Głaz narzutowy Kamienny Dom we wsi Szczepankowo (gm. Dąbrowa, kujawsko – pomorskie).

W Szczepankowie, niewielkiej wsi wsi w gminie Dąbrowa (pow. mogileński, kujawsko – pomorskie), oprócz uroczej alei modrzewiowej znajduje się jeszcze jeden pomnik przyrody – tym razem nieożywionej. Jest nim ogromny głaz narzutowy o nazwie Kamienny Dom, leżący w lesie na wschód o zabudowań sioła, w oddz. 71 c Leśnictwa Niedźwiedzi Kierz, Nadleśnictwo Gołąbki. Do pomnikowego eratyku najlepiej trafić z opisanej w poprzednim artykule alei modrzewiowej, czyli skrzyżowania drogi nr 254 z drogą do Annowa. Od końca alei, czyli od granicy lasu jedziemy jeszcze ok. 1,3 km do skrzyżowania z leśnymi drogami i drogowskazem do głazu.

skrzyżowanie z drogowskazem do Kamiennego Domudrogowskaz do Kamiennego Domu

Skręcamy w lewo i dalej leśnym duktem ok. 900 m do znajdującego się po lewej stronie szlabanu i ustawionej obok tablicy z mapą i opisem pomnikowego głazu.

szlaban przy drodze do Kamiennego Domu

Mijamy szlaban i stąd już tylko krótka (ok. 100 m) ścieżka doprowadzi nas do olbrzymiego narzutniaka.

GPS N 52°48’13” , E 17°54’51”

otoczenie głazu Kamienny Dom

Zanim przystąpimy do głębszej eksploracji geostanowiska najlepiej zapoznać się treścią zamieszczoną na tablicy dydaktycznej. Przedstawiono tu parametry fizyczne głazu oraz związaną z nim legendę.

tablica obok głazu Kamienny Dom

tablica przy głazie Kamienny Domtreść tablicy przy głazie Kamienny Dom

Kamienny Dom uzyskał status pomnika przyrody nieożywionej już w 1955 r. na mocy Komunikatu Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy w sprawie uznania za pomniki przyrody. Obecnie obowiązująca podstawa prawna do jego ochrony to Rozporządzenie nr 11/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 1 lipca 1991 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody tworów przyrody na terenie województwa bydgoskiego.

pomnikowy eratyk Kamienny Domlas koło Szczepankowa - pomnikowy głaz Kamienny Dom

głaz narzutowy Kamienny Domlas koło Szczepankowa - głaz Kamienny Dom

Wymiary pomnikowego eratyku to: obwód – 13,18 metra, wysokość – 2,9 metra, długość – 3,9 metra. Niestety brakuje informacji dotyczącej materiału budującego głaz, w publikacji „Zabytkowe głazy narzutowe na obszarze Polski, cz. IV” jest mowa o diorycie, ale ze znakiem zapytania.

pomnikowy głaz Kamienny Domgłaz Kamienny Dom koło Szczepankowa

Nazwa narzutniaka wiąże się z miejscową legendą. W tutejszym lesie miał zamieszkiwać zły czarownik, który zwabiał dzieci i zamieniał je w kamienie. Brat dwojga z zaczarowanych dzieci rozpoznał rodzeństwo i w ten sposób zdjął klątwę, jednocześnie zamieniając czarownika wraz z domem w wielki głaz.

pomnikowy głaz narzutowy Kamienny Dom

Pierwotnie opisywany eratyk był większy, widoczne są jeszcze ślady odłupywania.

ślad po próbie rozłupania głazuślad po próbie rozłupania pomnikowego głazu

W gminie Dąbrowa znajduje się jeszcze jeden pomnik przyrody nieożywionej, jest nim Źródło Świętego Huberta, które będzie tematem kolejnego artykułu.

Głaz narzutowy Zaklęta Karczma k. Margonina (pow. chodzieski, wielkopolskie).

