Głaz narzutowy Zaklęta Karczma k. Margonina (pow. chodzieski, wielkopolskie).

Duże głazy narzutowe, bądź takie o nietypowych fantazyjnych kształtach, coraz częściej są zauważane przez władze lokalne jako obiekty o walorach geoturystycznych, krajoznawczych, kulturowych, historycznych i itp., które mogą stanowić istotny element promocji gminy, powiatu lub regionu. Aby zwiększyć ich potencjał turystyczny ustawia się drogowskazy, buduje się w pobliżu eratyku wiaty (lub inne elementy zagospodarowania turystycznego), montuje tablice edukacyjne. Takie działania można zaobserwować w stosunku do dwóch opisanych w poprzednich artykułach narzutniaków (Kamień św. Wojciecha w Budziejewku, Tarcza Olbrzyma ze wsi Sokolniki), jak również w przypadku głazu o nazwie Zaklęta Karczma, leżącego niedaleko drogi nr 190, pomiędzy Próchnowem a Margoninem. Miejsce skrętu z głównej trasy zostało oznakowane drogowskazem.drogowskaz do Zaklętej Karczmy

Tuż za skrętem znajduje się wiata z tablicami informującymi o znajdujących się w okolicach atrakcjach turystycznych, w paru zdaniach została opisana również Zaklęta Karczma. Obok wiaty znajduje się miejsce do zaparkowania kilku aut, w dalszy krótki spacer udajemy się piechotą bądź rowerem.

miejsce odpoczynku w pobliżu głazu Zaklęta Karczmaopis Zaklętej Karczmy umieszczony na wiacie

Mijamy zagajnik i naszym oczom ukazuje się prostopadła do drogi miedza porośnięta kilkoma drzewami, na jej końcu leży widoczny już z tej odległości ogromny głaz. Trasa od wiaty do głazu mierzy ok. 350 m.

droga do Zaklętej Karczmyotoczenie głazu Zaklęta Karczmagłaz narzutowy Zaklęta Karczmaścieżka do głazu Zaklęta Karczma

Dobrym zwyczajem przed eksploracją każdego obiektu turystycznego jest zapoznanie się z tekstem umieszczonym na tablicy edukacyjnej. Znajdziemy w nim legendę o pochodzeniu głazu oraz informację o parametrach narzutniaka.

GPS N 52°57’13.4” , E 17°07’31.9”

tablica przy głazie Zaklęta Karczmatablica przy głazie Zaklęta Karczma

Opisywany głaz uzyskał status pomnika przyrody na mocy Orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 28 marca 1957 o uznaniu za pomniki przyrody, opublikowanego 1 czerwca 1957 r.

1. Pomnikowy głaz - Zaklęta Karczma2. Zaklęta Karczma k. Margonina

Obwód Zaklętej Karczmy (zwanej też Kamieniem Czarownicy) w zależności od wybranego źródła wynosi między 12 a 16 metrów, długość 5 – 6,5 metra, szerokość 3 – 3,4 metra, wysokość 2 – 2,5 metra. Dolna część głazu zagłębiona jest w ziemi, więc widoczny jest jego większy fragment. Objętość eratyku 26,6 m³, waga to 73,1 ton.

3. Pomnikowy eratyk - Zaklęta Karczma4. Zaklęta Karczma koło Margonina5. Głaz narzutowy Zaklęta Karczma6. Zaklęta Karczma - pomnik przyrody nieożywionej

Ze względu na olbrzymią wagę można domniemywać, że znajduje się in situ, a więc tam, gdzie został porzucony przez ostatni na tym terenie lądolód skandynawski z fazy leszczyńsko – poznańskiej zlodowacenia Wisły (północno – polskiego).

7. Zaklęta Karczma przy drodze Margonin - Próchnowo

W starszych opracowaniach (Zabytkowe głazy narzutowe na terenie Polski, cz. IV, str. 54) opisywanym materiałem budującym Zaklętą Karczmę był granit różowy, drobnoziarnisty. W nowszych dokumentach publikowanych w sieci jest mowa o gnejsie z tarczy bałtyckiej.

zbliżenie głazu Zaklęta Karczmazdjęcie powierzchni głazu Zaklęta Karczma

U podstawy głazu, od strony zachodniej widać wyryty napis: „NA PAMIĄTKĘ MOIEY MATKI / ANTONINY Z GARCZYŃSKICH / H. SKÓRZEWSKIEY / HELIODOR HRABIA SKORZEWSKI / […] WRZE. 182[…]. Jeszcze kilkanaście lat temu tekst był lepiej czytelny.

