Siedem Sówek i Niedźwiedzia Skała w Górach Sowich (gm. Pieszyce, dolnośląskie).

Góry Sowie są częścią Sudetów Środkowych i ciągną się na przestrzeni 26 km od Doliny Bystrzycy po Przełęcz Srebrną. Przeważająca część Gór Sowich zbudowana jest z gnejsów i podrzędnie z migmatytów tworzących tzw. krę sowiogórską. W krajobrazie dominują spłaszczone wierzchowiny i strome, przeważnie wyrównane stoki. Występujące tu formy skałkowe są rzadkie, zwykle niskie, schowane w lesie, bez fantazyjnych kształtów – tym samym mało znane. Niemniej kilka z nich ustanowiono pomnikami przyrody nieożywionej: Sępik i Babi Kamień, Diamentowe Skałki na Lirniku oraz trudne do oznaczenia jednoznacznej lokalizacji skałki w okolicach Bystrzycy Górnej.

W ostatnim czasie grupa chronionych ustawowo skałek powiększyła się o dwa nowe obiekty. Uchwałą nr XLV/322/2018 Rady Miejskiej w Pieszycach z dnia 23 maja 2018 r. ochroną pomnikową objęto Niedźwiedzią Skałę i Siedem Sówek – obie zlokalizowane w masywie Wielkiej Sowy. Bardziej dostępna bo znajdująca się przy uczęszczanym szlaku turystycznym jest Niedźwiedzia Skała.

Niedźwiedzia Skała przy szlaku na Wielką SowęNiedźwiedzia Skała w Górach Sowich

Skałka położona jest tuż przy czerwonym szlaku z Przełęczy Jugowskiej na Wielką Sowę, 200 m na południe od kulminacji Koziej Równi, na wysokości ok. 920 m n.p.m.

Niedźwiedzia Skałapomnik przyrody nieożywionej Niedźwiedzia Skała

Niedźwiedzia Skała ma charakter asymetrycznej baszty o nieregularnym kształcie o wymiarach 10 na 10 m i wysokości 1,5 m od strony wierzchowiny i 5 m od strony stoku. Wokół niej znajduje się głazowisko utworzone przez odłamki skalne o długości nie przekraczającej metra. Zbudowana jest z gnejsów warstewkowych. Dawniej teren wokół skały porastał bór świerkowy, obecnie jest odsłonięta.

pomnik przyrody nieożywionej Niedźwiedzia Skałapomnik przyrody Niedźwiedzia Skała

Skałka nie została w żaden sposób oznakowana, brakuje nawet tablicy z nazwą. Elementem rozpoznawczym jest umocowana na ścianie dwujęzyczna tablica poświęcona pamięci Hermanna Henkla – miejscowego, przedwojennego działacza turystycznego.

gnejsowa Niedźwiedzia SkałaNiedźwiedzia Skała - tablica poświęcona Hermannowi Henkelowi

Siedem Sówek to grupa skalna zlokalizowana na krótkim, bocznym grzbiecie poniżej rozdroża Starej Jodły, na zachód od Kamionek, na wysokości 460 – 520 m n.p.m. Skałki o charakterze nieciągłego muru o długości ok. 200 m odsłaniają się na północnym, bardzo stromym zboczu, porośniętym lasem z przewagą buka pospolitego.

Siedem Sówek w Górach Sowichpomnik przyrody Siedem Sówekpomnik przyrody nieożywionej Siedem Sówek

Skały „Siedem Sówek” znajdują się na trasie ścieżki  przyrodniczej Lasocin – Kamionki znakowanej pomarańczowym trójkątem. Dla zmotoryzowanych dobrym punktem wyjścia będzie parking przy kościele pw. Anioła Stróża w Kamionkach (obok świątyni rosną piękne lipy). Ścieżka dydaktyczna trawersuje strome zbocze poniżej pomnikowych skałek.

tablica na trasie ścieżki dydaktycznejtrasa ścieżki dydaktycznej poniżej Siedmiu Sówek