Duże głazy narzutowe, bądź takie o nietypowych fantazyjnych kształtach, coraz częściej są zauważane przez władze lokalne jako obiekty o walorach geoturystycznych, krajoznawczych, kulturowych, historycznych i itp., które mogą stanowić istotny element promocji gminy, powiatu lub regionu. Aby zwiększyć ich potencjał turystyczny ustawia się drogowskazy, buduje się w pobliżu eratyku wiaty (lub inne elementy zagospodarowania turystycznego), montuje tablice edukacyjne. Takie działania można zaobserwować w stosunku do dwóch opisanych w poprzednich artykułach narzutniaków (Kamień św. Wojciecha w Budziejewku, Tarcza Olbrzyma ze wsi Sokolniki), jak również w przypadku głazu o nazwie Zaklęta Karczma, leżącego niedaleko drogi nr 190, pomiędzy Próchnowem a Margoninem. Miejsce skrętu z głównej trasy zostało oznakowane drogowskazem.drogowskaz do Zaklętej Karczmy

Tuż za skrętem znajduje się wiata z tablicami informującymi o znajdujących się w okolicach atrakcjach turystycznych, w paru zdaniach została opisana również Zaklęta Karczma. Obok wiaty znajduje się miejsce do zaparkowania kilku aut, w dalszy krótki spacer udajemy się piechotą bądź rowerem.

miejsce odpoczynku w pobliżu głazu Zaklęta Karczmaopis Zaklętej Karczmy umieszczony na wiacie

Mijamy zagajnik i naszym oczom ukazuje się prostopadła do drogi miedza porośnięta kilkoma drzewami, na jej końcu leży widoczny już z tej odległości ogromny głaz. Trasa od wiaty do głazu mierzy ok. 350 m.

droga do Zaklętej Karczmyotoczenie głazu Zaklęta Karczmagłaz narzutowy Zaklęta Karczmaścieżka do głazu Zaklęta Karczma

Dobrym zwyczajem przed eksploracją każdego obiektu turystycznego jest zapoznanie się z tekstem umieszczonym na tablicy edukacyjnej. Znajdziemy w nim legendę o pochodzeniu głazu oraz informację o parametrach narzutniaka.

GPS N 52°57’13.4” , E 17°07’31.9”

tablica przy głazie Zaklęta Karczmatablica przy głazie Zaklęta Karczma

Opisywany głaz uzyskał status pomnika przyrody na mocy Orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 28 marca 1957 o uznaniu za pomniki przyrody, opublikowanego 1 czerwca 1957 r.

1. Pomnikowy głaz - Zaklęta Karczma2. Zaklęta Karczma k. Margonina

Obwód Zaklętej Karczmy (zwanej też Kamieniem Czarownicy) w zależności od wybranego źródła wynosi między 12 a 16 metrów, długość 5 – 6,5 metra, szerokość 3 – 3,4 metra, wysokość 2 – 2,5 metra. Dolna część głazu zagłębiona jest w ziemi, więc widoczny jest jego większy fragment. Objętość eratyku 26,6 m³, waga to 73,1 ton.

3. Pomnikowy eratyk - Zaklęta Karczma4. Zaklęta Karczma koło Margonina5. Głaz narzutowy Zaklęta Karczma6. Zaklęta Karczma - pomnik przyrody nieożywionej

Ze względu na olbrzymią wagę można domniemywać, że znajduje się in situ, a więc tam, gdzie został porzucony przez ostatni na tym terenie lądolód skandynawski z fazy leszczyńsko – poznańskiej zlodowacenia Wisły (północno – polskiego).

7. Zaklęta Karczma przy drodze Margonin - Próchnowo

W starszych opracowaniach (Zabytkowe głazy narzutowe na terenie Polski, cz. IV, str. 54) opisywanym materiałem budującym Zaklętą Karczmę był granit różowy, drobnoziarnisty. W nowszych dokumentach publikowanych w sieci jest mowa o gnejsie z tarczy bałtyckiej.

zbliżenie głazu Zaklęta Karczmazdjęcie powierzchni głazu Zaklęta Karczma

U podstawy głazu, od strony zachodniej widać wyryty napis: „NA PAMIĄTKĘ MOIEY MATKI / ANTONINY Z GARCZYŃSKICH / H. SKÓRZEWSKIEY / HELIODOR HRABIA SKORZEWSKI / […] WRZE. 182[…]. Jeszcze kilkanaście lat temu tekst był lepiej czytelny.

Zaklęta Karczma - ryt na głazie