Pomnikowe drzewa przy ul. Bocznej w Lubaniu.

Peryferyjny, nieco zapomniany zakątek przy ul. Bocznej w Lubaniu, skrywa fascynującą historię. Tu bowiem w otoczeniu parku stał pałac, tzw. Majątek Górny we wsi Uniegoszcz, niem. Bertelsdorf (obecnie większa część Uniegoszczy leży w granicach administracyjnych miasta Lubań). O najstarszej historii tego pałacu niewiele wiadomo; w XVIII w. musiał już być znaczącą rezydencją, bowiem we wrześniu 1707 roku, przez blisko dwa tygodnie kwaterował wraz ze swoim dworem późniejszy król Polski Stanisław
Leszczyński, korzystając chętnie z gościny, jakiej udzielił mu Just Wilhelm von
Almesloe.

Tuż przed II wojną światową utworzono w pałacu dom starców, prowadzony przez miejscowe siostry magdalenki (być może dlatego otaczający park nazywany jest poklasztornym). Po wojnie nieremontowany popadł w całkowitą ruinę i został rozebrany w latach 1962-1972. Obecnie po pałacu pozostały jedynie fundamenty przysypane gruzem, niewielkie fragmenty ścian oraz zawalone wejścia do piwnic (więcej zdjęć oraz szerzej o historii tego miejsca tutaj).

Park otaczający skąpe resztki pałacu jest bardzo zaniedbany – porośnięty samosiejkami, zaśmiecony, o zatartym układzie kompozycyjnym. Cennym walorem są stare drzewa, głównie rodzimych gatunków. Można tu odnaleźć pokaźnych rozmiarów buki, jawory, graby, dęby; z obcych gatunków można wymienić sosnę wejmutkę i platana klonolistnego.

Kilka drzew uhonorowano statusem pomnika przyrody. Wewnątrz parku rośnie 160 – letni klon jawor „Mnich” o obwodzie 341 cm i wysokości 23 metry.

Pomnikowy dąb szypułkowy „Leszek” rośnie na obrzeżu parku, w jego południowej części.

Obwód okazu wynosi 377 cm, wysokość drzewa 24 m, wiek ok. 200 lat.

Obok rośnie oznaczony tabliczką dąb, którego brak w oficjalnym spisie pomników przyrody. Być może ze względu na dość rachityczny wygląd, zniesiono ochronę pomnikową tego okazu.

W rogu parku, poza zwartym zadrzewieniem, można odnaleźć pomnikowy egzemplarz platana klonolistnego o nazwie „Makary”. Drzewo posiada pień o obwodzie 507 cm, wysokość okazu 20 m, wiek 160 lat.

Stare dęby rosną nad brzegiem przepływającej w pobliżu Kwisy. Status pomnika przyrody posiada dąb o obwodzie 395 cm i wieku 220 lat.

 W pobliżu rośnie najgrubszy i najstarszy pomnikowy dąb w Lubaniu o imieniu „Ludwig”. Wiek tego drzewa oszacowano na 400 lat, obwód okazu 533 cm, wysokość 24 m.

Przy „Ludwigu”, na przedłużeniu ulicy Bocznej (droga gruntowa), ma początek szpaler wiekowych kasztanowców białych.

Spacerując nim wzdłuż Kwisy, dotrzemy do olbrzymiej wierzby, wartej objęcia ochroną pomnikową.

Informacje związane z historią pałacu pochodzą ze znakomitej monografii Piotra Dumanowskiego – „Uniegoszcz  – Dziedzictwo Przeszłości”.

Pomniki przyrody w gminie Brzeg Dolny.

Gmina miejsko – wiejska Brzeg Dolny leży w centralnej części Dolnego Śląska (powiat wołowski), na prawym (północnym) brzegu rzeki Odry, oddalona o 31 km od Wrocławia. Choć miasto ma charakter przemysłowy (działają tu duże zakłady chemiczne „Rokita”) to nie brakuje w nim terenów zielonych; w części wiejskiej połowę obszaru zajmują użytki rolne, znaczny jest też udział gruntów leśnych (ok. 34%). Dużą wartość w gminie posiadają zabytkowe parki podworskie, największy – obecnie Park Miejski o powierzchni 67 ha – przylega do zespołu pałacowego w Brzegu Dolnym (siedziba UMiG).

Tuż przy budynku pałacu rośnie olbrzymi platan – pomnik przyrody o dość niejasnej sytuacji formalnej.

GPS N 51°15′37″, E 16°43′25″

Obwód okazu – 835 cm stawia go w gronie najgrubszych platanów na Dolnym Śląsku, wysokość drzewa 25 metrów.

Pomnikiem przyrody w Parku Miejskim był dąb szypułkowy o obwodzie 510 cm, jednak ze względu na zły stan zdrowotny został pozbawiony tego statusu. Kilka innych dębów w parku, ze względu na znaczne rozmiary, kwalifikuje się do objęcia ochroną pomnikową.

Stare dęby rosną również nad brzegiem Odry, w okolicach ulicy Młyńskiej, Podwale. Jeden z nich o obwodzie aż 731 cm uznano w 2013 r. za pomnik przyrody. Niestety jego stan obecny jest zły, wichury obłamały mu główne konary, pień również stracił na obwodzie.

GPS N 51°15′39″, E 16°43′54″

W zabytkowym parku w Godzięcinie tylko jedno drzewo objęto ochroną pomnikową. Jest nim lipa drobnolistna o obwodzie 555 cm i wysokości ok. 20 m, wiek 300 lat. Rośnie ona w pobliżu pałacu o zatartych cechach stylowych, pełniącego funkcję Domu Dziecka.

GPS N 51°19′35″, E 16°46′26″

Kilka innych drzew w tym parku zasługuje na ochronę pomnikową, z egzotycznych to tulipanowiec amerykański, iglicznia trójcierniowa, cypryśnik błotny. Walory pomnikowe posiadają również rodzime dęby, rosnące w części parku zaadaptowanej na boisko.

Dwa 400 – letnie dęby szypułkowe rosną na cmentarzu poniemieckim w Bukowicach, ale tylko jeden posiada status pomnika przyrody.

GPS N 51°18′25″, E 16°46′45″

Dąb mierzy 628 cm w obwodzie, wysokość drzewa 28 metrów.

W Bukowicach zlokalizowany jest również drugi pomnikowy dąb, niestety drzewo jest już martwe. Znajduje się w niewielkim, silnie zarośniętym zagajniku przy fabryce „Linpac Plastics”. Okaz mierzy 613 m w obwodzie.

N 51°18′23″, E 16°46′00″

Pomnikiem przyrody nieożywionej w gminie Brzeg Dolny jest Głaz Roemera w Jodłowicach, opisany dokładnie w poprzednim artykule.

DSC_1506