Archiwum kategorii: Przyroda nieożywiona

Pomnikowy eratyk w Błotnicy (gm. Złoty Stok).

Opublikowany przez
Odpowiedz

W plejstocenie (epoce lodowcowej) na teren dzisiejszej Polski wielokrotnie nasuwał się lądolód skandynawski. Podczas największych zlodowaceń lodowiec dotarł do krawędzi Sudetów, pozostawiając po sobie pamiątki w postaci zdeponowanego materiału skalnego, nieraz w postaci dużych głazów narzutowych, zwanych eratykami. Na Dolnym Śląsku największe nagromadzenie pomnikowych eratyków znajduje się przy linii sudeckiego uskoku brzeżnego, ciągnącego się (na terenie Polski) od okolic Bolesławca do Złotego Stoku. Opisywałem je w artykułach: „Pomnikowe głazy narzutowe w Bolesławcu” „Głazy narzutowe w Warcie Bolesławieckiej” „Skupiska głazów narzutowych w Mokrzeszowie„. Tematem dzisiejszego artykułu jest pomnikowy głaz narzutowy leżący niedaleko Złotego Stoku, ok. 700 m na południe od ostatnich zabudowań (leśniczówka) wsi Błotnica.

GPS N 50°27′45.22″ , E 16°55′44.87″

Głaz nie jest trudny do odnalezienia, leży przy czerwonym szlaku turystycznym, w pobliżu charakterystycznego skrzyżowania leśnych dróg.

Przy głazie otoczonym drewnianym płotkiem ustawiono tablicę poglądową, opisującą zagadnienia związane ze zlodowaceniami.

Przybliżone wymiary głazu: długość 160 cm, szerokość 70 cm, wysokość 120 cm, obwód eratyku 436 cm.

Materiałem budującym głaz jest granit o dużym udziale różowych skaleni.

„Gnejsy na Włókach” k. Dzierżoniowa.

Opublikowany przez
Odpowiedz

Pośród wszystkich jednostek geologicznych Sudetów i Przedgórza Sudeckiego szczególnie interesujący jest blok sowiogórski. Zbudowany głównie z zespołu gnejsów i migmatytów, którym przez długie lata przypisywano wiek prekambryjski (nawet do 4 mld lat); jednak współczesne metody radiometryczne znacznie je odmłodziły i pozwoliły oszacować ich wiek na ok. 400 mln lat. Jednostka sowiogórska posiada w przybliżeniu kształt trójkąta, jest przecięta na dwie nierówne części sudeckim uskokiem brzeżnym. Mniejsza część tworzy zasadniczy zrąb Gór Sowich, większa o powierzchni ok. 400 km² przykryta jest warstwą osadów czwartorzędowych, z nierównomiernie (wyspowo) odsłoniętymi skałami podłoża. Jedno z ciekawszych stanowisk do obserwacji skał metamorficznych tej części bloku sowiogórskiego, zlokalizowane jest na skraju wsi Włóki, położonej na północ od Dzierżoniowa. Znajduje się tu nieczynny od wielu lat kamieniołom chroniony jako pomnik przyrody nieożywionej, pod nazwą „Gnejsy na Włókach”.

GPS N 50°45′38.79″ , E 16°38′26.45″

W środkowej części wyrobiska, obok wysychającego latem stawku, znajduje się najbardziej interesująca wychodnia skał przeobrażonych.

Występują tu migmatyczne gnejsy oligoklazowo – biotytowe z wtrąceniami skał wapienno – krzemianowych, nieraz biszkoptowo przewężone.

Stanowisko jest szczególnie cenne ze względu na występowanie wielu różnych tekstur migmatytów na bardzo małej powierzchni wychodni. Opisywane są tekstury : dykcjonitów. flebitów, warstewkowe, fałdowe, szlirowe, smużyste, nebulityczne, homofaniczne i plamiste. Oczywiście żeby je odnaleźć i odróżnić trzeba posiadać specjalistyczną wiedzę geologiczną, poniżej kilka fotek migmatytów które przykuły moją uwagę.

Ciekawostkę stanowi kilka bloków ciemnego, niemal czarnego amfibolitu.

Warto również przyjrzeć się gnejsom na ścianach kamieniołomu.

Odsłonięcie we Włókach znamionuje bogactwo zjawisk geologicznych właściwych dla procesów ultrametamorfozy, zachodzących na dużych głębokościach (kilka do kilkudziesięciu kilometrów) w przedziale temperaturowym ok. 600-700°C i przy ciśnieniu około 0,5-0,8 GPa.