Pomniki przyrody w gminie Wińsko (pow. wołowski, dolnośląskie).

Tereny gminy Wińsko zajmują północną część powiatu wołowskiego i równocześnie północną część województwa dolnośląskiego.  Zachodnią granicę gminy stanowi rzeka Odra, od północy sąsiaduje z gminami: Jemielno i Wąsosz, od wschodu z gminą Prusice a od południa z gminą Wołów. Duże zróżnicowanie krajobrazu wynikające z położenia w trzech odmiennych regionach geograficznych (Obniżenie Ścinawskie, Wzgórza Trzebnickie i Kotlina Żmigrodzka) powoduje, że gmina ta posiada wysokie walory krajobrazowe i przyrodnicze. Do maja 2021 r. na liście gminnych pomników przyrody znajdowało się 6 obiektów, większość z nich powołana już w 1964 r. Na mocy Uchwały nr XXXVII/279/2021 Rady Gminy Wińsko z dnia 27 maja 2021 r. do ochrony pomnikowej powołano dwa egzemplarze drzew. Jedno z nich – dąb szypułkowy o nazwie „Pan Tadeusz” – rośnie przy budynku Gminnego Ośrodka Kultury w Wińsku przy ul. Piłsudskiego 42. 

GPS N 51°28′22.1″, E 16°36′30.6″

Wińsko - pomnikowy dąb latemWińsko - pomnikowy dąb zimąWińsko - dąb Pan Tadeusz latemWińsko - dąb Pan Tadeusz zimą

Drzewo mierzy w obwodzie 410 cm, wysokość okazu 18 metrów.

Wińsko - pień pomnikowego dębuWińsko - pień dębu Pan Tadeusz

Drugie z nowo powołanych drzew to również dąb szypułkowy, któremu nadano imię „Kmicic„. Pomnikowy okaz zlokalizowany jest we wsi Wyszęcice, ok. 140 m na południowy zachód od kościoła, na skraju zabudowań folwarcznych, niedaleko placu zabaw i boiska.

GPS N 51°27′26.7″, E 16°30′42.7″

Wyszęcice - pomnikowy dąb Kmicic latem

Wyszęcice - pomnikowy dąb Kmicic zimą

dąb Kmicic z Wyszęcic

Wyszęcice - pomnikowy dąb Kmicic

dąb Kmicic ze wsi Wyszęcice

pomnikowy dąb Kmicic z Wyszęcic

W Uchwale podano obwód „Kmicica” na wysokości 130 cm wynoszący 800 cm. Nie wiem kto, czym i w jaki sposób mierzył to drzewo, bowiem pomiar wykonany przez Pawła Lenarta dał wynik 673 cm; wysokość dębu to 23 metry.

Wyszęcice - pień dębu KmicicWyszęcice - pomiar obwodu pomnikowego dębu27 maja 2021 r. Rada Gminy Wińsko przegłosowała Uchwałę nr XXXVII/280/2021 w sprawie pomników przyrody. Miała ona mieć w założeniu charakter porządkowy, sankcjonując istniejące już pomniki przyrody, przy okazji nadając im nazwy własne, imiona. Jednak jak na akt prawa miejscowego zawiera kilka istotnych błędów, w szczególności danych lokalizacyjnych drzew rosnących w Moczydlnicy Klasztornej. W Uchwale zapisano, że grupa 3 dębów szypułkowych o nazwie „Mnisi” znajduje się w południowo – zachodniej części parku. W rzeczywistości taka część parku nie istnieje, a pomnikowych dębów o obwodach 670, 482, 543 cm należy szukać w północno – zachodniej części założenia parkowego.

Moczydlnica Klasztorna - grupa pomnikowych dębów Mnisi

Pomnikowy buk pospolity o nazwie „Jacek Soplica” (drugi leży powalony) znajduje się ok.150 m na północ od najgrubszego „Mnicha”, obok dawnej alei parkowej. Więcej informacji w artykule „Pomnikowe drzewa w Moczydlnicy Klasztornej„.

Moczydlnica Klasztorna - pomnikowe buki (jeden powalony)

W kompleksie leśnym położonym na południowy – zachód od Wińska znajdują się 3 pomniki przyrody. Dąb szypułkowy o nazwie „Napoleon” rośnie na skraju lasu (oddz. 196 c) w pobliżu wsi Słup, ok. 130 m na północ od żwirowni.

