Pomnikowy cis pospolity z Goraja (gm. Przytoczna, lubuskie).

Cis pospolity (Taxus baccata) to długowieczne, zimozielone drzewo iglaste lub krzew o powolnym wzroście. Szacuje się, że mogą żyć nawet 3000 lat, najstarszy europejski cis rosnący w Fortingall w Szkocji liczy sobie ponad 2000 lat. W Polsce cisy o rekordowym wieku znajdują się w Sudetach na Dolnym Śląsku, okaz z Henrykowa Lubańskiego może się pochwalić 1300-letnią metryką, drugi w rankingu rośnie w Bystrzycy k. Wlenia i liczy sobie ponad 820 lat, o kolejnych można poczytać w artykule „Dolnośląskie cisy„. Województwo lubuskie posiada własnego rekordzistę i nie jest to okaz z Zielonej Góry, któremu niesłusznie przypisuje się wiek 600-700 a nawet 800 lat, więcej w artykule „Pomniki przyrody przy konkatedrze św. Jadwigi w Zielonej Górze„. Najstarszym lubuskim cisem jest okaz rosnący we wsi Goraj w gminie Przytoczna (pow. międzyrzecki), na skraju dawnego założenia parkowego, naprzeciw budynku nr 11a.

GPS N 52°34′45.3″ , E 15°44′19.2″

otoczenie pomnikowego cisa z Gorajapomnikowy cis z Goraja

Drzewo posiada krótki i prosty pień o walcowatym kształcie. Koronę tworzą gęste, rozłożyste konary, w dolnej części sięgającej poziomu gruntu.

pomnikowy cis ze wsi Goraj

cis z Goraja

Sfotografowanie pnia tego cisa nie należy do łatwych zadań. Gdy wsuniemy się pod okap utworzony z nisko zwisających gałęzi, natrafimy na drewniany płotek.

płotek otaczający pomnikowy cis z Gorajapłotek otaczający cis z Goraja

pień cisa z Goraja

Sam pomiar obwodu pnia o regularnym kształcie nie przedstawia już większych problemów. Miarka owinięta wokół pierśnicy w sierpniu 2022 r. pokazała 331 cm. Cis z Goraja jest najgrubszym przedstawicielem tego gatunku w województwie lubuskim i równocześnie (wg autorów książki „Drzewa Polski”) w całej północno – zachodniej części Polski. Ci sami autorzy oszacowali wiek tego drzewa na 500 lat, wysokość okazu 11 metrów.

pień pomnikowego cisa z Gorajapomiar obwodu cisa z Goraja

Gdy spojrzymy na górną część pnia to ujrzymy plątaninę gałęzi i pajęczyn, nadających drzewu aury tajemniczości i odrobiny grozy.

gałęzie pomnikowego cisa z Goraja

Sędziwy cis został oznakowany wiekową już tabliczką z lat 90-tych XX w. Status pomnika przyrody drzewo uzyskało już w marcu 1966 r., aktualna podstawa prawna to Rozporządzenie Nr 46 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

tabliczka na cisie w Goraju

Goraj z pomnikowym cisem to ważne miejsce dla miłośników wiekowych drzew, leżące na pograniczu Pojezierza Lubuskiego i Puszczy Noteckiej.

Pomniki przyrody przy konkatedrze św. Jadwigi w Zielonej Górze (lubuskie).

Ufundowany w II poł. XIII w. przez księcia Konrada I głogowskiego kościół pod wezwaniem św. Jadwigi jest obecnie najstarszym zachowanym zabytkiem w Zielonej Górze. Przez wieki świątynia była wielokrotnie przebudowywana, dlatego można w niej odnaleźć elementy architektoniczne w stylu gotyckim, barokowym i klasycystycznym. 7 czerwca 1992 kościół podniesiono do godności konkatedry diecezji zielonogórsko – gorzowskiej.

wieża konkatedry w Zielonej Górzekonkatedra w Zielonej Górze

W promieniu niecałych 100 m od konkatedry zlokalizowane są dwa pomniki przyrody ożywionej. Łatwo je przeoczyć, bowiem nie są to drzewa. Obydwa są zimozielone, trujące i długowieczne, preferują ocienione stanowiska, są często spotykane na cmentarzach i starych parkach. Jakie zatem osobliwości przyrodnicze możemy tu odnaleźć? Pierwszy pomnik przyrody to bluszcz pospolity przyczepiony elewacji budynku sąsiadującego z kamienicą przy ul. Ciesielskiej 1.Zielona Góra - fragment ul. Ciesielskiej z pomnikowym bluszczem

bluszcz przy ul. Ciesielskiej w Zielonej Górze

pomnikowy bluszcz przy ul. Ciesielskiej w Zielonej Górze

Bluszcz szczelnie zakrywa ścianę przybudówki grubą warstwą pędów i liści, brak widocznego posuszu.

Zielona Góra - pomnikowy bluszczZielona Góra - bluszcz na ścianie budynku przy ul. Ciesielskiej

Przyziemne części pnącza zabezpieczono metalowym płotkiem, obwód odnóg wynosi 42, 30, 30 cm.

Zielona Góra - pień pomnikowego bluszczuul. Ciesielska w Zielonej Górze - pień pomnikowego bluszczu

Odchylając gęstwinę liści na wysokości twarzy można zobaczyć tabliczki przyczepione do pni bluszczu.

tabliczki na pomnikowym bluszczutabliczka na pomnikowym bluszczuDrugim pomnikiem przyrody sąsiadującym z konkatedrą jest cis pospolity o formie krzewiastej rosnący na skwerze przy ul. M. Kopernika, obok budynku nr 12. Status pomnika przyrody uzyskał już w 1966 r.

cis przy ul. Kopernika w Zielonej Górze

pomnikowy cis przy ul. Kopernika w Zielonej Górzeul. Kopernika w Zielonej Górze - pomnikowy cispomnikowy cis przy ul. Kopernika

Cis posiada dwa główne pnie o obwodach 109, 101 cm od których w przyziemiu odrastają mniejsze odnogi; wysokość okazu 8 metrów. Korona zabezpieczona jest dwoma podporami i spięta u góry linami.

podpory pomnikowego cisa w Zielonej Górzepnie pomnikowego cisa w Zielonej Górze

Zielona Góra - pnie pomnikowego cisaNa pniu powieszono dwie tabliczki: jedną z godłem i napisem „Pomnik Przyrody”, na drugiej umieszczono nazwę gatunkową, obwody pni, wysokość cisa i przybliżony wiek 600 – 700 lat.

tabliczki na pomnikowym cisiePrzed pomnikowym krzewem ustawiono tablicę sugerującą 800 – letni wiek cisa, który należy uznać za mało prawdopodobny. Badania naukowe ustaliły roczny przyrost na grubość tego gatunku w przedziale od 0,2 do 2,9 mm – średnio 1,4 mm. W takim układzie uzyskanie obwodu 100 cm (czyli średnicy ok. 32 cm) powinno zająć zielonogórskiemu okazowi ok. 300 – 400 lat.

tablica przed pomnikowym cisie w Zielonej Górze

Niemal bliźniaczy wpis dokonał na swoim blogu Paweł Lenart – zapraszam do lektury tego artykułu: „Pomnikowy bluszcz i cis przy konkatedrze w Zielonej Górze„.