mareke | Pomniki przyrody

Jedna z najgrubszych lip szerokolistnych w Polsce znajduje się w Jaglicach – niewielkiej wsi w gminie Człopa, w powiecie wałeckim (zachodniopomorskie). Drzewo jest łatwe do odnalezienia, rośnie przy głównej drodze w centrum miejscowości, obok budynku leśnictwa Zielony Stok (oddz.131h, Nadleśnictwo Człopa).

GPS N 53°04’25.9” , E 16°12’25.1”

Drzewo zyskało miano pomnika przyrody na mocy Rozporządzenia nr 27/2004 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 29 października 2004 r. w sprawie uznania za pomnik przyrody. Nazwa lipy – Dobrosława – została wyłoniona w wyniku konkursu przeprowadzonego w 2005 r.

Dobrosława posiada typową dla tego gatunku koronę o wymiarach 22×20 metrów, szeroką, kopulastą, o charakterystycznym sercowatym kształcie.

Obok lipy ustawiono tablicę z tekstem opisującym parametry wiekowego drzewa.

Opisywany egzemplarz posiada główny pień o obwodzie 823 cm który na wysokości 3 m rozwidla się. Oprócz tego od północno – zachodniej strony, ze wspólnego korzenia wyrastają dwa dużo mniejsze pnie o obwodach bliskich 2 i 3 m. Wysokość drzewa to 25 metrów.

Stan zdrowotny okazu należy uznać za dobry, mimo rozległych ubytków we wnętrzu pnia i konarów. Lipa w 2005 r. została poddana zabiegom konserwacyjnym, w ich wyniku wydobyto z wnętrza drzewa dwie przyczepy żwiru i gruzu (po dawnej plombie wypełniającej dziuplę – takie zabiegi nie są obecnie stosowane, po latach stwierdzono, że przynoszą więcej szkód niż pożytku).

Stabilność obfitej korony uzyskano dzięki zastosowaniu elastycznych wiązań linowych.

Lipa Dobrosława jest uważana za najgrubszą lipę rosnącą na terenie Lasów Państwowych.

Wspomniany w tytule głaz – wtedy jeszcze bezimienny – został powołany do ochrony pomnikowej już w 1964 r. na mocy Decyzji nr 91/64 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 10 kwietnia 1964 r. w sprawie uznania za pomnik przyrody głazu narzutowego. Podana w dokumencie lokalizacja „nad drogą do młyna kości, w połowie drogi między Bukowicami a Jodłowicami” wydawać by się mogła dość oczywista, jednak na przestrzeni lat wokół usytuowania głazu narosło tyle nieprawdziwych informacji, że odnalezienie głazu stało się problematyczne.

W rejestrze pomników przyrody RDOŚ podany widnieje niewłaściwy numer działki (276 zamiar 294), a podane namiary GPS to punkt na polu uprawnym na południe od Bukowic, ok. 50 m od ściany lasu (żadnego głazu tam nie ma). Najwięcej zamieszania wprowadziła nazwa „Głaz Romera” – eratyk o takiej historycznej nazwie, ale o zupełnie innych rozmiarach, rzeczywiście znajduje się w tym samym kompleksie leśnym, 1,7 km w linii prostej od opisywanego głazu. Doprowadziło to do samostanowienia przez leśników pomnika przyrody bez odpowiedniego aktu prawnego.

Dopiero Uchwała nr LXIV/404/23 Rady Miejskiej w Brzegu Dolnym z dnia 27 kwietnia 2023 r. wprowadziła w tej materii właściwy ład. Eratyk zyskał nazwę „Głaz Bernarda”, podano właściwy numer działki, współrzędne GPS i lokalizację na mapie. Dla porządku warto dodać, że w czerwcu 2023 r. Rada Miejska w Obornikach Śląskich stosowną Uchwałą ustanowiła pomnikiem przyrody wspomniany wyżej Głaz Roemera.

Z kilku możliwych wariantów dotarcia do Głazu Bernarda można wybrać trasę rozpoczynającą się we wsi Radecz. To propozycja dla preferujących dłuższe spacery po lesie, bądź poruszających się na rowerze (krótsze opcje to start z Bukowic lub Jodłowic). Przy skrzyżowaniu asfaltowej drogi do wsi Stary Dwór z szerokim, leśnym duktem znajduje się duży parking, obok miejsce odpoczynku pod wiekowym dębem oraz tablica dydaktyczna z mapą, na której zaznaczono usytuowanie głazu i trasę dojścia.

Po przejściu ok. 3,6 km od parkingu, należy wypatrywać po lewej stronie drogowskazu kierującego do pomnikowego eratyku.

Stąd już tylko 400 m metrów dzieli nas od Głazu Bernarda, którego należy wypatrywać po prawej stronie drogi.

GPS N 51°17’51.3” , E 16°47’29.6”

Lokalizacja podana w Uchwale to: działka nr 294 obręb Bukowice gmina Brzeg Dolny, znajdująca się w zarządzie Nadleśnictwa Oborniki Śląskie, pododdział 317-g w Leśnictwie Radecz, współrzędne geograficzne: 51.297611, 16.791528.

Wymiary Głazu Bernarda (z Uchwały) to: obwód 6,50 m, długość 2,20 m, szerokość 1,85 m i wysokość 1,20 m.

Opisywany eratyk został wymieniony w publikacji „Zabytkowe głazy narzutowe na obszarze Polski”, katalog cz. IV, Wydawnictwo Geologiczne – Warszawa 1983 r. strona 80, nr 334/G*(1125). Podane w tam wymiary to: obwód – 7,6 m, wysokość 1,1 m, zagłębiony, zagłębienia przypominające kształt stopy, ślady drążenia skały przez wodę, ślady wierceń. Materiał budujący – piaskowiec, być może z okolic Ostrzeszowa.