GPS N 51°26′52.1″ , E 16°34′55.41″

Słup - dąb Napoleon ukryty w lesie sosnowymSłup - pomnikowy dąb Napoleon zimąSłup - pomnikowy dąb Napoleon latem

„Napoleon” posiada krótki pień i szeroką koronę co świadczy o tym, że drzewo rosło niegdyś na otwartym terenie. Pomiar obwodu w najwęższym miejscu pomiędzy ziemią a wysokością 130 cm (zgodny z zasadami dendrometrii) dał wynik 493 cm, na wysokości pierśnicy dąb jest grubszy – 523 cm; wysokość okazu 32 metry, szacowany wiek to ok. 300 lat.

Słup - pomnikowy dąb Napoleon

Słup - pomiar obwodu dębu Napoleon

100 m na południe od leśnej drogi łączącej wsie Słup i Baszyn (administracyjnie na terenie wsi Jakubikowice), leży głaz narzutowy o nazwie „Kamień św. Jadwigi” o obwodzie 994 cm i wysokości 152 cm. Pomnikowy głaz jak i dąb „Napoleon” opisałem dokładnie w artykule „Kamień św. Jadwigi pomiędzy wsiami: Słup i Baszyn„. 

GPS N 51°26′24.02″ , E 16°35′53.08″

Jakubikowice - Kamień św. Jadwigi zimą

W lesie (oddz. 190 c), przy skrzyżowaniu dróg w kierunku Moczydlnicy Klasztornej, do Jakubikowic, Słupa i Kłopotówki, rośnie pomnikowy dąb o nazwie „Zagłoba„.

GPS N 51°26′06.4″ , E 16°35′08.88″

Słup - dąb Zagłoba latemdąb Zagłoba zimą

Słup - pomnikowy dąb Zagłoba

„Zagłoba” mierzy w obwodzie 496 cm, wysokość dębu 32 metry.

pień dębu Zagłobapomiar obwodu dębu Zagłoba

Na północnym krańcu gminy, w lesie (oddz. 4) niedaleko wsi Naroków, rośnie pomnikowy dąb szypułkowy „Narok„.

GPS N 51°30′59.6″ , E 16°37′23.3″

Naroków - pomnikowy dąb latemNaroków - pomnikowy dąb zimąNaroków - pomnikowy dąb Narok

Obwód dębu wynosi 432 cm, wysokość 28 metrów.

pień dębu Narok latempień dębu Narok zimąpomiar obwodu dębu Narok

Pomnikowe drzewa w Moczydlnicy Klasztornej (gm. Wińsko, dolnośląskie).

W wyniku zwycięskiej kampanii Napoleona w latach 1806-1807 Królestwo Prus zostało pokonane i zmuszone do przyjęcia niekorzystnych dla siebie warunków pokoju. Traktat z Tylży podpisany 1807 r. narzucał utratę znacznej części terytorium Prus oraz wypłatę olbrzymich sum kontrybucji wojennych. Jedną z metod uzyskania pieniędzy przez władze pruskie było zlikwidowanie (sekularyzacja) śląskich klasztorów w 1810 r. i przejęcia ich majątków. Taki los spotkał Moczydlnicę Klasztorną, która do 1810 r. była w posiadaniu cystersów z pobliskiego Lubiąża. Po kasacie  zakonu w ręce prywatne przeszedł znajdujący się we wsi pałac, będący letnią rezydencją opatów lubiąskich z poł. XVII wieku. Nowy właściciel przebudował obiekt, który w dobrym stanie przetrwał działania wojenne. Po 1945 r. w pałacu ulokowano PGR, nieremontowany budynek niszczał, po przemianach gospodarczych w latach 90 – tych XX w. został rozszabrowany i popadł w totalną ruinę.

fragment pałacu z Moczydlnicy Klasztornej

Do pałacu przylega zabytkowy park (obecnie zdewastowany), niegdyś ozdobiony stawami, kanałem i osiami widokowymi. Można w nim odnaleźć kaplicę grobową z II poł. XIX w. oraz budynek określany jako „willa”.

Moczydlnica Klasztorna - kaplica grobowa w parku

Już w 1964 r. statusem pomnika przyrody uhonorowano grupę 3 dębów szypułkowych rosnących w parku, w 2004 r. do grupy chronionych ustawowo drzew parkowych dołączyły 2 buki pospolite. Ochronę pomnikową wymienionych okazów potwierdziła Uchwała nr XXXVII/280/2021 Rady Gminy Wińsko z dnia 27 maja 2021 r., przy okazji nadając istniejącym już pomnikom przyrody nazwy własne. W akcie prawnym podano bardzo dokładne współrzędne geograficzne pomnikowych egzemplarzy, w przypadku dębów to ok. 60 m na zachód od południowego skrzydła pałacu. Przykrą niespodziankę zaliczy ten, kto spróbuje odnaleźć pomnikowe okazy w lokalizacjach podanych w Uchwale. Owszem, jakieś drzewa tam rosną, jednak nie tych gatunków i znacznie szczuplejsze.