Zaklęta Karczma - ryt na głazie

Pomnikowy jesion przed pałacem w Próchnowie (gm. Margonin, wielkopolskie).

Próchnowo to wieś położona w gminie Margonin (pow. chodzieski, wielkopolskie), przy trasie nr 190 z Wągrowca do Margonina. Godnym uwagi obiektem jest pałac wybudowany w 1789 r. jako letnia rezydencja Antoniny Skórzewskiej z domu Garczyńskiej (1770-1824), żony właściciela Margonina hrabiego Fryderyka Skórzewskiego (1768-1832). Budowla wielokrotnie zmieniała właścicieli i wygląd. Od lat 90 – tych XX w. właścicielem pałacu jest Ochotniczy Hufiec Pracy.

fragment fasady pałacu w Próchnowie

Pałac otoczony jest parkiem o charakterze krajobrazowym z poł. XIX w. o powierzchni ok. 18 ha. Perełką dendrologiczną tego założenia jest ogromny jesion wyniosły, rosnący tuż przed fasadą pałacu.

Próchnowo - pomnikowy jesion

Próchnowo - pomnikowy jesion na tle pałacupomnikowy jesion na tle pałacu w Próchnowiepomnikowy jesion przy pałacu w Próchnowie

W publikacji K.  Borkowskiego „Wielkopolskie drzewa” z 2009 r. opisywany jesion nazywany jest „Bliźniakiem„. W notatce pod zdjęciem napisano, że „jest to drugi co do grubości pnia jesion w Wielkopolsce„. W artykułach publikowanych w sieci nazywany jest dla odmiany jesionem Mickiewicza – podobno został wyhodowany z nasiona jesionu śmiełowskiego, posadzonego przez wieszcza podczas jego wizyty w Śmiełowie w 1831 r. Jednak ta historia jest mało prawdopodobna, jesion z Próchnowa jest starszy i może liczyć sobie 250 – 300 lat.

pomnikowy jesion z PróchnowaPróchnowo - pomnikowy jesion wyniosłypień pomnikowego jesionu wyniosłego z Próchnowa

Próchnowski jesion posiada ogromny, guzowaty w dolnej części pień, który na wysokości ok. 2,5 metra rozgałęzia się na dwa masywne przewodniki. Wg rejestru GDOŚ jego obwód wynosi 682 cm, pobieżny pomiar wykonany przez autora tego artykułu we wrześniu 2023 r. dał wynik 703 cm; wysokość drzewa 24 metry, szacunkowy wiek to 250 – 300 lat.

pień pomnikowego jesionu z PróchnowaPróchnowo - pień pomnikowego jesionuPróchnowo - guzy na pniu pomnikowego jesionu

Opisywany jesion jest jedynym pomnikiem przyrody próchnowskiego parku, objęty ochroną pomnikową na mocy Komunikatu Wojewody Pilskiego z dnia 30 stycznia 1982 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody.

Próchnowo - tabliczka na pomnikowym jesionie

Stan zdrowotny pomnikowego okazu należy uznać za zadowalający mimo usychającego konaru od strony południowo – wschodniej. Powyżej głównego rozgałęzienia widoczna jest zabliźniająca się listwa piorunowa.

suchy konar pomnikowego jesionu z Próchnowa

 

potężne konary tworzące koronę pomnikowego jesionu

Wyróżniającym się drzewem parkowym w najbliższym otoczeniu pałacu jest również dąb szypułkowy w odmianie kolumnowej.

Próchnowo - dąb w odmianie kolumnowej

Pośród pół uprawnych ok. 2 km na północ od pałacu w Próchnowie leży pomnikowy głaz „Zaklęta Karczma”. Więcej o nim w następnym artykule.