Pomnikowy głaz z Wielenina – Kolonia (gm. Uniejów, łódzkie).

Jedynym pomnikiem przyrody nieożywionej w gminie Uniejów (pow. poddębicki, łódzkie) jest odłamek skalny, przywleczony w czasie zlodowacenia przez lądolód skandynawski. Rzeczony głaz narzutowy leży w Lesie Wieleńskim (oddz. 265b Nadleśnictwa Turek), ok 100 m na północ od drogi łączącej ruchliwą szosę nr 473 (odcinek Uniejów – Dąbie) ze wsią Wielenin – Kolonia.

GPS N 52°00′47.6″, E 18°48′39.4″

Wielenin - pomnikowy głaz

Eratyk jest chroniony w formie pomnika przyrody nieożywionej na mocy Rozporządzenia nr 4/2004 Wojewody Łódzkiego z dnia 31 marca 2004 r. Został oznakowany stosowną tabliczką przymocowaną do drewnianego kołka.

tabliczka przed pomnikowym głazemWielenin - pomnikowy eratyk

Wymiary granitowego głazu to: obwód – 515 cm, szerokość – 157 cm, długość – 190 cm, wysokość – 90 cm. Obiekt leży w niewielkim zagłębieniu powstałym podczas częściowego odkopywania eratyku.

Wielenin - pomnikowy głaz narzutowyPaweł Lenart przy pomnikowym głazieLas Wieleński - pomnikowy głaz narzutowyLas Wieleński - pomnikowy eratyk

Pomnikowy eratyk w miejscowości Dąbie (pow. kolski, wielkopolskie).

Głazy narzutowe to duże fragmenty skalne wyrwane z podłoża i przetransportowane w plejstocenie przez lądolód skandynawski. Mają różne rozmiary i kształty oraz pochodzą z różnych stron Półwyspu Skandynawskiego i niecki Bałtyku. Czasami się zdarza, że jest możliwe w miarę dokładne ustalenie obszaru macierzystego danego narzutniaka. Głazy takie nazywane są eratykami przewodnimi i stanowią zaledwie 10% wszystkich skandynawskich głazów narzutowych. Są łatwo rozpoznawalne dzięki składowi mineralnemu oraz charakterystycznej strukturze i teksturze. Opisywany w dzisiejszym artykule głaz buduje granit rapakiwi, którego wychodnie znajdują się na Wyspach
Alandzkich (północny Bałtyk). Zlokalizowany jest na terenie leśnym w miejscowości Dąbie (ok. 2,5 km na północ od centrum miasta), na trasie ścieżki edukacyjnej „Grabina”, której początek znajduje się obok leśniczówki (ul. Leśna 9).

tablica na początku ścieżki przyrodniczej Grabina

Wyznaczona przed laty ścieżka dydaktyczna trochę zarosła, oznakowanie miejscami znika, niemniej kierując się trochę intuicją, trochę mapką ze zdjęcia powyżej oraz kolejnymi tablicami po chwili dotrzemy do wiekowego dębu.

Dąb z Kapliczką

Na pniu tego drzewa o obwodzie ok. 500 cm zawieszono kapliczkę, stąd też lokalna nazwa – Dąb z Kapliczką. Drzewo w odziomkowej części jest niemal kompletnie spróchniałe, korona jest silnie zredukowana, mimo tego dąb zadziwia wolą życia. Na drzewie zawieszono stosowną tabliczkę, na tablicy ścieżki przyrodniczej również sugeruje się ochronę ustawową tego okazu, jednak dąb ten nie figuruje w oficjalnych wykazach pomników przyrody (?!). Więcej na temat tego drzewa w artykule Pawła Lenarta: „Dąb szypułkowy z kapliczką przy ścieżce przyrodniczo-leśnej w Dąbiu„.

pień Dębu z Kapliczkątablica na trasie ścieżki przyrodniczej Grabina

Tuż przy sędziwym dębie ścieżka zakręca i po ok. 150 m znajdujemy się przy ogromnym głazie.

GPS N 52°06′21.9″, E 18°48′39.2″

Głaz narzutowy przy ścieżce dydaktycznej Grabina

pomnikowy eratyk w gminie Dąbie

Głaz jest od 1997 r. chroniony w formie pomnika przyrody nieożywionej, potwierdzeniem tego faktu jest przymocowana do kołka stosowna tabliczka.

tabliczka przy pomnikowym głazie

Obwód pomnikowego wynosi ok. 12 m, wysokość głazu wynosi około 2 m, długość 4 m, a szerokość 3,5 m.

Głaz narzutowy w Uroczysku Grabina

Głaz narzutowy przy ścieżce dydaktycznej w Uroczysku Grabina

Materiałem budującym głaz jest alandzki granit rapakiwi; ze względu na unikalną strukturę jest jednym z najłatwiejszych do makroskopowego rozpoznania eratyków przewodnich. Charakteryzuje się dużymi (5 – 20 mm) kryształami skaleni o owalnym kształcie, otoczonych szarozieloną (przy świeżym rozłamie) lub białą obwódką plagioklazową (przy zwietrzałej powierzchni). Wiek skały to około 1,6 miliarda lat. Transport lodowy narzutniaka do obecnego miejsca wyniósł ok. 900 km.

powierzchnia granitu rapakiwi

zwietrzały granit rapakiwi