Pomnikowe dęby w Imbramowicach (gm. Żarów, dolnośląskie).

Na mocy Uchwały nr XXXV/278/2021 Rady Miejskiej w Żarowie z dnia 25 listopada 2021 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody powołano do ochrony pomnikowej 9 okazów drzew: dwa zlokalizowane w Imbramowicach, trzy w Mrowinach, cztery w Żarowie. Pomnikami przyrody w Imbramowicach – wsi leżącej na obrzeżu Równiny Wrocławskiej (pow. świdnicki, gm. Żarów) – ustanowiono dwa dęby szypułkowe oddalone od siebie o ok. 550 m, połączone drogą gruntową biegnącą wzdłuż południowego krańca zabudowań. Pierwszy z pomnikowych dębów rośnie na niewysokim wale przy narożniku placu sportowego, w szpalerze innych okazałych dębów.

GPS N 50°57′51.9″ , E 16°34′23.4″

Imbramowice - pomnikowy dąb w narożniku placu sportowegoImbramowice - pomnikowy dąb w narożniku boiskaImbramowice - pomnikowy dąb nr 1

Imbramowice - pomnikowy okaz w szpalerze innych dębówImbramowice - szpaler dębów z pomnikowym okazem

Opisywany dąb jest okazem wielopniowym, dodatkowo rośnie na skarpie – w takim przypadku pomiar obwodu tego drzewa jest bardzo problematyczny. Obwód podany w Uchwale to 460 cm, pomiar wykonany przy samej ziemi dał wynik 789 cm.

wielopniowy okaz pomnikowego dębu z Imbramowicpnie pomnikowego dębu nr 1 w Imbramowicach

Imbramowice - wielopniowy okaz pomnikowego dębupomiar obwodu pomnikowego dębu nr 1 z ImbramowicImbramowice - pomiar obwodu pomnikowego dębu

Drugi pomnikowy dąb oddalony jest od pierwszego o ok. 540 m, można do niego dotrzeć drogą gruntową łączącą oba okazy lub krótkim dojazdem od strony kościoła.

GPS N 50°57′58.8″ , E 16°33′58.8″

Imbramowice - otoczenie pomnikowego dębu nr 2Imbramowice - pomnikowy dąb nr 2pomnikowy dąb nr 2 z ImbramowicImbramowice - pomnikowy dąb na skraju pola

Z pomiarem obwodu pierśnicowego  tego dębu nie ma kłopotu, okaz posiada regularny pień i rośnie na płaskim terenie. Pomiar dokonany w marcu 2022 r. dał wynik 528 cm, który jest podobny do obwodu podanego w Uchwale (530 cm).

Imbramowice - pień pomnikowego dębu nr 2

pomiar obwodu pomnikowego dębu nr 2 z Imbramowic

Imbramowice - pomiar obwodu pomnikowego dębu nr 2

Na koniec pragnę jeszcze poruszyć sprawę oznakowania – a raczej jego braku – pomników przyrody na terenie gminy Żarów. Godne pochwały jest powoływanie nowych drzew do ochrony pomnikowej, ale należy to sfinalizować przybiciem na pień właściwej tabliczki. Zwiększa to świadomość miejscowego społeczeństwa (nie wszyscy mieszkańcy interesują się lokalnymi uchwałami, ale każdy z nich zauważy tabliczkę na drzewie), ponadto ułatwia przyjezdnym miłośnikom przyrody odnajdywanie pomnikowych okazów w terenie.

Pomnikowe drzewa w Śmiałowicach (gm. Marcinowice, dolnośląskie).

Do organizowanego od 2011 r. przez Klub Gaja plebiscytu na Drzewo Roku zgłaszane są nie tylko najstarsze i najgrubsze okazy, ale również egzemplarze ważne dla lokalnej społeczności, z ciekawym pokrojem i historią. Niewątpliwie bogatą przeszłością może się poszczycić pomnikowa morwa biała ze Śmiałowic (gm. Marcinowice, pow. świdnicki, dolnośląskie), zgłoszona do konkursu na Drzewo Roku 2019. Wprawdzie nie zajęła wysokiego miejsca w rankingu, niemniej została zaprezentowana szerokiemu gronu miłośników drzew. Morwa rośnie w centrum wsi, tuż przy bramie wejściowej na teren przykościelny.