Ochroną pomnikową objęto wychodnię skalną składającą się z kolejno po sobie następujących ambon i ścian, występujących w dwóch poziomach wysokościowych: bezpośrednio poniżej osi grzbietu i w połowie wysokości stoku.

zlepieńcowe skały - Siedem Sówekpomnikowe skałki Siedem Sówekskałki zlepieńcowe Siedem Sówekpomnikowa skałka w grupie Siedmiu SówekSiedem Sówek - pomnik przyrody nieożywionejSiedem Sówek - pomnik przyrodyskałka w grupie Siedmiu Sówekautor przed grupą skalną Siedem Sówekskałka zlepieńcowa w grupie Siedmiu Sówek

Materiałem budującym Siedem Sówek jest masywny zlepieniec dolnego karbonu (w niektórych opracowaniach podaje się mylnie gnejs), o otoczakach dochodzących do 15 cm długości.

zlepieniec budujący Siedem SówekSiedem Sówek - zlepieniec budujący skały

O opisanych wyżej i innych sowiogórskich skałkach można poczytać w artykule Piotra Migonia „Formy skałkowe masywu Wielkiej Sowy (Góry Sowie)”, Przyroda Sudetów t. 7 (2004 r.), strony 205 – 212. 

„Gnejsy na Włókach” k. Dzierżoniowa.

Pośród wszystkich jednostek geologicznych Sudetów i Przedgórza Sudeckiego szczególnie interesujący jest blok sowiogórski. Zbudowany głównie z zespołu gnejsów i migmatytów, którym przez długie lata przypisywano wiek prekambryjski (nawet do 4 mld lat); jednak współczesne metody radiometryczne znacznie je odmłodziły i pozwoliły oszacować ich wiek na ok. 400 mln lat. Jednostka sowiogórska posiada w przybliżeniu kształt trójkąta, jest przecięta na dwie nierówne części sudeckim uskokiem brzeżnym. Mniejsza część tworzy zasadniczy zrąb Gór Sowich, większa o powierzchni ok. 400 km² przykryta jest warstwą osadów czwartorzędowych, z nierównomiernie (wyspowo) odsłoniętymi skałami podłoża. Jedno z ciekawszych stanowisk do obserwacji skał metamorficznych tej części bloku sowiogórskiego, zlokalizowane jest na skraju wsi Włóki, położonej na północ od Dzierżoniowa. Znajduje się tu nieczynny od wielu lat kamieniołom chroniony jako pomnik przyrody nieożywionej, pod nazwą „Gnejsy na Włókach”.

GPS N 50°45′38.79″ , E 16°38′26.45″

W środkowej części wyrobiska, obok wysychającego latem stawku, znajduje się najbardziej interesująca wychodnia skał przeobrażonych.

Występują tu migmatyczne gnejsy oligoklazowo – biotytowe z wtrąceniami skał wapienno – krzemianowych, nieraz biszkoptowo przewężone.

Stanowisko jest szczególnie cenne ze względu na występowanie wielu różnych tekstur migmatytów na bardzo małej powierzchni wychodni. Opisywane są tekstury : dykcjonitów. flebitów, warstewkowe, fałdowe, szlirowe, smużyste, nebulityczne, homofaniczne i plamiste. Oczywiście żeby je odnaleźć i odróżnić trzeba posiadać specjalistyczną wiedzę geologiczną, poniżej kilka fotek migmatytów które przykuły moją uwagę.

Ciekawostkę stanowi kilka bloków ciemnego, niemal czarnego amfibolitu.

Warto również przyjrzeć się gnejsom na ścianach kamieniołomu.

Odsłonięcie we Włókach znamionuje bogactwo zjawisk geologicznych właściwych dla procesów ultrametamorfozy, zachodzących na dużych głębokościach (kilka do kilkudziesięciu kilometrów) w przedziale temperaturowym ok. 600-700°C i przy ciśnieniu około 0,5-0,8 GPa.