąga m.in. ośrodek narciarski „Czarna Góra”, stacja narciarska Kamienica, stoki w Bielicach, Nowej Morawie i Starym Gierałtowie. O walorach przyrodniczych gminy świadczy położenie w całości na terenie Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny, z czterema rezerwatami przyrody, dwoma użytkami ekologicznymi i zaledwie jednym pomnikiem przyrody!? Jest nim lipa drobnolistna rosnąca Stroniu Śląskim, nad Morawką, tuż przy kaplicy św. Onufrego z XVIII w.

Stronie Śląskie - pomnikowa lipa na tle kaplicy św. Onufregopomnikowa lipa w Stroniu Śląskimpomnikowa lipa w Stroniu Śl.

Pomnikowa lipa ze Stronia Śląskiego znajduje się ok. 500 m poniżej kamiennej zapory na Morawce, która wraz z wałem ziemnym tworzy suchy zbiornik przeciwpowodziowy o pojemności 1,38 mln m³.

zapora i przerwany wał przeciwpowodziowy w Stroniu Śląskimzapora na Morawce w Stroniu Śląskim

15 września 2024 r. podczas powodzi intensywne opady deszczu spowodowały przepełnienie zbiornika i przelanie wody przez zaporę. Następnie po lewej stronie od zapory murowanej doszło do rozmycia wału ziemnego, co skutkowało wypłynięciem niemal całości zgromadzonej wody w zbiorniku.

teren poniżej zapory w Stroniu Śląskim

Powstała fala powodziowa spustoszyła nadbrzeżną, południową część Stronia Śląskiego, następnie połączyła wody z Białą Lądecką siejąc dalsze zniszczenia mostów, dróg i zabudowań. Po zalaniu prawie całego Stronia Śląskiego zrujnowała niżej położone części Lądka – Zdroju, Radochowa, Trzebieszowic, Ołdrzychowic Kł. i Żelazna. W dalszej kolejności niszcząca fala połączyła się z wezbraną Nysą Kłodzką pogrążając i tak już zalane Kłodzko. Przyglądając się uszkodzeniom grubych murów kaplicy pw. św. Onufrego, ciężko jest uwierzyć, że rosnąca obok pomnikowa lipa wyszła z tragedii praktycznie bez szwanku.

zniszczony powodzią teren przy kaplicy św. OnufregoStronie Śląskie - zniszczona powodzią kaplica pw. św. Onufregopomnikowa lipa przy kaplicy św. Onufrego w Stroniu Śląskimpomnikowa lipa przy kaplicy pw. św. Onufrego w Stroniu Śląskim

Jakim cudem opisywana lipa nie została uszkodzona przez żywioł? Dlaczego stoi dalej podczas gdy woda zabrała mosty, budynki i boisko przy której rosła? Natura nie przestaje zaskakiwać…

pomnikowa lipa obok kaplicy św. Onufrego w Stroniu Śląskimpomnik przyrody - lipa w Stroniu Śląskim

Stronie Śl. - pień pomnikowej lipy

Pomnikowe drzewo posiada pień od którego na wysokości ok. 1,5 metra odchodzą 3 główne przewodniki. W jednym z nich znajduje się sporej wielkości dziupla – jednak nie jest ona skutkiem powodzi – była opisywana już 2015 r.

przelotowa dziupla w pniu pomnikowej lipy

Ocalałe z powodzi drzewo posiada status pomnika przyrody na mocy Rozporządzenia nr 11 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 8 sierpnia 2008 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Stronie Śląskie - pień pomnikowej lipypień pomnikowej lipy ze Stronia Śląskiego

Obwód pomnikowej lipy wynosi 641 cm, wysokość okazu 25 metrów. Pień nie został oznakowany typową tabliczką. Zresztą nie ma co się dziwić, na mapie Parku Morawka w Stroniu Śląskim słowem nie wspomniano o istnieniu pomnikowego drzewa przy kaplicy św. Onufrego.

pień pomnikowej lipy ze Stronia Śl.Stronie Śląskie - pień pomnikowej lipy o obwodzie 641 cmtablica Park Morawka w Stroniu Śląskim