Pomnikowy dąb z Drzonowa (gm. Świdnica, lubuskie).

Drzonów (gm. Świdnica, pow. zielonogórski, lubuskie) to wieś położona ok. 15 km na zachód od centrum Zielonej Góry, przy drodze wojewódzkiej nr 279. W centrum miejscowości znajduje się klasycystyczny pałac, w którym mieści się Lubuskie Muzeum Wojskowe. We wnętrzach zabytkowej budowli i na terenie przylegającego parku można oglądać: zbiory ciężkiego sprzętu bojowego, lotnictwa wojskowego, broni palnej, umundurowania, odznaczeń – łącznie ponad 3500 eksponatów.

Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowiepałac w Drzonowie

Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie - wystawa wozów bojowychLubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie - wystawa czołgówczołg w Lubuskim Muzeum Wojskowym w DrzonowieLubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie - wystawa śmigłowców i samolotówLubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie - wystawa samolotów

Czy miłośnik przyrody ma czego szukać pośród tych setek maszyn i urządzeń służących do niszczenia i zabijania? Okazuje się, że tak. Gdyby pozbawić teren militariów mielibyśmy do czynienia z jednym z wielu w regionie parków podworskich z XIX w. Część drzew posadzonych w tamtym czasie uzyskało już wiek prawie 200 lat i rozmiary pomnikowe. Niektóre okazy posiadają nawet tabliczki z napisem „Pomnik Przyrody”.

Drzonów - drzewo z tabliczką pomnik przyrodyDrzonów - okazała lipa z tabliczkąDrzonów - okazały klon z tabliczkąDrzonów - pień okazałego klonu z tabliczką

Problem w tym, że ani jedno z tych drzew formalnie nie jest pomnikiem przyrody i próżno ich szukać w stosownych rejestrach. O przyczynach takiego stanu rzeczy pisałem w artykule „Dlaczego drzewo z tabliczką nie jest pomnikiem przyrody?„. Jedynym pomnikiem przyrody w Drzonowie jest dąb szypułkowy rosnący w południowej części oryginalnego założenia parkowego, po drugiej stronie drogi nr 279, naprzeciw kościoła pw. św. Mikołaja.

GPS N 51°56’38.8” , E 15°19’09.5”

kościół w DrzonowieDrzonów - pomnikowy dąb widziany spod kościołaDrzonów - pomnikowy dąb widziany z wnętrza parku

Chronione ustawowo drzewo znajduje się na skraju zadrzewienia, tuż przy drodze. Posiada pokrój typowy dla okazów rosnących w zwarciu – prosty i długi pień pozbawiony w dolnej części gałęzi i wysoko osadzoną koronę.

Drzonów - pomnikowy dąb widziany ze skraju parkuDrzonów - pomnikowy dąb

Dąb mierzy w obwodzie 440 cm, wysokość okazu to aż 33 metry, szacunkowy wiek to ok. 150 – 200 lat. Niestety, drzewo nie zostało w żaden sposób oznakowane.

pień pomnikowego dębu z DrzonowaDrzonów - Paweł Lenart przy pomnikowym dębie

Pomnikowy dąb z Drzonowa uzyskał status pomnika przyrody w 1986 r., obecnie obowiązująca podstawa prawna do jego ochrony to Rozporządzenie nr 47 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Pomnikowe dęby w Kiełpinie (gm. Deszczno, lubuskie).

Jeszcze kilkanaście lat temu województwo lubuskie mogło się pochwalić aż dwoma egzemplarzami dębów, których obwód przekraczał 10 metrów. Niestety, bezsensowna głupota ludzka spowodowała nieodwracalną utratę tych drzew – z podpalonego w 2010 r. Napoleona niewiele już pozostało, a podpalony w 2014 r. Chrobry od 2020 r. pozostaje martwy i jego obwód będzie tylko malał. Obecnie czołówkę najgrubszych lubuskich dębów stanowią okazy przekraczające 8 metrów: Dąb Piotrowy z Toporowa mierzy w obwodzie 882 cm, a Dąb Odyna z Łęknicy 866 cm (to drzewo nie jest pomnikiem przyrody!?). Na trzecim miejscu uplasował się bezimienny okaz dębu rosnący na skraju przypałacowego parku w Kiełpinie, niewielkiej wsi położonej w gminie Deszczno, w powiecie gorzowskim.

