Pomnikowe dęby w Górecku Kościelnym (gm. Józefów, lubelskie).

Górecko Kościelne to niewielka wieś otoczona lasami Puszczy Solskiej, leżąca na pograniczu Roztocza Środkowego i Równiny Biłgorajskiej (pow. biłgorajski, gmina Józefów). Miejscowość jest zagospodarowana turystycznie, znajduje się tu węzeł pieszych i rowerowych szlaków turystycznych. Przy głównej drodze stoi drewniany (modrzewiowy) kościół parafialny pw. św. Stanisława z XVIII w., naprzeciw cmentarz z grobami żołnierzy z 1939 r.

Ponadto warto zobaczyć jeszcze dwie zabytkowe kaplice, trafimy do nich kierowani szlakiem lub drogowskazami.

Pierwsza kaplica nieprzypadkowo została nazwana „Pod dębami”, w jej najbliższym sąsiedztwie rosną dwa okazałe dęby szypułkowe, chronione jako pomniki przyrody. Łącznie na trasie miedzy kościołem a rzeką Szum znajduje się 6 pomnikowych dębów, o obwodach 440 – 758 cm.

Nawet uschnięty dąb nadal wywiera spore wrażenie.

Kolejne dęby nieprzerwanie przyciągają uwagę swym majestatem. Wiek i grzyby rozkładające tkankę drzewną wycisnęły na nich swoje piętno – potężne dziuple w pniach, ubytki w miejscu dawnych konarów.

Jeden dąb z tabliczką „Pomnik Przyrody” ukrywa się w kępie krzaków.

Najgrubszy pomnikowy dąb rośnie 100 m od brzegu rzeki. Jego obwód wynosi 758 cm, wysokość 24 m, szacunkowy wiek ok. 400 lat.

Tuż poniżej monumentalnego dębu znajduje się „Kapliczka na Wodzie” i mostek na rzece Szum.

Źródło rzeki Sopot w Husinach (gm. Krasnobród, lubelskie).

Charakterystyczne dla krawędziowej części roztocza są niewielkie wodospady, zwane tu szumami lub szypotami. Występują m.in. na przełomowych odcinkach Tanwi, Jelenia, Szumu oraz Sopotu. Ta ostatnia rzeka o długości 22,5 km wypływa z wierzchowiny Roztocza dwoma strumieniami: lewym z małego jeziora w Ciotuszy Nowej (ok. 285 m n.p.m.), prawym na wysokości ok. 295 m n.p.m. w pobliżu Husin (pow. zamojski, gm.Krasnobród), z małych jezior zasilanymi obfitymi źródłami, które są chronione jako pomnik przyrody nieożywionej. Źródlisko o powierzchni 2,52 ha w Husinach obejmuje działkę nr 924 (część – grunty pod wodą 1,47 ha, groble i tereny okalające zbiorniki wodne -1,06 ha). Pomnik przyrody znajduje się 30 m od drogi gminnej, obok niebiesko znakowanego Szlaku Centralnego oraz czarnego szlaku z Krasnobrodu do Nowin.

GPS N 50°29’34.9″ , E 23°11’06.5″

Źródlisko znajduje się u podnóża łagodnie nachylonego stoku, wypływy wód podziemnych tworzą dwie amfiteatralne nisze o średnicach 10 i 4 m i ekspozycji południowo – zachodniej. Charakteryzuje się szczelinowo – warstwowym sposobem wypływu wody, drenuje główny poziom wodonośny Roztocza, zbiornik górnokredowy. Warstwę wodonośną stanowią silnie uszczelinnione gezy mastrychtu. Wydajność źródeł jest zmienna: maksymalna – 232 dm³/s, minimalna – 39 dm³/s.

Woda ma odczyn słabo kwaśny lub słabo zasadowy (pH 7,04), mineralizację stosunkowo wysoką (379 mg/dm³) oraz stosunkowo wysoką twardość ogólną (4,6 mwal/l); w składzie jonowym dominują jony –HCO3 (246 mg/dm³) i Ca2+ (84 mg/dm³).

szczelina źródłowa potoku Sopotszczelina źródłowa rzeki Sopot

100 m za niszą źródłową Sopot tworzy już sporej wielkości strumień.