Moczydlnica Klasztorna - ruina pałacu widziana od strony parkuMoczydlnica Klasztorna - fragment parku przy pałacu

Długo głowiłem się wraz z Pawłem Lenartem gdzie podziały się pomnikowe drzewa. Pomogła dopiero korespondencja mailowa z Urzędem Gminy – poniżej przesłanych zdjęć podane były namiary GPS, dzięki którym można było odnaleźć drzewa w rozległym założeniu parkowym, w trudnym i zakrzaczonym terenie. Okazało się, że zlokalizowane są skrajnie daleko od pałacu, w północno – zachodniej części parku. Łatwiejsza w odnalezieniu jest grupa pomnikowych dębów o nazwie „Mnisi” – rosną w rzędzie na skraju zadrzewienia.

GPS N 51°24′36″, E 16°34′36″Moczydlnica Klasztorna - grupa pomnikowych dębów Mnisi

Najgrubszy okaz (widoczny na pierwszym planie zdjęcia powyżej) mierzy w obwodzie 670 cm, wysokość drzewa podobnie jak pozostałych 33 metry.

Moczydlnica Klasztorna - pomnikowy dąb o obwodzie 670 cmMoczydlnica Klasztorna - najgrubszy z dębów Mnisi

Moczydlnica Klasztorna - pień dębu o obwodzie 670 cmMoczydlnica Klasztorna - pomiar dębu o obwodzie 670 cm

Środkowy dąb mierzy w obwodzie 482 cm, charakteryzuje się dość mocno pochyloną sylwetką i pniem częściowo pokrytym bluszczem.

Moczydlnica Klasztorna - pomnikowy dąb o obwodzie 482 cmMoczydlnica Klasztorna - pień dębu o obwodzie 482 cm

Moczydlnica Klasztorna - pomiar dębu o obwodzie 482 cm

Ostatni „Mnich” posiada pień o obwodzie pierśnicowym wynoszącym 543 cm.

Moczydlnica Klasztorna - pomnikowy dąb o obwodzie 534 cmMoczydlnica Klasztorna - pomiar dębu o obwodzie 534 cm

Kilkadziesiąt metrów dalej, na linii rosnących „Mnichów”, znajdują się jeszcze dwa interesujące dęby. Pierwszy z nich posiada pień o obwodzie 573 cm oznakowany tabliczką „pomnik przyrody”, chociaż formalnie nim nie jest (?!).

Moczydlnica Klasztorna - dąb o obwodzie 573 cmMoczydlnica Klasztorna - pień dębu o obwodzie 573 cmMoczydlnica Klasztorna - pomiar dębu o obwodzie 573 cmDrugie drzewo to martwy dąb o imponującym obwodzie 655 cm opleciony bluszczem o grubej łodydze.

Moczydlnica Klasztorna - martwy dąb z bluszczem

martwy dąb o obwodzie 655 cm w Moczydlnicy Klasztornej

Moczydlnica Klasztorna - martwy dąb o obwodzie 655 cm

Pomnikowy buk pospolity o nazwie „Jacek Soplica” (drugi leży powalony) znajduje się ok.150 m na północ od najgrubszego „Mnicha”, obok dawnej alei parkowej.

GPS N 51°24′41.1″, E 16°34′33.3″

Moczydlnica Klasztorna - pomnikowy buk o obwodzie 347 cmMoczydlnica Klasztorna - pomnikowy buk Jacek Soplica

Buk mierzy w obwodzie 347 cm, wysokość drzewa 32 metry.

Moczydlnica Klasztorna - pomiar obwodu pomnikowego buka

Leżący obok powalony buk znajduje się już w znacznym stopniu rozkładu.

Moczydlnica Klasztorna - pomnikowe buki (jeden powalony)Moczydlnica Klasztorna - powalony buk przy Jacku Soplicy

Udało się odnaleźć jeszcze jeden dąb o obwodzie 412 cm oznakowany tabliczką, ale nie będący pomnikiem przyrody. Rośnie 100 m na północ od posesji nr 49, po lewej stronie drogi prowadzącej od gospodarstwa na pola.

GPS N 51°24′38″, E 16°34′55″

Moczydlnica Klasztorna - dąb o obwodzie 412 cm