GPS N 52°37’30.2” , E 15°13’51.1”

dąb o obwodzie 847 cm z Kiełpina

pomnikowy dąb o obwodzie 847 cm w Kiełpinie

Kiełpin - pomnikowy dąb o obwodzie 847 cm

Rekordowe drzewo jest łatwe do odnalezienia, rośnie tuż przy samej drodze, w pobliżu przystanku autobusowego i świetlicy wiejskiej. Obok tych obiektów przebiega granica zwartego drzewostanu parku podworskiego założonego w końcu XVIII w. jako ogród barokowy, przekształconego w XIX w. na krajobrazowy. Wewnątrz parku znajdują się ruiny pałacu, z którego zachowały się tylko fragmenty murów.

dąb o obwodzie 847 cm w Kiełpiniepomnikowy dąb o obwodzie 847 cm z Kiełpina

Drzewo charakteryzuje się sylwetką typową dla dębów soliterowych – wyrosłych na otwartej przestrzeni. Posiada krótki, walcowaty pień, od którego już na wysokości 1,5 metra odchodzą pierwsze bardzo grube gałęzie wchodzące w skład szerokiej korony.

Kiełpin - pień dębu o obwodzie 847 cmKiełpin - pień pomnikowego dębu o obwodzie 847 cmpień dębu o obwodzie 847 cm z Kiełpina

Część ogromnych konarów została chirurgicznie usunięta, miejsca po starszych cięciach pokryły się już kalusem. Szczególnie widowiskowa jest rana widoczna od zachodniej strony pnia, która jeszcze wiele lat będzie się zabliźniać.

Kiełpin - pień pomnikowego dębu o obwodzie 847 cm

pień pomnikowego dębu o obwodzie 847 cm z Kiełpina

Pomiar obwodu dokonany pod koniec maja 2023 r. przez Pawła Lenarta dał wynik 847 cm; wysokość okazu 20 metrów, szacunkowy wiek ok. 500 lat. W 2012 r. dąb mierzył w obwodzie 815 cm, w ciągu 11 lat zwiększył obwód o 32 cm (średni przyrost prawie 3 cm/rok). Drzewo cechuje się bardzo dobrym stanem zdrowotnym.

Kiełpin - pomiar pomnikowego dębu o obwodzie 847 cmKiełpin - pomiar dębu o obwodzie 847 cm

Opisywany okaz dębu uzyskał status pomnika już w 1966 r., ochrona ustawowa tego drzewa została potwierdzona mocą Uchwały nr XXVII/216/2016 Rady Gminy Deszczno z dnia 21 listopada 2016 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Kiełpin - tabliczka na pomnikowym dębieWedług rejestru pomników przyrody województwa lubuskiego w Kiełpinie znajdują się jeszcze dwa dęby chronione ustawowo. Pierwszy z nich rośnie przy ogrodzeniu działki 25/83, od 70 m na zachód od opisywanego wyżej rekordowego okazu.

pomnikowy dąb o obwodzie 631 cm z Kiełpina dąb o obwodzie 631 cm z KiełpinaKiełpin - pomnikowy dąb o obwodzie 631 cm

Drzewo mierzy w obwodzie 631 cm, wysokość okazu 25 metrów, szacunkowy wiek ok. 300 lat.

Kiełpin - pień dębu o obwodzie 631 cmKiełpin - pomiar  dębu o obwodzie 631 cm

Trzeci pomnikowy dąb stoi jeszcze 30 m na północ od drugiego, w lecie ukryty w gęstwinie krzewów i samosiejek. Niestety jest to okaz martwy, pozbawiony już korony i większości kory na pniu. W cytowanej wyżej Uchwale można wyczytać, że dąb mierzył 514 cm w obwodzie, a jego wysokość wynosiła 25 metrów.Kiełpin - uschnięty trzeci pomnikowy dąb