Pomnikowe drzewa przy Kościele Jezusowym w Cieszynie.

Na mocy ugody altransztadzkiej zawartej w 1707 r. pomiędzy królem szwedzkim Karolem XII a cesarzem Austrii Józefem I Habsburgiem w Altranstädt zwrócono śląskim protestantom 104 kościoły (odebranych w latach 1648–1654) i pozwolono na budowę sześciu nowych świątyń, nazwanymi „kościołami łaski”. Kościoły w Jeleniej Górze, Kamiennej Górze i Miliczu zostały przejęte przez katolików po II wojnie światowej, świątynie w Żaganiu i Kożuchowie zostały zburzone (ocalały tylko wieże). Jedynym „kościołem łaski” służącym nadal ewangelikom jest Kościół Jezusowy w Cieszynie, zlokalizowany przy ul. Plac Kościelny 6. Jego budowę rozpoczęto w 1710 r., 72 – metrową wieżę ukończono w 1750 r. Obecnie to największa świątynia ewangelicka w Polsce, podczas mojego pobytu w Cieszynie w październiku 2018 r. budowla była remontowana.

W otoczeniu kościoła znajduje się wiele okazałych drzew, kilkanaście z nich uhonorowano statusem pomnika przyrody. Przy bocznym (północnym) wejściu do świątyni rośnie sędziwa lipa szerokolistna – to pierwsze drzewo uznane za pomnik przyrody w Cieszynie (w 1954 r.).

 Obwód pomnikowej lipy wynosi 407 cm, wysokość drzewa 22 metry.

Wzdłuż pobliskiej alei biegnącej obrzeżem skweru (przy budynku nr 8), rosną trzy kasztanowce pospolite o obwodach 342, 354, 369 cm i wysokości 22 – 24 metrów.

Po przeciwnej (południowej) stronie kościoła znajduje się teren dawnego cmentarza, który w 1905 r. zamieniono na park. Zachowany fragment nekropolii z kilkoma nagrobkami znajduje się bliżej świątyni i został odgrodzony od dostępnej części terenu zielonego zwanego Parkiem Kościelnym. Dominującym gatunkiem w drzewostanie jego obszaru jest kasztanowiec zwyczajny, 16 najgrubszych egzemplarzy oraz 3 sosny wejmutki, 1 klon polny i 1 robinia akacjowa (łącznie 21 drzew) składają się na grupowy pomnik przyrody.

Kasztanowce mierzą w obwodzie 348, 358, 275, 386, 392, 312, 228, 307, 354, 382, 372, 314, 347, 310, 392, 311 cm, średnia wysokość 22 metry.

Najokazalsze egzemplarze rosną w południowo – zachodnim narożniku parku, u zbiegu ulic Plac Kościelny i Pawła Stalmacha.

Tuż obok tej grupy drzew rośnie klon polny o bardzo oryginalnym pokroju. Pochylona sylwetka tego drzewa, którego konary przechodzą poza ogrodzenie, została ustabilizowana podporą.

Klon mierzy w obwodzie 254 cm, wysokość okazu 14 metrów.

Przy samym ogrodzeniu parku (wzdłuż ulicy P. Stalmacha) rosną 3 sosny wejmutki o obwodach 156, 195, 203 cm i wysokości 20 m.

Robinia biała posiada pień o obwodzie 235 cm, wysokość drzewa 20 metrów.

Wspaniałe aleje wysadzane kasztanowcami znajdują się w pobliskim Parku Kasztanowym, nie osiągnęły one jednak jeszcze wymiarów pomnikowych. Pomnikiem przyrody w tym parku jest topola kanadyjska, o której napiszę w następnym artykule.

Pomnikowe jesiony przy ul. Sportowej w Cieszynie (śląskie).

Bogata lista cieszyńskich zabytków architektury idzie w parze z długą listą pomników przyrody. Ochroną pomnikową w mieście objęto 37 obiektów przyrody ożywionej: 24 pojedyncze i 13 grupowych pomników przyrody (łącznie 92 drzewa). Ciekawą grupę pomnikowych drzew stanowi 8 jesionów wyniosłych, rosnących w rzędzie wzdłuż ulicy Sportowej.

Ulica Sportowa stanowi łącznik (z zakazem ruchu) pomiędzy ul. Rzeźniczą a Aleją Piastowską.

Osiem okazałych jesionów (w rejestrze 7 szt.) rośnie po zachodniej stronie ulicy, pierwsze drzewo tuż przy skrzyżowaniu z ul. Rzeźniczą.

Pomiędzy drugim a trzecim drzewem ustawiono tablicę.

Jesiony objęto ochroną pomnikową Rozporządzeniem Nr 7/92 Wojewody Bielskiego z dnia 28 grudnia 1992 r. (Dz. Urz. Woj.. Bielskiego z 1993 r. Nr 1, poz. 1). Na niektórych okazach wiszą stosowne tabliczki.

Sędziwe jesiony mierzą w obwodach 318, 494, 411, 396, 345, 312, 380 cm (dane z rejestru); wysokość drzew 18 – 29 metrów.

Przybliżony wiek jesionów rosnących w szpalerze przy ul. Sportowej wynosi ok. 200 lat.