Pomnikowy jałowiec pospolity z Bełżca (pow. tomaszowski, lubelskie).

Jałowiec pospolity (Juniperus communis L.) to gatunek zawsze zielonego, powolnie rosnącego krzewu iglastego, należącego do rodziny cyprysowatych. Występuje w Europie, Azji, północnej Afryce, Ameryce Północnej. W Polsce najliczniej występuje w północno – wschodniej części kraju, na Mazowszu i w rejonie Bydgoszczy. Stosunkowo najrzadziej spotykany jest w Polsce południowo – zachodniej. Jałowiec pospolity najczęściej przyjmuje formę niewysokiego krzewu (czasem wręcz płożącego się po ziemi), rzadziej drzewa o stożkowatej (kolumnowej) koronie.

Jeden z najpiękniejszych i najstarszych w Polsce okazów jałowca rośnie w Bełżcu – dużej wsi (siedziba gminy) położonej w powiecie tomaszowskim, w województwie lubelskim. Aby trafić do pomnikowego drzewa z drogi krajowej 17 (odcinek Tomaszów Lubelski – Hrebenne) należy skręcić w centrum Bełżca w ulicę Rzeszowską (droga wojewódzka 865 do Narola), następnie po ok. 1,4 km w prawo w ulicę Partyzantów, potem w prawo w ul. Leśną, by po niecałych 100 m kolejny raz w prawo do rosnącego przy gruntowej drodze jałowca.  Dojazd do pomnikowego drzewa ułatwiają drogowskazy.

GPS N 50°23’12.7″ , E 23°25’08.5″

Obok pomnikowego drzewa przebiega niebiesko znakowany Centralny szlak Roztocza (pieszy).

Opisywany jałowiec posiada charakterystyczną sylwetkę, jego pień pochylony jest w kierunku wschodnim pod kątem 45 stopni w stosunku do powierzchni gruntu.

Solidne podpory chronią pomnikowy okaz przed złamaniem pod własnym ciężarem.

Pień jałowca pospolitego z Bełżca mierzy w obwodzie 125 cm, wysokość drzewa 6 metrów, szacunkowy wiek  ok.150 lat. Ochroną pomnikową objęty od 27.06.1961 r. Według nieoficjalnych danych to najgrubszy egzemplarz tego gatunku w Polsce.

Bełżec - pień pomnikowego jałowca

Wracając, warto zapoznać się z innymi pomnikami przyrody w tej miejscowości. Drogowskaz do nich znajduje się przy ul. Rzeszowskiej, 110 m na wschód od skrzyżowania z ul. Partyzantów.

drogowskazy do pomników przyrody w Bełżcu

Przy bramie ogrodzonego terenu (30 m powyżej skrzyżowania) rośnie pomnikowy dąb o obwodzie 300 cm i wysokości 25 m.

GPS N 50°22’58.4″ , E 23°25’14.4″

Na tym samym terenie, bliżej ul. Rzeszowskiej, rośnie pomnikowa leszczyna turecka o obwodzie 150 cm i wysokości 18 m.

W pobliżu, za torami kolejowymi, znajduje się kępa drzew porośnięta głównie lipami drobnolistnymi. To fragment dawnego parku podworskiego. Prawie 70 rosnących tu lip o obwodach 150 – 340 cm objęto ochroną jako grupowy pomnik przyrody.

Teren byłego parku podworskiego to również miejsce masowego grobu Romów i Sinti, ofiar zamordowanych lub zmarłych w obozie pracy istniejącym w tym miejscu w 1940 r.

W 1942 r. w Bełżcu powstał niemiecki obóz zagłady. Wymordowano w nim ok. 450 tys. osób, głównie polskich Żydów. Muzeum i Miejsce Pamięci znajduje się przy trasie 17, w południowym krańcu wsi.

Pomnikowe dęby w Górecku Kościelnym (gm. Józefów, lubelskie).

Górecko Kościelne to niewielka wieś otoczona lasami Puszczy Solskiej, leżąca na pograniczu Roztocza Środkowego i Równiny Biłgorajskiej (pow. biłgorajski, gmina Józefów). Miejscowość jest zagospodarowana turystycznie, znajduje się tu węzeł pieszych i rowerowych szlaków turystycznych. Przy głównej drodze stoi drewniany (modrzewiowy) kościół parafialny pw. św. Stanisława z XVIII w., naprzeciw cmentarz z grobami żołnierzy z 1939 r.

Ponadto warto zobaczyć jeszcze dwie zabytkowe kaplice, trafimy do nich kierowani szlakiem lub drogowskazami.

Pierwsza kaplica nieprzypadkowo została nazwana „Pod dębami”, w jej najbliższym sąsiedztwie rosną dwa okazałe dęby szypułkowe, chronione jako pomniki przyrody. Łącznie na trasie miedzy kościołem a rzeką Szum znajduje się 6 pomnikowych dębów, o obwodach 440 – 758 cm.

Nawet uschnięty dąb nadal wywiera spore wrażenie.

Kolejne dęby nieprzerwanie przyciągają uwagę swym majestatem. Wiek i grzyby rozkładające tkankę drzewną wycisnęły na nich swoje piętno – potężne dziuple w pniach, ubytki w miejscu dawnych konarów.

Jeden dąb z tabliczką „Pomnik Przyrody” ukrywa się w kępie krzaków.

Najgrubszy pomnikowy dąb rośnie 100 m od brzegu rzeki. Jego obwód wynosi 758 cm, wysokość 24 m, szacunkowy wiek ok. 400 lat.

Tuż poniżej monumentalnego dębu znajduje się „Kapliczka na Wodzie” i mostek na rzece Szum.