GPS N 50°54′10.5″ , E 16°33′01.1″

Śmiałowice - otoczenie pomnikowej morwy

Śmiałowice - pomnikowa morwa przy kościele

pomnikowa morwa na tle kościoła w ŚmiałowicachŚmiałowice - pomnikowa morwa biała latem

Śmiałowice - pomnikowa morwa zimąŚmiałowice - pomnikowa morwa biała

W opisie morwy w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody możemy wyczytać: „Drzewo zostało sprowadzone do Śmiałowice przez zakon jezuitów w 1688 r., na potrzeby hodowli jedwabników. Do chwili obecnej przetrwał jedyny okaz, który pomimo sędziwego wieku wydaje owoce”. Jedwabniki morwowe (Bombyx mori L.) to larwy z gatunku nocnego motyla, które hoduje się w celu uzyskania jedwabiu. Owady żywią się liśćmi morwy, dlatego też bez tej rośliny hodowla jest niemożliwa.

liście morwy białej

Obwód śmiałowickiej morwy białej wg rejestru RDOŚ wynosi 447 cm, pomiar wykonany przez Pawła Lenarta we wrześniu 2021 r. dał wynik 439 cm. Wysokość drzewa 11 metrów, wiek to ponad 330 lat (jeśli przyjąć, że rzeczywiście została zasadzona w 1668 r.).

Śmiałowice - pomiar obwodu pomnikowej morwy

Śmiałowice - pomnikowa morwa

Opisywana morwa została pomnikiem przyrody na mocy Uchwały nr XLIX/296/18
Rady Gminy Marcinowice z dnia 28 września 2018 r. Na terenie Dolnego Śląska w rejestrach pomników przyrody figurują zaledwie 3 morwy białe, pozostałe rosną w Uskorzu Małym i w Świdnicy. Pień został oznakowany ogromną, widoczną z daleka tabliczką.

Śmiałowice - pień pomnikowej morwy zimąŚmiałowice - pień pomnikowej morwy białejŚmiałowice - tabliczka na pomnikowej morwie

Stan zdrowotny okazu nie jest zadowalający, pusty w środku pień ulega rozszczepieniu. Katastrofie zapobiega zamontowana przed laty klamra spinająca dwa ogromne konary, która obecnie wrzyna się w tkankę drzewa.

klamra spinająca konary pomnikowej morwy w Śmiałowicachśruba spinająca klamrę na pomnikowej morwie

Gdy już zakończymy podziwianie unikalnego pomnika przyrody warto również przyjrzeć się pobliskiej świątyni. Kościół pw. św. Wawrzyńca został wzniesiony w poł. XIII w., potem był kilkukrotnie przebudowywany z zachowaniem części oryginalnych murów. Zanim wejdziemy na ogrodzony teren przykościelny trzeba zwrócić uwagę na krzyż pojednania (pokutny) i gotyckie sakramentarium z piaskowca, ulokowane na prawo od bramy.

brama kościoła w ŚmiałowicachŚmiałowice - krzyż pojednania i sakramentarium

Na murach kościoła znajduje się bogaty zespół całopostaciowych płyt nagrobnych i epitafiów z XV i XVI w.

płyty nagrobne na kościele w Śmiałowicach

Najcenniejsza płyta pary małżeńskiej Nicolausa von Seidlitz von Fürstenau oraz jego żony Anny von Groecz, zmarłych około 1558 roku, znajduje się wewnątrz świątyni. Została wykonana w stylu późnogotyckim, charakteryzuje się bardzo wysokim reliefem, w niektórych partiach przechodzącym w pełną rzeźbę.

Śmiałowice - płyta nagrobna małżeństwa von Seidlitz Śmiałowice - płyta nagrobna Nicolausa von Seidlitz i Anny von Groecz

Śmiałowice mogą się poszczycić jeszcze jednym pomnikiem przyrody –  jest nim dąb szypułkowy o nazwie Śmiałek. Rośnie w północnej części wsi, pośrodku polany sportowo – rekreacyjnej, w pobliżu przepływającej obok rzeki Bystrzycy.

GPS N 50°54′21.8″ , E 16°32′57.2″

Śmiałowice - pomnikowy dąb Śmiałek zimąŚmiałowice - pomnikowy dąb szypułkowy latemŚmiałowice - pomnikowy dąb szypułkowy zimą

Śmiałowice - pomnikowy dąb latem

Śmiałowice - dąb Śmiałek zimą

Śmiałowice - pomnikowy dąb Śmiałek latem

Śmiałowice - pomnikowy dąb zimą

„Śmiałek” mierzy w obwodzie 599 cm, wysokość dębu 22 metry, ochroną pomnikową objęty od sierpnia 2008 r. Pień okazu oznakowano dużą tabliczką, podobną do tej umieszczonej na morwie.

Śmiałowice - pień pomnikowego dębuŚmiałowice - pomiar obwodu Śmiałkatabliczka na dębie Śmiałek